گزارش
در پناه امام رضاع
چند روایت از دفاتر خاص حرم رضوی که مأمن زائران این بارگاه است
فهیمه طباطبایی | روزنامه‌نگار
اکثرمان با امام رضا(ع) خاطره داریم، با آن گنبد طلایش، نقاره‌خانه و سقاخانه‌اش، با صحن آزادی، پنجره فولاد، ضریح بالاسر، مسجد گوهرشاد، غذاخوری حضرت و خادمانی که همیشه در خدمت زائران ایستاده‌اند. حرم امام رضا(ع) برای مردم مثل حرم امام علی(ع) خانه پدری است؛ همان قدر در امنیت و آرامش. آشنایی هستند همیشگی که هر جا دلشان بخواهد می‌توانند بنشینند، بخندند، گریه کنند، قدم بزنند و خودشان باشند. این حرم و بارگاه ده‌ها تشکیلات دارد که نهایت ادب ایرانی‌ها را به امام شیعیان که مهمان کشور ماست، نشان می‌دهد. صدها سال است که این تشکیلات کاملا دلی و خودجوش از سوی مردم و با پول آنها شکل گرفته، سامان یافته و از سوی صدها خادم اداره می‌شود. هر ایرانی مسلمان آرزو دارد که خادم آن حرم شریف شود و در بارگاه امام رضا(ع) خدمت کند و این بزرگ‌ترین ویژگی حرم امام رضا(ع) است. در این بارگاه بخش‌هایی هست که نشان از نظم سیستم اداره حرم و پذیرایی از زائران دارد؛ بخش‌هایی که کمتر به آنها دقت کرده‌ایم.
نگهبانان مهر نماز
2مرد نشسته‌اند پشت یک میز کوتاه و مهرهای نماز را دانه‌دانه روی فرش کوچکی که جلوی‌شان پهن است، می‌کشند تا تمیز شود. اینجا بخش «مهرخانه» حرم است و آنها خادمانی هستند که حواس‌شان به تمیزی و شکیل بودن مهرهای نماز است؛ مهرهایی که به روایت مسئول حرم 300هزارتاست و روزانه تعدادی از آنها برای تعمیر و نظافت به بخش «مهرخانه» می‌روند. مسئول این واحد می‌گوید: «مهرهایی را که مردم گوشه و کنار حرم روی زمین می‌گذارند جمع می‌کنیم. اگر مهری کثیف باشد یا گوشه و کنارش شکسته باشد، می‌آید اینجا برای تعمیر و نظافت. خادمان این بخش از حرم کاملا دلی این کار را انجام می‌دهند.»
خانه اشیای گمشده
دفتر اشیای گمشده در کنار در ورودی باب‌الجواد(ع) قرار دارد؛ جایی که کمتر زائری از وجود آن مطلع است که اگر اینطور بود این حجم از وسایل عجیب و غریب در این دفتر دور هم جمع نمی‌شدند؛ دفتر بزرگی که شده انبار گمشدگان زائران. آقای حسینی یکی از خادمان حرم در این‌باره می‌گوید: «چند وقت است 400گرم طلا پیدا شده که صاحب آن به‌دنبالش نیامده، اما عجیب‌تر از آن پیدا شدن یک پای مصنوعی بی‌صاحب و ویلچر برقی است که معلوم نیست صاحبان آن چطور به خانه برگشته‌اند.» او می‌گوید همه لوازم را تا بازگشتن زائران نگه می‌دارند، اما وسایل کم‌اهمیت‌تر را بعد از یک سال به خیریه‌ها تحویل می‌دهند. این یعنی خادمان امام رضا(ع) امانتدار لوازم مردم هستند تا کسی در این حرم وسیله‌ای گم نکند.
مهدکودکان و سالخوردگان
این بخش هم از آن بخش‌های جذاب حرم امام رضا(ع) است که جوینده را به یابنده می‌رساند؛ کودکان بازیگوشی که در هیاهوی صحن‌های بزرگ دست پدر و مادرشان را رها کرده و دیگر آنها را پیدا نکرده‌اند. خادمان داخل صحن‌ها، کودکان سرگشته و ترسیده را پیدا می‌کنند و به این واحد می‌برند، به آنها اسباب‌بازی می‌دهند و با آنها بازی می‌کنند تا سایر خادمان با گشتن در صحن‌ها والدین آنها را پیدا کنند. اینجا نه بخش گمشدگان، بلکه مهد کودکان و پیران جداشده از والدین و فرزندان حرم است. بتول یاسینی، یکی از خدام حرم می‌گوید: «هر چند ساعت که نیاز باشد، منتظر والدین یا فرزندان فرد گمشده می‌مانیم و اجازه نمی‌دهیم کسی اینجا اضطراب بگیرد یا اذیت شود. اینجا حرم امن امام رضا(ع) است و کسی گم نمی‌شود. با غذا و اسباب‌بازی و... از آنها پذیرایی می‌کنیم تا جویندگان به یابنده‌شان برسند.»
نوکری در چایخانه
این بخش از حرم را همه دیده‌ایم؛ انتهای صحن رضوی، چایخانه بزرگ حضرتی که پاتوق خستگانی است که می‌آیند تا به اندازه نوشیدن یک چای مهمان امام رضا(ع) باشند و چه عجیب می‌چسبد آن چایی که در صحن امام رضا(ع) نوش جان می‌شود. اینجا خادمانی دارد که هر روز عوض می‌شوند؛ کسانی که چندین‌ماه در نوبت می‌مانند تا یک نصفه‌روز، دست زائران حرم چای بدهند. اغلب هم هیئت‌های مذهبی و گروه‌های دوستی هستند که با هم در سامانه ثبت‌نام می‌کنند. حسین جعفریان می‌گوید: «3ماه پیش ثبت‌نام کردیم و الان در قالب یک گروه 12نفره خادم بخش چایخانه هستیم، چای دم می‌کنیم، استکان می‌شوییم و چای دست زائران می‌دهیم؛ لذتی در این خادمی است که نمی‌توانم آن را وصف کنم.»
