سپر قانون برای کودکان در اینترنت

عمادالدین قاسمی‌پناه-روزنامه‌نگار

فرانسه روز پنجشنبه قانون جدیدی را تصویب کرد که شبکه‌های اجتماعی مانند TikTok باید سن کاربران را تأیید کنند. این قانون که با هدف محافظت از کودکان در فضای مجازی تصویب شده، شبکه‌های اجتماعی را ملزم می‌کند که رضایت والدین را برای حضور فرزندان زیر 15سال در پلتفرم‌های موضوع این قانون دریافت کنند. اکنون به‌نظر می‌رسد که یک ادبیات مشترک جهانی برای حمایت و حفاظت از کودکان در شبکه‌های اجتماعی در حال شکل‌گیری است. شورای‌عالی فضای مجازی ایران هم سندی با عنوان «صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی» تصویب کرد که براساس آن تکالیف دستگاه‌های مختلف مشخص شده است. قانون COPPA  نیز در همین زمینه درآمریکا تصویب شده بود.

زمان نامعلوم اجرا
قانونی که در فرانسه تصویب شده، بخشی از مجموعه اقدامات اخیر دولت این کشور برای کاهش زمان استفاده کودکان از دستگاه‌های دیجیتال و محافظت از آنها در برابر آزار و اذیت سایبری و سایر جرائم اینترنتی است. مجلس فرانسه در مصوبه‌خود، این الزام را برای پلتفرم‌هایی مانند «اسنپ‌چت»، «تیک‌تاک» یا «اینستاگرام» درنظر گرفته است. به‌گزارش فرانس24، ژان نوئل بارو، وزیر امور دیجیتال فرانسه به قانونگذاران گفته این قانون که نقطه عطفی به شمار می‌آید در اسرع وقت اعمال خواهد شد. این جمله به این معنی است که هنوز تاریخ دقیق اجرایی شدن این قانون پس از تصویب سنا در روز پنجشنبه همچنان نامعلوم است.

نگرانی قانونگذاران
درصورتی‌ که کمیسیون اروپا این قانون را تصویب کند، پلتفرم‌ها یک سال فرصت خواهند داشت تا خود را با این خط‌مشی برای کاربران جدید تطابق دهند.آنها همچنین 2سال دیگر هم برای اعمال این الزامات برای کاربران فعلی فرصت دارند. نگرانی‌های قانونگذاران طیف وسیعی را از هرزه‌نگاری گرفته تا آزار و اذیت سایبری، معیارهای زیبایی رویایی، رفتارهای مبتنی بر جلب توجه و ماهیت اعتیادآور پلتفرم‌ها که همگی برای نوجوانان مخاطره آمیز است، در برمی‌گیرد. از سوی دیگر، مقررات موجود که عمدتا بر‌محدودیت جمع‌آوری داده‌های شخصی متمرکزند، تأثیری بر دسترسی کودکان به شبکه‌های اجتماعی نداشته‌اند.

الزام برای رضایت والدین
قانون جدید فرانسه پلتفرم‌ها را ملزم می‌کند تا با استفاده از راه‌حل‌های تنظیم‌گر فرانسوی موسوم به Arcom، تأییدیه والدین یا قیم کاربر را درصورتی که زیر ۱۵ سال سن دارند، دریافت کنند.  شرکت‌های مالک شبکه‌های اجتماعی درصورت نادیده گرفتن این، تا یک درصد از درآمد جهانی خود جریمه خواهند شد. این قانون همچنین به والدین اجازه می‌دهد تا بتوانند تعلیق حساب‌های کاربری فرزندان زیر 15سال خود را از پلتفرم‌ها درخواست کنند. همچنین براساس این قانون، پلتفرم‌ها ملزم می‌شوند تا ابزارهای لازم برای محدود کردن زمان حضور کودکان در پلتفرم‌ها را عرضه کنند.

اهمیت آموزش
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات چندی پیش بر اهمیت سواد فضای مجازی و مقابله با آسیب‌های این فضا تأکید کرد. به‌گفته او «این فناوری با همه مزایا، چالش‌هایی را برای نسل جوان و کودکان و نوجوانان به همراه دارد که باید به آن توجه کرد.» زارع پور همچنین به موضوع مصون‌سازی کودکان و نوجوانان و ابزارها و راهکارهایی که کشورهای پیشرفته در اختیار خانواده‌ها و فرزندان قرار داده‌اند، اشاره کرد.

اینترنت پاک برای کودکان ایران
در ایران هم برای کودکان سطح دسترسی چهارگانه به اینترنت تعیین شد و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از رونمایی اینترنت پاک خبر داد. وزارت ارتباطات اعلام کرده بود که هر پدر و مادری می‌توانند هریک از 4سطح تعریف شده را برای فرزندان خود انتخاب کنند. به‌عنوان مثال، پدر و مادری انتخاب می‌کند که فرزندش از یکی از سطوح استفاده کند. با این حال، هر زمان که والدین لازم بدانند، می‌توانند با شماره‌گیری یک کدUSSD دسترسی به سطح انتخاب شده را حذف کنند.

آموزش و فرهنگسازی
لوران مارکنجلی، قانونگذار فرانسوی که بانی این قانون است، اعتراف می‌کند که پایان دادن به نگرانی‌های مربوط به ایمنی کودکان در فضای آنلاین از طریق قانونگذاری کافی نخواهد بود. او خواستار پیشرفت در فناوری‌های تأیید سن به‌صورت آنلاین و سرمایه‌گذاری هنگفت در آموزش دیجیتال و افزایش سواد فضای مجازی برای والدین، کودکان و معلمان شد.