سیاست یکسان با وجود تغییر ظاهری در آمریکا

روابط ایران و آمریکا از زمان انقلاب اسلامی تاکنون همواره تحت تأثیر تحریم‌ها و تلاش‌های آمریکا برای براندازی نظام جمهوری اسلامی بوده است. با وجود تغییرات ظاهری در سیاست‌های آمریکا، رویکرد کلی این کشور در قبال ایران یکسان بوده و حتی دولت‌هایی که ادعای مذاکره و خوش‌رویی داشتند، در عمل قدمی برای بهبود روابط برنداشتند. در این گزارش، مروری بر دوره‌های مختلف ریاست‌جمهوری آمریکا و تعاملات آن با ایران داشته‌ایم.

۱۹۹۳- ۱۹۸۹: بوش پدر
در این دوره، یکی از مشهورترین تعاملات میان سران 2کشور، تماس تلفنی بوش با دفتر ریاست‌جمهوری ایران بود که طبق خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی، فردی خود را به جای رئیس‌جمهور جا زده و با بوش صحبت کرده بود. علاوه بر این، مذاکرات مخفیانه‌ای نیز میان نمایندگان دو طرف صورت گرفت که منجر به آزادی گروگان‌های آمریکایی در لبنان شد. با این حال، این مذاکرات تغییری در روابط 2کشور ایجاد نکرد و تحریم‌ها همچنان ادامه یافت.

۲۰۰۱ -۱۹۹۳: بیل کلینتون
در این دوره، مذاکرات اصلی حول محور افغانستان متمرکز بود که نتیجه آن مشارکت ایران در خروج طالبان و بازگرداندن صلح به این کشور شد. همچنین، ملاقات مهدی کروبی، رئیس وقت مجلس، با نمایندگان آمریکایی در حاشیه اجلاس پارلمان‌های دنیا، نخستین و آخرین گفت‌وگوی یک رئیس مجلس ایران با مقامات آمریکایی بود. این دیدار تنها دستاورد رسانه‌ای برای آمریکا داشت و هیچ تأثیری بر رفع تحریم‌ها یا آزادسازی اموال بلوکه شده ایران نداشت.

۲۰۰۹ -۲۰۰۱: جورج بوش
پس از حادثه ۱۱ سپتامبر، موضوع اصلی مذاکرات بین ایران و آمریکا، عراق بود. حسن کاظمی‌قمی، سفیر وقت ایران در عراق، به‌عنوان رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایرانی با آمریکا در موضوع عراق تعیین شد. آمریکا در این دوره سیاست دوگانه‌ای در پیش گرفت؛ از یک سو ایران را به حمایت از تروریسم متهم می‌کرد و از سوی دیگر با حمله به کنسولگری ایران در اربیل 4دیپلمات ایرانی را اسیر کرد. این مذاکرات به دلیل یک‌سویه بودن و عدم توجه به خواسته‌های ایران، به نتیجه خاصی نرسید.

۲۰۲۴ -۲۰۰۹: باراک اوباما، دونالد ترامپ و جو بایدن
در این دوره ۱۵ ساله، مذاکرات هسته‌ای بین ایران و گروه 1+5 انجام شد. نخستین دیدار دوجانبه در مهر ۱۳۸۸ میان ویلیام برنز، نماینده آمریکا، و سعید جلیلی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی ایران، صورت گرفت. با روی کار آمدن دولت حسن روحانی، مذاکرات برجام به نتیجه رسید و وزرای خارجه 2کشور بارها با یکدیگر دیدار کردند. حتی رؤسای جمهور 2کشور برای اولین بار پس از قطع روابط، به‌طور تلفنی گفت‌وگو کردند. با این حال، این مذاکرات نیز به دلیل بازی‌های رسانه‌ای و عدم پایبندی آمریکا به تعهداتش، دستاورد قابل توجهی برای ایران نداشت.
در زمان جو بایدن و همزمان با ریاست‌ جمهوری سیدابراهیم رئیسی، شایعاتی درباره ازسرگیری مذاکرات مطرح شد، اما این گفت‌وگوها نیز به نتیجه‌ای نرسید.

تحریم‌ها و اهداف پشت پرده
تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران همواره با هدف ضربه زدن به منافع ایران و منزوی کردن این کشور در سطح بین‌المللی اعمال شده است. موضوع هسته‌ای تنها بهانه‌ای برای توجیه این تحریم‌ها بوده است. از نظر بسیاری از نظریه‌پردازان، رفع تحریم‌ها امتیازی برای ایران محسوب می‌شود، اما واقعیت این است که بازگرداندن حقوق طبیعی یک ملت به حالت اولیه، امتیاز نیست. اگر بخواهیم بازگشت به وضعیت سابق را امتیاز بدانیم، می‌توان گفت ایران در رابطه با آمریکا امتیازاتی کسب خواهد کرد، اما این معادله از اساس با اشتباهات فاحشی همراه است.

سیاست براندازی آمریکا
سیاست‌های کاخ سفید از ابتدای انقلاب اسلامی بر براندازی نظام جمهوری اسلامی متمرکز بوده است. عملیات پنجه عقاب، حمایت از جنگ تحمیلی عراق، قرار دادن ایران در محور شرارت، تهدید نظامی، حمایت از اغتشاشات پس از انتخابات ۱۳۸۸ و وضع شدیدترین تحریم‌های اقتصادی و سیاسی، همگی مصادیقی از این سیاست هستند. اسرائیل نیز همواره بر فشار به آمریکا برای استفاده از برنامه هسته‌ای ایران به‌عنوان اهرمی برای تغییر رژیم تأکید کرده است. نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، صراحتا اعلام کرده است که اگر ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد، تغییر رژیم در این کشور غیرممکن خواهد شد.