برای جبران فرونشست چه کنیم؟
اکنون که وضعیت فرونشست در کشور به مرحله بحرانی رسیده و زنگ خطرآن به صدا درآمده، باید بدون معطلی سراغ راهکارها رفت.
مسئله را بشناسیم
نماینده اصفهان درباره راهکارهای کنترل این بحران می‌گوید: «اول مسئله را بشناسیم و اشتباهات خودمان را قبول کنیم و بعد برای حل آن گام برداریم. اگر اشتباهات خودمان را قبول نکنیم نمی‌توانیم درست تصمیم بگیریم. سیاست شهرسازی ما اشتباه بوده‌است. تمرکز جمعیت در تهران و اصفهان نشان می‌دهد که خاک، آب و هوا ظرفیت این جمعیت را ندارد. دوم اینکه به فعالیت توسعه‌ای نگاه عمیق‌تری داشته باشیم.»
حامد یزدیان در این مورد به شبکه جمع‌آوری فاضلاب اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «این کار را نشانه توسعه می‌دانیم درحالی‌که این آب قبلاً داخل چاه‌ها جذب زمین و سفره‌های زیرزمینی می‌شد. ما با احداث این همه حجم شبکه‌های آب و فاضلاب اجازه نمی‌دهیم یک قطره آب به زمین برگردد. پساب، حق طبیعی این زمین بوده که حالا به مصرف صنعت می‌رسد یا تبخیر می‌شود و عملا از چرخه بازگشت خارج می‌شود. در بسیاری از کشورها آب فاضلاب به‌صورت محلی تصفیه می‌شود و به زمین برمی‌گردد.»
او مسئله سوم را بهره‌وری می‌داند و می‌گوید: «بهره‌وری در کشاورزی بسیار پایین است. بحث امنیت غذایی مهم است ولی ما همین الان در کشور مناطقی را داریم که خاک حاصلخیز و ظرفیت بهره‌برداری بالایی دارد که مثلا می‌شود از کاشت یک هکتار گندم 12تن برداشت کرد، اما توسعه در جایی اتفاق افتاده که 5تن گندم از یک هکتار برداشت می‌شود.»
یزدیان درباره انتقال آب معتقد است که هرگونه دستکاری در طبیعت نادرست است، اما انتقال آب در مبدأ مشکلی ایجاد نمی‌کند.
او ادامه می‌دهد: « آنچه از لحاظ محیط‌زیستی در انتقال آب کار اشتباهی است به هم زدن رژیم طبیعی رودخانه‌هاست. هر نوع انتقال آبی حتماً بد نیست گرچه بهتر است که در اولویت نباشد. افراط و تفریط‌ها را پای
بهره‌وری نگذاریم. توسعه شهرنشینی به این روش ما را به اینجا رسانده که داریم اتفاق بحث انتقال آب دریا را دراولویت می‌گذاریم.»
یزدیان می‌گوید: «درباره انتقال آب دریا نیز باید این نگاه را داشت که تأمین آب برای جمعیت 5تا 6میلیون نفری فقط نباید از یک منبع آب باشد. توسعه دریامحور یک افق درازمدت است. در استان‌هایی که خطر فرونشست دارند، صنایع آب‌بر نباید توسعه پیدا کند و در طولانی مدت باید صنایع منتقل شود.»
یزدیان درباره اصلاح الگوی کشت به‌عنوان راهکاری برای کنترل فرونشست در کشور می‌گوید: «نه تنها اصلاح الگوی کشت در برخی مناطق به شکل صحیح اجرا نشده، بلکه در برخی مناطق هنوز به اجرا درنیامده است و محصولات آب‌بر در مناطقی که تنش آبی دارند، کشت می‌شود.»
فرونشست قابل کنترل است
مشاور رئیس سازمان محیط‌زیست معتقد است فاجعه فرونشست غیرقابل جبران است.
علی بیت‌اللهی می‌گوید: «تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد فرونشست قابل کنترل و توقف است. به‌عنوان مثال در دشت توکیوی ژاپن در سال ۱۹۶۵ نرخ فرونشست زمین ۱۲ سانتی‌متر در سال بود. با اقداماتی که انجام دادند این پدیده در سال ۲۰۰۳ به صفر رسید. من اطمینان دارم که ما ظرفیت کنترل این پدیده در کشور را داریم.»
او توضیح می‌دهد: «فرونشست یک مخاطره طبیعی نیست. این پدیده یک مخاطره انسان ساخت و قابل کنترل است. کنترل آن یک کار هماهنگ و همه‌جانبه می‌خواهد. یک راهکار همین توزیع همگن جمعیت در کشور است. نکته دوم توجه به نوع کشت‌وزرع است. مکان‌یابی طرح‌های صنعتی هم نکته سوم است.»
او تأکید دارد که ریسک‌پذیرترین منطقه فرونشستی در کشور اصفهان است و می‌گوید: «در اصفهان ۳۰۰ مسجد تاریخی، ۲۸۵ مدرسه با معماری اصیل، بسیاری از پل‌ها و آثار تاریخی بی‌نظیر را داریم که در معرض تهدید فرونشست است. از 63اثر ثبت جهانی کشور ما 27اثر در محدوده فرونشست قرار گرفته‌است.» علی بیت‌اللهی خبر خوبی هم دارد و می‌گوید: «تدوین مقررات ملی فرونشست در دستور کار قرار گرفته و رئیس‌جمهور روی این موضوع تأکید کردند. امیدوارم در جهت کنترل خطرات این پدیده اتفاقات خوبی
انجام شود.»
در همینه زمینه :
