یک زن نخستین بیمارستان غیردولتی تهران را پایه‌گذاری کرد

بهاره خسروی-روزنامه‌نگار

شاهزاده قجری که نامش به‌عنوان نخست‌وزیر با ملی‌‌شدن صنعت نفت کشورمان گره خورده است، زندگی پرفراز‌ و‌ نشیبی داشت، اما جنس دغدغه‌هایش با بقیه اعیان و اشراف روزگار خود فرق می‌کرد. تمرکز تلاش‌های دکتر محمد مصدق بر توسعه، استقلال، رشد‌فرهنگی جامعه و رفاه مردم بود، اما همه این خصوصیات کم و بیش در دایره نظارت، پرورش و تعامل مادری باصلابت و آگاه شکل گرفت و قوام یافت. یکی از یادگارهای مادر نخست‌وزیر نامی ایران، ملک‌تاج خانم، ملقب به نجم‌السلطنه، بیمارستان «نجمیه» به سبک معماری اواخر دوره قاجار در خیابان حافظ تهران است. ساخت این بیمارستان وقفی یکی از نشانه‌های آشکار شخصیت تأثیرگذار این زن نیکوکار است.


ملک‌تاج خانم، دختر ارشد «فیروز میرزا»، پسر «عباس میرزا نایب‌السلطنه» برای ارتقا و توسعه فرهنگ جامعه و شکستن تابوهای اجتماعی نسبت به حضور زنان در مسئولیت‌های اجتماعی، گام‌های ارزشمندی برداشت؛ مانند ساخت نخستین بیمارستان خصوصی پایتخت و سپردن مسئولیت اداره آن به دخترانش، با وجود داشتن 2پسر.
 نجم‌السلطنه سال۱۲۳۱، 6سال پس از آغاز سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، پا به زندگی گذاشت و به رسم معمول اعیان و اشراف، خواندن و نوشتن ابتدایی را نزد معلم‌های خانوادگی آموخت.
این بانو در طول حیاتش ۳ بار ازدواج کرد که حاصل آن ۵ فرزند ازجمله مرحوم دکتر محمد مصدق بود. نجم‌السلطنه ۷۴ سال داشت که «رضاخان» بر مسند قدرت نشست و با تغییر سلطنت «قاجار» به «پهلوی»، قانون انتخاب «نام» و «نام خانوادگی» اجباری شد و نجم‌السلطنه به ملک‌تاج فیروز تغییر نام داد.
سال ۱۳۰۵ بود که از «میرزا فضل‌الله دیبا»، همسر سومش، باغی در حوالی خیابان حافظ امروزی - دروازه یوسف‌آباد قدیم - به نجم‌السلطنه ارث رسید. بانو که دغدغه‌های اجتماعی داشت، تصمیم گرفت نخستین مریض‌خانه غیردولتی پایتخت را در باغ موروثی بسازد؛ بیمارستانی که بیش از نیمی از تخت‌های آن وقف بیماران مستمند و نیازمند شد.در سال‌هایی که بیمارستان ساخته می‌شد، او با وجود کهولت، بر امور ساخت‌و‌ساز نظارت داشت و برای کنترل و سرکشی بیشتر، در خانه کوچکی در همان باغ زندگی می‌کرد و مزد کارگران را هر روز غروب سر وقت پرداخت می‌کرد.نجم‌السلطنه تحت‌تأثیر فعالیت‌های مشروطه و حضور اجتماعی بانوان در روزهای نخست حکومت پهلوی، در سال ۱۳۰۷، پس از افتتاح رسمی بیمارستان، دست به‌کار غیرمعمولی در دوره خودش زد. او با وجود داشتن فرزند پسر، مسئولیت اداره و حق نظارت مریض‌خانه را به دختر ارشد خود، زرین‌تاج خانم، ملقب به حاجیه‌شوکت‌الدوله، و پس از او به ملوک‌خانم عشرت‌الدوله و پس از او به آمنه دفترالملوک واگذار کرد. تولیت آن را هم به محمد مصدق و پس از او به «ابوالحسن دیبا» سپرد.در زمان ملی‌شدن صنعت نفت و دوران نخست‌وزیری دکتر مصدق، بخش‌هایی از موقوفات بیمارستان فروخته شد. سپس با کمک «محمد شمشیری» از خیران نامدار تهران و صاحب چلوکبابی معروف در بازار، ساختمانی بزرگ با تجهیزات جدید در کنار ساختمان قدیم بیمارستان ساخته شد.
عمر نجم‌السلطنه کفاف نداد تا روزگار نخست‌وزیری پسر را جدال‌های بین‌المللی او به‌ویژه با انگلیسی‌ها ببیند. این بانو در سال۱۳۱۱ چند سال بعد از ساخت بیمارستان درگذشت.
این بیمارستان تخصصی و فوق‌تخصصی امروز با داشتن بخش‌های مختلفی مانند زنان-زایمان، نوزادان، داخلی، ICU، جراحی، اتاق عمل، اورژانس، بخش‌های پاراکلینیک، آزمایشگاه، فیزیوتراپی، رادیولوژی، ماموگرافی، تصویر‌برداری اینترونشن (تحت گاید سونوگرافی) و... به مراجعه‌کنندگان خدمات درمانی ارائه می‌دهد.