شکوه در معماری خانه ارباب‌رستم
خانه ارباب‌رستم گیو
کاربری فعلی: پژوهشکده فرهنگ و هنر
نشانی: خیابان انقلاب، بین خیابان‌های فلسطین و ولیعصر عج
قدمت: معاصر
مالک: ارباب رستم گیو
بنای منظم و هماهنگی که این روزها بانام پژوهشکده فرهنگ و هنر در خیابان انقلاب خودنمایی می‌کند تا سال ۱۳۴۰ خانه رستم گیو، معروف به ارباب بود که تأسیس بنیاد خیریه گیو، ریاست انجمن و نمایندگی زرتشتیان در مجلس شورای ملی را بر عهده داشت. مرحوم رستم گیو بعد از سال ۱۳۴۰ تا سال ۱۳۵۹ این خانه را به دفتر بنیاد گیو تبدیل کرد؛ بنیاد خیریه‌ای که فعالیت‌های عام‌المنفعه بسیاری انجام داد. معماری خانه‌ای که ارباب رستم برای زندگی انتخاب کرد به سبک نئوکلاسیک است؛ سبکی که در دوره قاجار، به‌خصوص اواخر حکومت ناصرالدین‌شاه، بسیار رونق یافت. سال ۱۳۰۴ این خانه به دستور ارباب‌رستم ساخته شد؛ خانه‌ای دوطبقه که علاوه برمعماری فرنگی، ردپایی از معماری ایرانی نیز در آن مشهود است. به‌خصوص ارسی‌های پنجره و گچبری‌های زیبای آن جلوه خاصی از معماری ایرانی را به یادگار گذاشته است. بنای خانه در زمینی به مساحت ۱۵۳۰ مترمربع ساخته شده است، با اتاق‌های فراوان و زیرزمین وسیع. از بخش‌های جذاب و دیدنی این عمارت قاجاری می‌توان به آب‌انبار آن اشاره کرد.
صاحب‌خانه اصالتی یزدی داشت در نتیجه این بخش به سبک آب‌انبارهای یزد ساخته شد. نمای خانه ساده، اما باشکوه است و خط‌های به‌هم‌پیوسته و هماهنگ بخش‌های مختلف را به‌سادگی از هم جدا کرده و این ویژگی، آرامش بصری خاصی به دیدگان می‌دهد. ازآنجا که رستم گیو، زرتشتی بود نمادهای زرتشتی نیز در میان گچبری‌ها دیده می‌شود. این خانه در سال ۱۳۷۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت و در سال ۱۳۸۱ مرمت شد. البته در سال‌های گذشته ساختمانی جدید به آن اضافه شد و هم‌اکنون مامنی برای «پژوهشکده فرهنگ و هنر و معماری» زیرنظر جهاد دانشگاهی است. ارباب رستم گیو علاوه بر این خانه زیبا و دل‌نشین، یادگارهای بسیاری در تهران برجای گذاشت. چندین آب‌انبار، درمانگاه، دبستان و مجتمع فرهنگی اجتماعی برخی از یادگارهای ماندگار اوست.
