حکمرانی اسپانیا بر فوتبال جهان

قهرمانی اسپانیا در یورو2024 پس از 12سال فوتبال ملی این کشور را وارد یک دوره طلایی دیگر کرد. اسپانیایی‌ها تقریبا در همه رده‌ها، پایه‌ها و در هر دو گروه مردان و زنان قهرمان همه جام‌ها شدند و حتی در لیگ قهرمانان هم رئال آنها را به قهرمانی رساند. حالا سال‌ها باید شاهد سلطه لاروخا بر فوتبال اروپا و جهان باشیم. شاید اگر آن اشتباه فاحش داوری و نادیده گرفته شدن پنالتی آلمان در نیمه‌نهایی یورو نبود و اسپانیا قهرمان نمی‌شد، باز هم کسی در این نظریه تردیدی نداشت. 7بازی، 7برد، 15گل‌زده، 14گل‌خورده در 715دقیقه فوتبالی که آنها در طول آن مسابقات بازی کردند، گویای همه‌‌چیز بود. اسپانیا فقط در 33دقیقه از حریفان خود عقب افتاد و کمتر مورد تهدید قرار گرفت. جوانانی نظیر لمینه یامال و نیکو ویلیامز در کنار بازیکنان باتجربه‌ای همچون کارواخال، رودری و اوج گرفتن دنی اولمو و... می‌تواند سلطه آنها را در سال‌های آینده هم تضمین کند.

   جوانان از تیم ملی تا باشگاهی
یامال و ویلیامز در یورو2024، روی هم 911دقیقه بازی کردند، درحالی‌که کل دقایق بازی اسپانیایی‌های 21ساله یا کمتر در یورو2008، جام‌جهانی2010 و یورو2012 روی‌هم 984دقیقه بود. با آغاز فصل25-2024 لالیگا، جوانان تیم‌ها بیشتر هم شده. هانسی فلیک به‌خاطر اوضاع اقتصادی بارسلونا چاره‌ای جز استفاده از بازیکنان جوان نداشته. او غیراز جوانانی که در دوره ژاوی بازی را شروع کردند، یک پدیده به نام کاسادو را رو کرده و به تیم ملی داده است. بازیکنان جوان دیگری مثل پدرو، گاوی و بالده هم حالا باتجربه شده‌اند. رئال‌مادرید متأسفانه در این جوانگرایی فوتبال اسپانیا هیچ نقشی نداشته است. آنها پس از مصدومیت کارواخال و تغییر تابعیت براهیم به مراکشی حتی یک نماینده هم در تیم ملی بزرگسالان ندارند.
زمانی که والنسیا و بارسلونا در ‌ماه آگوست مسابقات لیگ خود را در مستایا آغاز کردند، نیمی از بازیکنانی که خارج از زمین برای شروع بازی آماده می‌شدند، اسپانیایی‌های 23ساله یا کمتر بودند. این نخستین بار پس از 12سال بود که 10بازیکن جوان (از جمله دروازه‌بانان)، یک بازی لالیگایی را آغاز می‌کردند. در هر دو تیم، 5بازیکن جوان در ترکیب اصلی به‌کار گرفته شدند. بعد از آن بازی و درحالی‌که در یک دهه قبل این وضعیت دیده نشده بود، فقط 2ماه طول کشید تا پدیده مستایا دوباره رخ دهد. در سفر اسپانیول به مصاف بارسلونا در ماه ‌نوامبر، 10اسپانیایی دیگر که فقط 23سال سن داشتند، در ترکیب اصلی 2تیم حضور داشتند. بیش از 17درصد از کل دقایق بازی‌های این فصل لالیگا را، اسپانیایی‌های 23ساله یا جوان‌تر انجام داده‌اند که بیشترین سهم در یک فصل از این قرن است.

   اسپانیا و دیگران
در فرانسه که مهد بازیکن‌سازی است، بالاترین نرخ استفاده تیم‌های لیگ یک از بازیکنان زیر 23سال به فصل 20-2019 برمی‌گردد، آن فصل بازیکنان بومی جوان در 16.7درصد از کل دقایق بازی‌ها به میدان رفتند. این دومین نرخ بالا برای بازیکنان جوان بومی در لیگ‌های اروپایی است. فرانسوی‌ها رده‌های سوم تا ششم را نیز به‌خودشان اختصاص داده‌اند و لالیگای فصل 24-2023 هم که در 15.1درصد از دقایق کل دیدارها بازیکن جوان اسپانیایی بازی کردند، در رده هفتم به‌سر می‌برد. بقیه لیگ‌ها نزدیک به این لیگ‌ها هم نیستند.
اما چرا بازیکنان جوان اسپانیایی اینقدر بازی می‌کنند؟ دقیقاً نیمی از 20تیم لالیگا 3هزار دقیقه به بازیکنان اسپانیایی 23ساله یا کمتر بازی داده‌اند. به‌عنوان مثال والنسیا را درنظر بگیرید؛ آکادمی آنها برای مدت طولانی در فوتبال اسپانیا مرجع بوده است. به‌نظر می‌رسد وضعیت اقتصادی در این مسیر بیش از حد معمول به آنها سرعت بخشیده است. شاید اگر لالیگایی‌ها هم مثل لیگ برتری‌ها پول زیادی از حق پخش می‌گرفتند یا باشگاه‌های بیشتری به خارجی‌ها و نفتی‌ها فروخته می‌شد، این همه جوان در اسپانیا رو نشده بود. والنسیا اوضاع اقتصادی بدی دارد و برای این باشگاه چاره‌ای نیست جز تکیه بر جوانان آکادمی خودش. بارسلونا هم که نیازی به توضیح ندارد؛ آنها ورشکسته‌اند و درآمدهای سال‌های آینده خود را نیز پیش‌خور کرده‌اند. با این‌حال بارسایی‌‌ها که از ایالت جدایی‌طلب کاتالونیا هستند، پیش از این هم بیش از رئال‌مادرید که نماینده پایتخت است، به تیم ملی فوتبال اسپانیا خدمت کرده‌اند. در قرن حاضر، آکادمی لاماسیا ستاره‌های زیادی به تیم ملی داده و در 2قهرمانی یورو و یک قهرمانی جام‌جهانی در حوالی سال2010سهم زیادی داشته است.

