یادداشت
تهران، نبض و نماد ایران اسلامی
محمدصادق کوشکی؛ استاد دانشگاه
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با اعضای کنگره ملی بزرگداشت ۲۴هزار شهید تهران، به اهمیت و نقش مهم پایتخت در پیروزی انقلاب اسلامی و جایگاه مهم آن پس از انقلاب تاکنون اشارات مهمی داشته‌اند؛ بنابراین، تهران نه‌فقط به‌عنوان پایتخت بلکه همواره به‌عنوان نماد هویتی در ایران معاصر مطرح بوده است اما در عصر پهلوی تلاش شد تا تجلی هویت مورد نظر پهلوی که هویتی غربی بود، در تهران نمود پیدا کند.
از سوی دیگر، در ایام پیروزی انقلاب اسلامی نیز تهران آیینه انقلاب برای جهان و رسانه‌های بین‌المللی بود. بنابراین پس از پیروزی انقلاب تا امروز نیز تهران نبض و نماد جامعه ایرانی و تحولات آن بوده است. البته که نباید تهران را مساوی با ایران دانست ولي همواره به‌عنوان نماد و شاخص کشور مطرح بوده است.
در عصر پهلوی تلاش جدی صورت گرفت تا نوسازی مدنظر پهلوی در تهران نمایان شود به‌همین دلیل از نحوه ساخت خیابان‌های جدید، آرایش خیابان‌ها، نام‌گذاری آنها، ایجاد مراکز تفریحی و کلوپ‌های شبانه و مراکز فروش مشروبات الکلی و... می‌توان به این موضوع رسید که پهلوی قصد داشت تهران را به نماد پایتختی مدرن و غربی تبدیل کند اما این تلاش موفق و مؤثر نبود.
سینتیا هلمز که همسر ریچارد هلمز، سفیر ایالات متحده در ایران بود، در خاطرات خود 2چهره از تهران معرفی می‌کند؛ یکی بافت شهری اطراف سفارت آمريكا در ايران بود که در آن مغازه‌ها لباس و لوازم آرایش غربی عرضه می‌کنند و زنان نیز با پوشش و آرایش غربی به خیابان‌ها می‌‌آیند و چهره دیگر تهران در میدان حسن‌آباد و پایین‌تر از آن است که در آن شاهد تهرانی سنتی هستیم و پوشش و رفتار ساکنان آن سنتی و مذهبی است. بنابراین تلاش پهلوی برای ایجاد غرب‌گرایی در تهران موفق نبوده است.
اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تهران به نماد و تجلی انقلاب و مقاومت تبدیل شد. راهپیمایی‌های شاخص سال۵۷ مانند راهپیمایی‌های محرم، عید فطر و مناسبت‌هایی مانند ۱۷شهریور در تهران نمود پیدا کرد و تهران را به‌عنوان آیینه مقاومت ملت‌های مسلمان معرفی کرد. به همین دلیل ورود حضرت امام به تهران، مرحله‌ای شد تا پایتخت هویت انقلابی خود را نشان دهد. اینکه میلیون‌ها نفر در تهران به استقبال امام آمدند، جایی بود که تهران پوست‌اندازی خود و تبدیل‌شدن به پایتخت مقاومت را نشان داد.
راهپیمایی‌های روز قدس و ۲۲بهمن، اعزام رزمندگان به جبهه‌های مقاومت، برگزاری انتخابات و... نشان داد كه چشم جهان به تهران است مخصوصا که در برخی سال‌ها این توجه چندبرابر شد؛ به‌خصوص در سال‌هایی که مردم تهران با حضور پرشور در انقلاب، تهدیدات دشمنان را خنثی کردند. به همین دلیل جهان، تهران را به‌عنوان نبض و نماد ایران اسلامی شناخته و پذیرفته است.
امیدواریم تهران با هویت مؤثر خود، روزبه‌روز به سمتی برود که هم عدالت در جای‌جای این شهر گسترش پیدا کند و هم تجلی هویت اسلامی و تهرانی شود؛ یعنی همچنان که عده‌ای تلاش دارند تهران را به تجلی‌گاه تقلید از فرهنگ غرب تبدیل کنند، دستگاه‌های فرهنگی و اجرایی تلاش نمايند تا هویت اصلی و دینی تهران حفظ شود هویتی که هنگام مراسم مذهبی و به‌خصوص ایام محرم به‌خوبی قابل رؤیت است.
