رئیس بنیاد فرزانگان پایتخت:
منطقه 2 سالم‌ترین سالمندان تهران را دارد
سمیراباباجانپور| خبرنگار:
منطقه 12
سال 1383 را می‌توان سال تحول نگاه مدیریتی شهرتهران به زندگی سالمندان دانست. سالمندان با ورود به کانون‌های سالمندان که بعد‌ها به کانون «جهاندیدگان» تغییرنام داد، تجربه جدیدی از زندگی شهرنشینی کسب کردند. کانون سالمندان درحقیقت فرش قرمزی برای حضور دوباره سالمندان به شهر پهن کرد. آنها با عضویت در این کانون‌ها امکان حضور مؤثر در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی پیدا کردند. هفته سالمندان بهانه‌ای شد تا با «فرزانه بشردوست» دبیر کل کانون‌های سالمندان شهر تهران گفت‌وگو کنیم. بشردوست، نقطه عطف فعالیت کانون‌های جهاندیدگان را راه‌اندازی «بنیاد فرزانگان شهر» تهران می‌داند. بنیادی که اطلاعات، نیازها و مطالبات مربوط به سالمندان را بر اساس آماری که دبیران کانون سالمندان 375 محله تهران ارائه می‌دهند جمع‌آوری می‌کند و دراختیار ارگان‌ها و سازمان‌های متولی قرار می‌دهد. مهم‌ترین دستاورد این بنیاد دوری از موازی‌کاری و صرفه‌جویی در هدررفت بودجه‌ای است که می‌تواند در زمان و مکان درست استفاده شود.
سال گذشته سالمندان پایتخت متفاوت‌ترین جشن روز سالمند را تجربه کردند. آنها میزبان یک سازمان یا نهاد خاص نبودند. دبیرکل کانون‌های سالمندان تهران حرف‌هایش را از خاطره جشن سالمندان سال 1396 آغاز می‌کند و می‌گوید: «مشخص نبود متولی اصلی سالمندان چه ارگانی است. هر سال همزمان با جشن روز سالمند، از صبح تا ظهر یک سازمان جشن برگزار می‌کرد و از ظهر تا عصر هم یک نهاد دیگر. سالمندان خسته و گرسنه باید از این مهمانی به آن مهمانی بروند. این جشن را مثال زدم تا به نابسامانی رسیدگی به مطالبات و مشکلات سالمندان اشاره کنم. موازی‌کاری که در نهایت هیچ سود و منفعتی برای سالمندان نداشت.»
فعال‌ترین کانون مشارکتی محلی
عملکرد مثبت کانون‌های جهاندیدگان در محله‌های 22گانه سبب شد تا سالمندان به درستی مشکلات و مطالباتشان را بشناسند. از این‌رو تلاش کردند تا در یک گروه واحد و براساس یک دستورالعمل مشخص فعالیت کنند. سال 1383 زمانی که کانون‌های سالمندان زیر نظر اداره کل سلامت شهرداری تهران آغاز به کار کرد، کسی فکر نمی‌کرد سالمندان پایتخت بتوانند مؤثرترین و فعال‌ترین کانون محلی تهران را تشکیل دهند. فرزانه بشردوست از فرهنگسرای سالمندان یاد می‌کند و می‌گوید: «برای نخستین بار سالمندان یک پایگاه فرهنگی و اجتماعی در شهر پیدا کردند. فرهنگسرایی که به شکل تخصصی در حوزه سالمندان فعالیت می‌کرد. هسته اولیه کانون‌های سالمندان در این فرهنگسرا شکل گرفت و در مدت کوتاهی در 375محله پایتخت، کانون سالمندان تشکیل شد. این اتفاق منحصربه‌فردی بود؛ چرا که سالمندان می‌توانستند از خانه خارج شوند و در محیطی امن و مفرح، هم تفریح کنند و هم با توجه به تجربه و تخصصشان وارد فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی شوند. برای هر کانون یک دبیر از همان محله انتخاب شد و یک دورهمی صمیمی با حضور سالمندان محله‌ها شکل گرفت.»