   متکی به تولیدات خودی
آکادمی‌های اتلتیک بیلبائو و رئال سوسیداد هم بیکار ننشسته‌اند. همین نیکو ویلیامز را که می‌بینید محصول آکادمی همین باشگاه از ایالت جدایی‌طلب باسک است. باسکی‌ها و اهالی سن‌سباستین هم بیش از رئال سلطنتی به تیم ملی خدمت کرده‌اند. باسکی‌ها که اصلا حساسیت دارند حتما باید بازیکن بومی استفاده کنند، البته سال‌های اخیر پای بازیکن خارجی و سیاهپوست به این تیم هم باز شده است اما فلسفه همچنان همان است. در حال‌حاضر 60درصد فهرست تیم اصلی را بازیکنان آکادمی تشکیل می‌دهند. در رئال سوسیداد این درصد وحشتناک‌تر است؛ 80درصد بازیکنان آکادمی هستند و 20درصد بازیکن وارداتی.
نمونه مناسب دیگری از شمال را می‌توان در تیم سلتاویگو یافت. پس از به خدمت گرفتن رافا بنیتس در تابستان2023مشخص شد باشگاه با او راه به جایی نمی‌برد. آنها می‌خواستند با این بازیکن برای سهمیه‌ها رقابت کنند اما پس از تنها نیم‌فصل متوجه شدند بهتر است به جوانان تکیه کنند و بخت‌های احتمالی را بجویند؛ این یعنی یک برنامه درازمدت برای رقابت با بزرگان. با آوردن کلودیو گیرالدس به تیم اصلی که سرمربی تیم ب والنسیا بود، ورود بازیکن از تیم‌های پایه به بزرگسال سرعت گرفت. چیزی که اکنون می‌بینیم، یک تغییر کامل فرهنگ نسبت به دوران بنیتس است و سلتا در یک دوره 15ساله حداقل یک بازیکن آکادمی را در ترکیب اصلی لیگ به میدان فرستاده است.
این نشانه‌ها در سراسر اسپانیا دیده می‌شود. الکس بائنا از ویارئال که خلاق‌ترین بازیکن لالیگا در سال2024 بود، میگل گوتیرس از خیرونا که محصول آکادمی رئال‌مادرید و یک ستاره بی‌چون‌وچراست، پابلو باریوس پدیده اتلتیکو، خوان گارسیا از اسپانیول که یکی از بهترین دروازه‌بانان این فصل از لالیگاست و ستاره‌های دیگر برای رسیدن به تیم ملی اسپانیا در صف ایستاده‌اند.

   نقش پول و برنامه
همه‌گیری کووید-19اثرات ماندگاری بر امور مالی داشته و سطح دستمزدها هم در لالیگا پایین‌تر از لیگ‌های دیگر است. بنابراین بازیکنان خارجی بزرگ انگیزه کمتری برای آمدن به اسپانیا دارند و چاره‌ای جز اعتماد به جوانان بومی نیست. باشگاه‌های اسپانیایی نمی‌توانند مثل انگلیسی‌ها پول خرج کنند چون قوانین سختگیرانه‌ای برای فیرپلی مالی وجود دارد. حتی ستاره‌های بزرگ در رئال‌مادرید هم نسبت به باشگاه‌هایی مثل بایرن یا انگلیسی‌ها دستمزد کمتری می‌گیرند. اما فقط همین‌ها نیست. لالیگا چند سالی است برنامه‌های جامعی برای توسعه آکادمی‌ها به باشگاه‌ها داده است. در 2سال اول پروژه - که برای 10تا 12سال برنامه‌ریزی شده است - لالیگا از رشد 30درصدی عملکرد آکادمی خبر داده. علاوه بر این، بیش از نیمی از 42باشگاه‌ سطح2کشور 60تا 70درصد از اهداف خود را در مرحله اول این طرح محقق کرد‌ه‌اند.
فوتبال ملی اسپانیا حالا حالاها قصد ندارد جام‌ها را به دیگران تعارف کند.