سوغات همراهان هنرمند فتحعلی‌شاه
شیرازی‌ها
مبدعان ردیف‌های آوازی و آموزش‌دهندگان موسیقی
***
وقتی آقامحمدخان، بنیانگذار سلسله قاجار، در قفقاز کشته شد، فتحعلی‌شاه در مقام ولیعهدی از شیراز به تهران آمد تا بر تخت پادشاهی بنشیند. او در این سفر پرماجرا تعدادی از شیرازی‌ها را با خودش به پایتخت آورد.
داریوش شهبازی، تهران‌پژوه، درباره روال مهاجرت شیرازی‌ها به تهران می‌گوید: «مدل مهاجرت به تهران که از دوره قاجار رواج پیدا کرد اینگونه بود که مهاجران معمولا همراه پادشاه به تهران می‌آمدند تا در رتق و فتق امور دربار مشارکت کنند. شیرازی‌ها با چنین رویکردی و همراه فتحعلی‌شاه حد فاصل سال‌های 1211تا 1213شمسی به تهران آمدند. در نقشه موسیو کرشیش می‌بینیم که کوچه‌ای در محله سنگلج و کوچه دیگری در چال میدان به نام شیرازی‌ها ثبت شده که جمعیت قابل اعتنای شیرازی‌ها در تهران قدیم را نشان می‌دهد.»
جمعیت شیرازی‌های مقیم تهران تا سال 1237به حدی رسید که در پایتخت صاحب محله و هویت شدند. شهبازی می‌گوید: «آمدن جمعیتی از شیرازی‌ها به تهران در دوره فتحعلی‌شاه اوج گرفت اما مهاجرت از شیراز به تهران در دوره آقامحمدخان در برخی منابع مکتوب ثبت شده است. میرزا صالح شیرازی که برای تحصیل به اروپا رفت و در بازگشت به ایران روزنامه کاغذ اخبار، نخستین روزنامه ایران را منتشر کرد یکی از شیرازی‌هایی بود که در همان دوره به تهران آمد و گروهی دیگر از شیرازی‌ها را برای اداره امور این روزنامه به تهران آورد.»
شیرازی‌های مقیم تهران منشأ کارهای مختلفی در پایتخت بودند، اما به‌طور مشخص می‌توان گفت موسیقی را هم آنها در تهران آموزش و رواج دادند. در این دوره بود که آموزش موسیقی به درباری‌ها آغاز شد. آنها ردیف‌های موسیقی را ابداع کردند و پایه‌گذار مکتب موسیقی فاخر ایرانی شدند که از دل آن مکتب، میرزا علی‌اکبر فراهانی، یکی از برجسته‌ترین نوازندگان تاریخ موسیقی ایران متولد شد.»
