کوچه خواندنی‌ها در همسایگی کوچه توزیع جراید
موضوع: گذرهای مطبوعاتی
ویژگی: محل توزیع روزنامه‌های پرتیراژ
***
بازار مطبوعات از اواخر دوره قاجار آرام‌آرام در تهران رونق گرفت و تحریریه و چاپخانه معدود نشریه‌های آن دوره در محدوده مرکز شهر شروع‌به‌کار کردند. در دوره پهلوی اول هم روزنامه‌های پرتیراژی مثل نسیم شمال، آدمیت، آیینه افکار و ... محدوده بازار و خیابان ناصرخسرو تا خیابان‌های فردوسی و لاله‌زار را برای شروع فعالیت‌شان انتخاب کردند و به همین دلیل هویت برخی از کوچه‌ها و خیابان‌های این محدوده جغرافیایی با تاریخچه مطبوعات در تهران عجین است.
سال1304 شمسی بود که روزنامه اطلاعات در محدوده خیابان ناصرخسرو فعالیتش را شروع کرد و ساختمان اصلی این روزنامه بعدها به خیابان خیام منتقل شد. دفتر روزنامه کیهان هم در خیابان فردوسی بود. نصرالله حدادی، تهران‌پژوه، درباره تجمع دفاتر روزنامه‌های پرتیراژ در تهران قدیم می‌گوید: «با توجه به بروز اتفاقات سیاسی بین سال‌های 1275 تا 1304شمسی روزنامه‌های فراوانی داشتیم که ساختمان اصلی و چاپخانه‌هایشان در محدوده خیابان علاءالدوله، سعدی، لاله‌زار و اطراف شاه‌آباد قدیم بود؛ چون راحت‌تر می‌توانستند اتفاقات مرکز شهر را رصد کنند. محل استقرار روزنامه‌ها و چاپخانه‌ها به‌گونه‌ای بود که لاله‌زار از یک طرف در محاصره آنها قرار داشت.»
لاله‌زار حد فاصل سال‌های 1310 تا 1320شمسی به شکل عجیبی در همسایگی چاپخانه نشریات معتبر تهران قرار گرفت و به جایی برای انتقال نشریات به شبکه‌های توزیع جراید تبدیل شد. «بهار» یکی از کوچه‌های فرعی لاله‌زار بود که نام این کوچه قرابت عجیبی با بهار مطبوعات در تهران قدیم داشت. حدادی دراین‌باره می‌گوید: «از شهریور1320 که تعداد روزنامه‌ها زیاد شد، افرادی که کارشان توزیع روزنامه بود به کوچه بهار هجوم بردند. چاپخانه‌های حوالی لاله‌زار، روزنامه‌های چاپ‌شده را به کوچه بهار منتقل می‌کردند و توزیع‌کننده‌ها برای تحویل محموله به آنجا می‌رفتند. دوچرخه‌سوارها از ساعت16 به بعد روزنامه‌ها را تحویل می‌گرفتند و با فروش آنها در خیابان‌های اصلی و چهارراه‌های بزرگ درآمد خوبی کسب می‌کردند. به‌خاطر همین رفت‌وآمدها نام کوچه بهار به کوچه توزیع جراید تغییر کرد.»
در همان برهه تاریخی نام یکی دیگر از کوچه‌های محدوده خیابان علاءالدوله هم به سرنوشت کوچه بهار دچار شد. حدادی درباره ماجرای نامگذاری کوچه خواندنی‌ها می‌گوید: «حد فاصل سال‌های 1320تا 1330 مجله خواندنی‌ها به صاحب‌امتیازی و مدیرمسئولی علی‌اصغر امیرانی در یکی از فرعی‌های ابتدای خیابان فردوسی راه‌اندازی شد و به همین‌خاطر نام این کوچه هم به «خواندنی‌ها» تغییر کرد. کوچه‌ای که ساختمان اصلی روزنامه کیهان در آن واقع شده بود هم به کوچه کیهان معروف شد که بعد از انقلاب به کوچه شهید شاهچراغی تغییر نام داد.»
در همینه زمینه :
