چراغ‌های رابطه هنوز روشن‌اند

عیسی محمدی

بعضی‌ها می‌گویند که کار گراهام بل بود، بعضی‌های دیگر هم می‌گویند خیر، کار یک بنده خدای دیگری بوده که فرصت نکرده آن را ثبت اختراع کند و همه‌‌چیز به اسم گراهام تمام شد. هر چه که باشد، تلفن پا گرفت. از آن‌جایی که هر ابزاری، تغییرات فرهنگی خاص خودش را هم در سبک زندگی آدم‌ها ایجاد می‌کند، تلفن هم به‌عنوان یک ابزار جدید، موجب شد تا تغییراتی در فرهنگ ارتباطاتی و معاشرت مردم پدید آید. ورودش به ایران هم با همین واکنش‌های عجیب و غریب همراه بود؛ ازجمله اینکه وقتی زنگش به صدا در می‌آمد، از بالا و پایین خانه آدم می‌جوشید تا خودش را سریع‌تر به این ابزار اسرارآمیز برساند. اما حالا تلفن ثابت، تبدیل به بخشی طبیعی و روزمره و البته جدایی‌ناپذیر از زندگی ایرانیان و جهانیان شده. با هم، حقایقی درباره وضعیت تلفن همراه در ایران را مرور می‌کنیم.

40

سال 97 در حال پایان یافتن است. سال گذشته همین موقع، البته سال 96 در حال پایان یافتن بود. همان روزها اعلام شد که تعداد فعلی مشترکان تلفن ثابت کشور، 5/37 میلیون نفر است. این عدد را مدیرعامل شرکت مخابرات ایران اعلام کرد. او پیش‌بینی هم کرد که با برنامه‌هایی که طراحی کرده‌اند، این تعداد در سال 97، به 40میلیون نفر خواهد رسید. به‌عبارت دیگر، ما هم‌اکنون و در پایان سال 97، نزدیک به 40میلیون مشترک قطعی تلفن ثابت داریم؛ درحالی‌که جمعیت کشور نزدیک به دو برابر این میزان است. نسبت و رقم فوق‌العاده‌ای به‌ نظر می‌رسد.

16

تلفن‌های همگانی روزگاری یکی از بهترین گزینه‌ها و در برخی از مناطق، تنها گزینه مردم برای برقراری ارتباط بودند. صف‌هایی که مقابل بعضی از باجه‌ها بسته می‌شد، هنوز جزو نوستالژی‌های خاص مردم محسوب می‌شود؛ نوستالژی‌های شکل گرفته در آن باجه‌های زرد. البته تلفن‌های همگانی صرفاً معطوف به باجه‌ها نبودند؛ در همه جا حضور داشتند. آمار این تلفن‌های همگانی تا پایان سال 95، نزدیک به 16هزار دستگاه بود. تا پایان خرداد 96 نیز البته تعداد آنها چندان جابه‌جا نشد، 200، 300 دستگاه کمتر شدند که طبیعی بود.

1265

اولین استفاده از تلفن ثابت در ایران به سال 1265شمسی برمی‌گردد. رشته سیم تلفنی بین تهران و شهرری کشیده شد؛ به طول نزدیک 8 کیلومتر. بوآتال بلژیکی بود که این کار را کرد. مرحله دوم استفاده از این تلفن‌ها، به سال 1268شمسی اتفاق افتاد؛ با برقراری ارتباط بین ایستگاه‌های ماشین دودی تهران و شهرری. سپس بین کامرانیه و عمارت وزارت جنگ و بعدتر، بین مقر ییلاقی شاه قاجار در سلطنت‌آباد سابق (پاسداران) و عمارت سلطنتی تهران چنین ارتباطی برقرار شد. در سال 1305شمسی بود که احداث خطوط تلفنی زیرزمینی هم با همکاری خارجی‌ها شکل گرفته و در اکباتان تهران آماده بهره‌برداری شد.

1384

تالیا را نخستین شبکه تلفن خصوصی ایران می‌دانند که در بهار 84 افتتاح شده و کارش را شروع کرد. این شبکه، سرویس‌های تلفن همراه اعتباری را ارائه می‌کرد. دومین شبکه تلفن خصوصی ایران را هم با نام ایرانسل می‌شناسیم که در سال 1385فعالیت خود را آغاز کرد.

