راه‌اندازی نخستین سافاری پارک ایران با گونه‌های در اسارت

محمد باریکانی/خبر‌نگار

دهکده طبیعت باراجین در استان قزوین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و وسیع‌ترین پارک‌های حیات‌وحش ایران بدون اجازه شکار و با هدف حفظ حیات‌وحش و ایجاد اشتغال تخصصی دراین  بخش در حال تکمیل است.
براساس مشاهدات خبرنگار همشهری از دهکده طبیعت باراجین، تنها پارک حیات‌وحش ایران که احداث آن از 5سال قبل کلید خورده است، در 47هکتار از اراضی منابع طبیعی کشور به همت شهرداری قزوین و دولت در دست تکمیل است. 10هکتار از این پارک به دهکده طبیعت و محل نگهداری و درمان حیوانات آسیب‌دیده و فعالیت‌های تحقیقاتی بر رفتار گونه‌های جانوری اختصاص یافته است. 30هکتار نیز به نخستین سافاری پارک ایران در 7دره و چندین بیشه اختصاص دارد و 7هکتار از این مساحت نیز به قرنطینه و بیمارستان حیات‌وحش اختصاص یافته است.
هم‌اکنون 3دره از سافاری پارک دهکده طبیعت باراجین در قزوین راه‌اندازی شده و دره گوزن زرد میزبان گله‌های این گونه جانوری، دره قوچ‌ومیش و دره کل‌وبز به بهره‌برداری رسیده است تا میزبان گله‌های نشخوارکنندگان کوهی در فضای طبیعی برای بازدید گردشگران و علاقه‌مندان به طبیعت باشند. 4دره و بیشه دیگر به پراکندگی گونه‌های وحشی‌تر در سافاری پارک به‌عنوان زیستگاه ببر، خانواده شیرها، خانواده خرس‌ها و گله گرگ‌های خاکستری و زیستگاه پلنگ و کروکودیل‌ها در حال تکمیل است. نادررضا نوری از مدیران سابق متروی تهران که اکنون مدیر پروژه احداث دهکده طبیعت باراجین قزوین است به همشهری می‌گوید: یکی از اهداف احداث پارک طبیعت و سافاری پارک قزوین تولید نیروی کار و اشتغال تخصصی در بخش حیات‌وحش کشور است و اکنون بهترین دامپزشکان و زیست‌شناسان در این پروژه همکاری می‌کنند. به گفته او، برای احداث نخستین سافاری پارک کشور در قزوین که در 7دره و بیشه راه‌اندازی می‌شود 20میلیارد تومان در سفر رئیس‌جمهوری به قزوین اختصاص داده شد. نوری با اعلام آنکه دهکده طبیعت قزوین یک مرکز جهانی در حوزه حیات‌وحش خواهد شد، افزود: پس از احداث بیمارستان حیات‌وحش، راه‌اندازی دانشکده ویژه حیات‌وحش با همکاری دانشگاه محیط‌زیست و دانشگاه باراجین نیز در دستور کار است.

 حیات‌وحش در یک مجموعه 

تصور اینکه در کنار «صمصام» ببر بنگال این دهکده، یک سگ از نژاد هاسکی زندگی ‌کند، اندکی عجیب است اما «هاسکی» سگ دهکده، قفس صمصام را برای زندگی ترجیح داده و رفتار او را نیز تقلید کرده است. نادررضا نوری، مدیر پروژه دهکده طبیعت قزوین هنگام ورود به قلمروی صمصام، یکی از اهداف راه‌اندازی دهکده طبیعت باراجین را تحقیق بر رفتار گونه‌های جانوری در طبیعت اعلام می‌کند. او درون قفس «اسد»، شیر بالغ نر از لرستان و همسرش «صبا» شیرماده منتقل شده از باغ‌وحش تهران می‌رود تا به آنها غذارسانی کند. نوری به همشهری می‌گوید: چندی پیش صبا، شیر ماده باغ‌وحش تهران به این دهکده منتقل شد و حاصل آن تولد «نیکی» و «مایا» دو شیر جدید بود که اکنون قزوین را در ردیف استان‌هایی قرار داده است که صاحب شیر متولد این استان شده است.

