صاحبدیوان هم لقب بود و هم منصبی در دوران قاجاریان. این لقب، جزو القاب منحصربهفردی محسوب میشد که فتحعلیشاه قاجار به دامادش (فتحعلیخان صاحبدیوان) اعطا کرد. او هم با این عنوان مسجدی را در محله کهن اودلاجان بنا کرد؛ مسجدی به نام صاحب دیوان. بر سردر مسجد کتیبهای سنگی نصب شده که روی آن چنین خوانده میشود: «در عهد دولت شاهنشاه صاحبقران السلطان بن سلطان والخاقان بن الخاقان ابو المظفر ناصرالدین شاه قاجار خلدالله سلطانه به فرمایش جناب جلالت مآب قواماً للمجد والاجلال میرزا فتحعلیخان صاحب دیوان دام اقباله این مسجد به سعی سرکار مقرب الحضره حبیبالله خان اتمام یافت.»
محله و کوچهای که مسجد در آن واقع شده از مکانهای شاهزادهنشین قاجاری بود و افرادی همچون صاحب دیوان، مؤتمنالملک عمادالسلطنه، در آنجا سکونت داشتهاند. همچنین میرزا فتحعلیخان، موقوفاتی را در محله چال میدان برای تامین مخارج و هزینهها وقف این مسجد کرده است.
رحیم طوبایی، از ساکنان قدیمی محل درباره تاریخچه مسجد صاحب دیوان میگوید: «مسجد صاحب دیوان در سال 1263خورشیدی به دستور میرزا فتحعلیخان صاحب دیوان، نوهابراهیمخان اعتمادالدوله و به همت حبیباللهخان در عهد سلطنت ناصرالدین شاه ساخته شده است. نام این مسجد برگرفته از نام بانی آن ابتدا مسجد صاحب دیوان بود اما از دهه ۱۳۳۰، زمانی که سیدمحمدباقر علوی تهرانی مسجد حوضی امامت این مسجد را برعهده گرفت، نام علوی بر سردر این مسجد حک شد.»
طوبایی ادامه میدهد: «این مسجد 140سال قدمت دارد و در 3مرحله بازسازی شده است، اما متأسفانه بهدلیل مرمتهای ناشیانه و غیراصولی، بخش بسیاری از معماری زیبای آن از بین رفته است. آب انبار، تکیه و حسینیه ازجمله ملحقات این مسجد بود که سرنوشت خوشی نداشتند. تکیه در کنار خانه صاحب دیوان واقع شده بود و اکنون اثری از آن نیست یا حسینیه هم که سابقا محل مدرسه خانم و از بناهای دوره صفویه بود خراب شد و صاحب دیوان در این فضا، حسینیه را بنا کرد. به استناد متون موجود در کتاب جواهرکلام، بعدها به جای حسینیه، مدرسه معروف فرهنگ در همان محل شکل گرفت و تا حدود نیمقرن پیش نیز فعال بود و امروز مدرسه و خانههای دیگری در این محل بنا شده است.»
این مسجد در زمان تولیت سیدمحمد صادق علوی محل رفتوآمد رجال سیاسی بود و در دوران سیدمحمدباقر علوی هم میرزا احمد آشتیانی، سیدمحمد بهبهانی و سیدابوالقاسم کاشانی در این مسجد حضور غیرقابل انکاری داشتند. به همین دلیل میتوان دوران رونق فرهنگی-عبادی مسجد را در زمان تولیت سیدمحمد صادق علوی دانست. از شب اول تا شب هفتم محرم مراسم روضهخوانی برگزار میشد و هئیتهای منطقه در آنجا عزاداری میکردند. همچنین شبهای جمعه دعای کمیل میخواندند و مراسم اطعام با آبگوشت برقرار بود.
سه شنبه 13 آذر 1403
کد مطلب :
242170
لینک کوتاه :
newspaper.hamshahrionline.ir/P1OZn
+
-
کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به روزنامه همشهری می باشد . ذکر مطالب با درج منبع مجاز است .
Copyright 2021 . All Rights Reserved