30

لطفاً این آمارها و عددها را هم کنار هم بگذارید تا ببینید به نتیجه خاصی می‌رسید یا نه. اورژانس تهران در سال‌جاری، 40درصد افزایش تماس داشته است. این افزایش تماس‌ها، منجر به افزایش 35درصدی مأموریت‌ها هم شده است. در کنار همه این موارد، البته 25تا 30درصد تماس‌هایی که با اورژانس گرفته می‌شود، مزاحمت است و نه‌تنها باعث ایجاد مأموریتی نمی‌شود که وقت و انرژی این سازمان حیاتی و مهم را هم می‌گیرد.

3000

از نکات جالب ولی تأسف‌برانگیز تلفن‌های ثابت، مزاحمت‌هایی است که ایجاد می‌شود. چنین مزاحمت‌هایی در سازمان‌هایی چون آتش‌نشانی و اورژانس و... باعث دردسرهای زیادی می‌شود. در پایان سال گذشته، رئیس ستاد فرماندهی سازمان آتش‌نشانی پایتخت اعلام کرده بود که نصف مزاحمت‌های تلفنی با این سامانه کم شده است. بد نیست بدانید که این آمار در سال‌های قبل از 96، میان 5 تا 6 هزار مورد بوده است. درحالی‌که پارسال به 2500تا 3هزار مورد رسید! این مزاحمت‌ها هم انواع و اقسام مختلفی داشته. بعضی‌ها که رسماً مزاحم شده و دست می‌انداختند و آدرس اشتباه می‌دادند. بعضی‌ها هم برای انجام کارهای غیرضروری‌شان و ارتباط با سازمان‌های دیگر به 125 زنگ می‌زنند.

49000

البته امروز و در پایان سال 97 نیز، هنوز برخی از مناطق روستایی ایران فاقد تلفن ثابت هستند. متولیان مخابرات هم گفته‌اند که کارهایی کرده و کارهایی دارند می‌کنند. آمار روستاهایی که به تلفن ثابت خانگی دسترسی داشته‌اند تا پایان سال 96، نزدیک به 49هزار مورد اعلام شده بود.

7000

در سال 93 اعلام شد که درصد بالایی از تماس‌های سامانه‌های مهمی چون 110، 115و 125را مزاحمان تلفنی تشکیل می‌دهند. در بیشتر موارد این مزاحمت‌ها گزارش و پیگیری نمی‌شود که باعث می‌شود برخی از مزاحمان به کارشان ادامه بدهند. در سال 1390 نیز اعلام شده بود که نیمی از تماس‌های اورژانس پایتخت، مزاحمت قلمداد شده و منجر به پیگیری و مأموریت نشده. در همان سال 93، اعلام شد که طی یک مورد، فردی در طول یک سال، 7هزار مرتبه با اورژانس تهران تماس گرفته و گزارش‌ها و اطلاعات غلطی داده و مزاحمت ایجاد کرده است. به‌عبارت دیگر، روزانه نزدیک 19تماس! البته علیه این فرد شکایت شده و مشکل برای همیشه حل شد. از دیگر موارد جالب مزاحمت‌های ایجاد شده در آن سال، جوانی بود که طی 8سال، با اورژانس تماس می‌گرفت و هر بار در نقطه‌ای از پایتخت خودش را به تشنج می‌زد و از مردم می‌خواست که کمکش کنند. درحالی‌که او صرفاً بی‌خانمانی بود که این کار را انجام می‌داد. مورد دیگر، پیرزنی بود که تماس‌های مکرر می‌گرفت و وقتی تکنیسین‌ها به منزلش مراجعه می‌کردند، با آنها صحبت می‌کرد تا از تنهایی در بیاید.

40

طبق اعلام‌های رسمی، تعداد مشترکان تلفن همراه مشغول به‌کار در سال 1395، نسبت به 1380، نزدیک به 40 برابر شده است. در سال 1380 این رقم نزدیک به 2087353 بوده. درحالی‌که در سال 1395 این عدد به 828883447 نفر رسیده است. طبق سرشماری سال 95، به ازای هر ایرانی شش ساله و بیشتر، 2.15خط تلفن همراه واگذار شده که 1.16خط از آن مشغول به‌کار بوده‌اند.