77 هزار سالمند در کانون جهاندیدگان
پتانسیلی که پشتوانه‌ای از تجربه و تخصص با خود همراه داشت زیر سایه یک کانون محلی، بالفعل شد. حسن این کار حضور مؤثر سالمندان در شهر بود. حضور مستمری که سبب شد 77هزار نفر تا به امروز عضو کانون‌های جهاندیدگان شهر شوند. بشر دوست می‌گوید: «باور دارم که هر سالمند یک جهاندیده است. همین موجب شد تا کانون‌های سالمندان به کانون جهاندیدگان تغییر نام دهد. کلاس‌های فرهنگی و هنری، تورهای تفریحی و گردشگری در کنار فعالیت‌های اجتماعی که بیشتر در حوزه فعالیت‌های خیرخواهانه نمود پیدا کرده است از جمله برنامه‌های کانون جهاندیدگان است. اما در کنار این برنامه‌ها اطلاعاتی که از این کانون‌ها به دست آمده است در تصمیم‌گیری‌هایی که به سالمندان مربوط می‌شود، بسیار تأثیر‌گذار بوده است. در طرح سنجش عدالت که در حوزه سالمندان انجام شد از طریق کانون‌های جهاندیدگان محله‌ها اطلاع خوبی استخراج شد. برای مثال، منطقه 2 سالم‌ترین سالمندان تهران را دارد. یا فعالیت کانون جهاندیدگان در محله‌های جنوبی همچون منطقه 15 که از نظر رفاه اجتماعی شرایط مناسبی ندارند، توانسته در زمینه گردشگری سالمندان برنامه‌های خوبی برگزار کند. از طریق همین کانون‌ها مهم‌ترین مشکلات جسمی سالمندان شناسایی می‌شود. زمانی که همه فکر می‌کردند مشکل فشارخون و دیابت در اولویت قرار دارد به استناد اطلاعاتی که از طریق کانون جهاندیدگان محلی دریافت شد، مشکل استخوانی و پادرد در رتبه نخست قرار گرفت. بر اساس همین آمار به کمک اداره سلامت شهرداری و ارگان‌هایی که در حوزه سلامت فعال هستند، دستگاه‌های مجهزی در زمینه شناسایی مشکلات استخوانی در پارک‌ها و سراهای محله مستقر شد. نتیجه قابل تأمل بود و از هر 4 سالمند تهرانی، 2 نفر مشکل پا داشتند.»
پایان موازی کاری
عملکرد موفق کانون جهاندیدگان در محله‌ها وقتی در کنار تصمیمات و خدمات موازی نهاد‌ها و ارگان‌ها قرار می‌گیرد سالمندان را از مطالباتشان دور می‌کند. همین نگاه موجب شد تا بنیاد فرزانگان تهران راه‌اندازی شود. بشردوست که جزو هیئت‌رئیسه این بنیاد است می‌گوید: «طی توافقی که بین اداره کل سلامت شهرداری و شورای ملی سالمندان کشور شکل گرفت، قرار شد همه ارگان‌ها و نهاد‌های فعال در حوزه سالمندان خدماتشان را از طریق بنیاد فرزانگان تهران به سالمندان پایتخت‌نشین ارائه دهند. در حقیقت بنیاد فرزانگان تهران حلقه ارتباطی بین سیاست‌گذاری حوزه سالمندی در کشور است. فعالیت این بنیاد در حوزه‌های مختلف تعریف شده است. حوزه‌هایی همچون فرهنگی، سلامت، پیشگیری، ورزشی، اشتغال و کارآفرینی، هنری، آموزشی و پژوهشی، محیط دوستدار سالمند، اجتماعات محلی و فعالیت‌های محله‌ای، اوقات فراغت و... از جمله مواردی است که در بنیاد فرزانگان رسیدگی می‌شود.»
بنیاد فرزانگان تهران در منطقه 12 به شکل رسمی کار خود را از زمستان سال 1396 شروع کرد. به گفته هیئت‌رئیسه این بنیاد قرار است کانون‌های جهاندیدگان محله‌های پایتخت زیرنظر این بنیاد مجوز بگیرند و هر کانون به شکل مجزا بتواند سیاستگذاری‌های محلی خود را در حوزه سالمندان براساس شواهد و نیازسنجی محلی انجام دهد. بشردوست می‌گوید: «6میلیون و 159 هزار و 676 سالمند در کشور زندگی می‌کنند. از این تعداد یک میلیون و 102 هزار و 123 سالمند در تهران زندگی می‌کنند. بنیاد فرزانگان تهران با عضویت اعضای کانون‌های جهاندیدگان محله‌های پایتخت، 77 هزار سالمند را تحت‌پوشش قرار داده است. بی‌شک با نگاه پرامید و همراهی ارگان‌های متولی می‌توان شاهد اتفاق‌های کارآمد در حوزه سالمندان باشیم.»