چرا تراز تجاری منفی شد؟

آمار‌ها نشان می‌دهد تراز تجاری غیرنفتی در 8‌ ماه سال ‌جاری به منفی 10میلیارد دلار رسیده است. اما دلیل این موضوع و اصل ماجرا چیست؟

نگاهی به جزئیات آمار
در 8‌ ماه سال ‌جاری 24 میلیون‌ و700 هزار تن کالا به ارزش 42 میلیارد و100میلیون دلار وارد کشور شده که این میزان از نظر وزنی 4 درصد و از نظر ارزش 12درصد رشد نشان می‌دهد.
در مقابل اما حجم صادرات ایران در 8‌ ماه امسال به 90 میلیون تن به ارزش 32 میلیارد دلار رسیده است که این میزان در مقایسه با سال قبل از نظر وزن 27 درصد و از نظر ارزش 1.6درصد رشد نشان می‌دهد.

اصل ماجرا چیست؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد بخش عمده کاهش قابل توجه تراز تجاری کشور ناشی از کاهش قیمت محصولات شیمیایی و به‌طور ویژه محصولات پتروشیمی در جهان است. تغییرات ژئوپلیتیک در دنیا شرایطی را فراهم کرده است که قیمت محصولات پتروشیمی ارزان‌تر از مدت مشابه سال قبل به فروش می‌رسد. شدت رقابت به حدی است که حتی کشور‌ها برای فروش محصولات‌شان در جهان تخفیف‌های گسترده اعمال می‌کنند. این موضوع به کاهش درآمد حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی منجر شده و در نهایت اثر خود را بر تراز تجاری کشور نمایان کرده است. نکته مهم‌تر اما این است که بخش عمده کالاهایی که از ایران صادر می‌شود در مقابل کالاهایی که وارد می‌شود از تکنولوژی پایین‌تری برخوردار است. آمار مربوط به صادرات به‌خوبی گویای این موضوع است به‌طوری که حجم صادرات ایران در 8‌ ماه امسال از نظر وزنی 27درصد رشد کرده، با این وجود منابع ارزی وارد شده فقط 1.6درصد رشد داشته که نشان می‌دهد یک واحد کالای صادراتی ایران در مقابل همان میزان کالای وارداتی ارزش کمتری دارد، این رویه البته فقط مربوط به امسال نیست و تقریبا از یک دهه پیش شروع شده است. اما سال به سال به‌دلیل تغییر سطح تکنولوژی کالاها در جهان فاصله قیمت محصولات پایه با محصولات تکنولوژیک بیشتر می‌شود.
در واقع تولید و سرمایه‌گذاری درکالاهای صادراتی با تکنولوژی بالا صرفه اقتصادی بیشتری برای کشورها ایجاد می‌کند و همین موضوع اغلب کشور‌ها را به سمت سرمایه‌گذاری در این حوزه سوق داده است.
این موضوعی است که احسان خاندوزی وزیر اقتصاد نیز به آن اشاره کرد و گفت: پیچیده نبودن اقتصاد ایران به جهت فناوری موجب شده که متوسط ارزش یک وزن ثابت از کالاهای صادراتی کمتر از عدد واردات باشد؛ برای مثال محصولات حجیم صادر و در مقابل یک دستگاه گوشی همراه یا کالاهایی که فناوری بالاتری دارند با ارز بیشتری وارد می‌شوند.