مایا و نیکی توله شیرهای نوجوان دهکده طبیعت باراجین، آزادانه وارد فضای سبز دهکده می‌شوند و از کنار بازدیدکنندگان هم به آرامی عبور می‌کنند. نادررضا نوری از جوجه‌آوری و زاد و ولد «عقاب طلایی» و مار «آناکاندا» در این دهکده خبر می‌دهد که به‌دلیل علاقه زیاد به لانه خود و نگهداری مناسب زادآوری کرده‌اند. او خانه «شایان»، پلنگ ماده روشن و کمیاب ایران را به روی ما می‌گشاید. قربان‌صدقه پلنگ می‌رود و از کمیاب‌ترین پلنگ ایران می‌خواهد که خودش را نشان دهد. چند ثانیه بعد، شایان با ملاحظه از درون لانه‌اش بیرون می‌آید و کمی دورتر نزد مدیر می‌رود.نوری می‌گوید: پلنگ نر در لانه‌ای دیگر به دور از پلنگ ماده نگهداری می‌شود و شب‌ها پلنگ ماده را پشت شیشه لانه پلنگ نر می‌بریم تا با او آشنا شود تا پلنگ نر پس از قرار گرفتن در لانه مشترک آسیبی به پلنگ ماده نزند. او می‌گوید: هر پلنگ برای خود یک قلمرو دارد و اجازه ورود پلنگ دیگر را نمی‌دهد و تنها در زمان جفت‌گیری نزدیک می‌شوند و سپس بار دیگر به قلمروی خود می‌روند.از کنار لانه بزرگ عقاب‌ها، شاهین‌ها و کرکس‌های سرسفید عبور می‌کنیم. نوری می‌گوید: «می‌دانید چرا باغات پسته و گردو در بوئین‌زهرا و آوج در حال از بین رفتن هستند؟ چون سنجاب‌ها اجازه رشد باغ‌ها را نمی‌دهند درحالی‌که پرندگان شکاری می‌توانند از این آسیب جلوگیری و زنجیره طبیعت را حفظ کنند.» او و همکارانش اکنون در دهکده طبیعت باراجین در تلاش برای تکثیر پرندگان شکاری برای رهاسازی در طبیعت هستند. گله گرگ‌های خاکستری از استان‌های مختلف ایران که بسیار مجروح بودند و برای درمان به دهکده طبیعت باراجین منتقل شدند، اکنون چنان به نوری عادت کرده‌اند که لحظه‌ای در قفس‌شان از کنار او تکان نمی‌خورند و مدام به دورش می‌چرخند. پدر گرگ‌ها و مادر آلفای آنها ثابت هستند و تمام فرزندانشان را می‌پذیرند. همین اتفاق به گفته نوری، موجب می‌شود که گله گرگ‌ها در نخستین سافاری پارک کشور متحد کنار یکدیگر زندگی کنند و علاوه بر ایجاد توازن در زنجیره طبیعت، تبدیل به یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری ایران شوند.

آن سوتر، 2 خانواده خرس‌های گلستانی دور از هم نگهداری می‌شوند تا درگیری ایجاد نشود. مرغان دریایی، طاووس‌ها، طوطیان، مرغان غواص شناگر و غازهای قهوه‌ای و فلامینگوها، شاهین‌ها و گنجشک‌ها همگی در فضایی با حوضچه‌های متعدد آب و زمین‌هایی که با چمن مصنوعی مفروش شده‌اند کنار یکدیگر در بخش ماکیان زندگی می‌کنند. بخش خزندگان هم جذاب است. مارهای آناکاندا و بوآ به همراه تمساح‌ها و کروکودیل‌ها و گونه‌های ایگوآنا که اژدهای کوچک هم خوانده می‌شوند کنجکاوانه به نوری خیره شده‌اند. تخمین زده می‌شود که در ‌ماه 3میلیارد تومان هزینه تغذیه بیش از یک‌هزار جانور از 150گونه موجود در دهکده طبیعت باراجین باشد که به همت شهرداری قزوین احداث شده است. مدیر پروژه دهکده طبیعت قزوین به همشهری می‌گوید: مهم‌ترین هدف دهکده شناخت حیات‌وحش به‌منظور جلوگیری از انقراض حیوانات و آموزش کودکان در رابطه با ضرورت حفظ محیط‌زیست و اهمیت حضور در حیات‌وحش است تا وقتی بزرگ شدند تفنگشان را به سمت حیوانات نشانه نگیرند.


دهکده‌ای برای حفاظت از حیات‌وحش آسیب‌دیده 

وسیع‌ترین دهکده طبیعت کشور و نخستین سافاری پارک ایران در کوهستان‌های اطراف شهر قزوین در حال احداث است. کوهستان‌های اطراف قزوین را که پشت سر بگذارید در فضایی شبیه به پارک چیتگر تهران گونه‌های حیات‌وحش در محوطه‌ای وسیع دسته‌دسته کنار یکدیگر زندگی می‌کنند.دهکده طبیعت قزوین یک نوستالژی ذهنی و البته متفاوت از انیمیشن دهکده حیوانات هم برای کودکان ساخته است. این دهکده علاوه بر آنکه نقش مهمی در جذب گردشگران داخلی و خارجی به منطقه دارد، اهمیت زیادی نیز در حفظ گونه‌های جانوری، درمان حیوانات آسیب‌دیده و تکثیر گونه‌های جانوری برای رهاسازی در طبیعت دارد.150گونه جانوری به تعداد بیش از یک‌هزار قطعه شامل درندگان، نشخوارکنندگان، خزندگان، پرندگان شکاری، ماکیان و حیوانات اهلی و وحشی در دهکده طبیعت قزوین نگهداری می‌شوند.