همبازی‌های کوچک

تا چند سال قبل، شروع فصل تابستان مصادف بود با تفریح بچه‌ها در کوچه‌ها. در تمام کوچه‌ها بچه‌هایی بودند که از صبح علی‌الطلوع با هم سن و سال‌هایشان بازی می‌کردند و فقط موقع ناهار به ضرب و زور مادرانشان به خانه می‌رفتند و ناهار را خورده و نخورده دوباره به کوچه برمی‌گشتند، هوا که گرم‌تر می‌شد بازی‌ها دو وعده‌ای می‌شد، صبح و عصر، پسرها از صبح توی کوچه گل کوچک بازی می‌کردند و الک‌دولک و... دخترها هم یک فرش کوچک کنار کوچه زیر سایبان درخت می‌انداختند و با هم سن و سال‌هایشان خاله‌بازی می‌کردند. حالا اما با گسترش آپارتمان‌نشینی، کمتر بچه‌ای در کوچه با هم سن و سال‌هایش بازی می‌کند و اغلب بچه‌ها ترجیح می‌دهند به صفحه موبایل و تبلت خیره شوند و ساعت‌ها بدون هیچ سر و صدایی بازی کنند یا در نهایت همراه والدینشان به شهربازی می‌روند. کارشناسان حوزه کودک معتقدند، انجام بازی‌های گروهی و تعامل با هم سن و سال‌ها از همان دوران کودکی می‌تواند اثرات مثبتی  روی کودکان بگذارد؛ چرا که کودکان ارزشمندترین سرمایه‌های انسانی هستند و اگر نیازهای فردی و اجتماعی آنها به‌درستی و به‌موقع تأمین شود می‌تواند تأثیر مثبتی روی زندگی آنها و دیگران داشته باشد.

احترام به سلایق مختلف
خانواده‌های تک فرزند این روزها بسیار زیادشده‌اند. کودکانی که در خانه تنها هستند و هم سن و سالی برای بازی کردن ندارند ناچارند یا به تنهایی با اسباب‌بازی‌هایشان بازی کنند و یا به تلفن همراه  و بازی‌های رایانه‌ای پناه ببرند. اما در بازی‌های گروهی بچه‌ها یاد می‌گیرند که با دیگران باید تعامل داشته باشند و تجربیات زیادی را می‌توانند حین بازی به‌دست بیاورند و در عین حال با نظرات و سلیقه‌های مختلف روبه‌رو می‌شوند و یاد می‌گیرند که باید به آنها احترام بگذارند. همچنین زمانی که کودکان با هم بازی می‌کنند، یاد می‌گیرند که به‌عنوان عضوی از آن گروه، قسمتی از کار کل گروه را برعهده بگیرند و نظرات دیگر اعضای گروه را بشنوند و چیزهای جدید را امتحان کنند. از سوی دیگر در بازی‌های گروهی هر کدام از بچه‌ها وظیفه‌ای را برعهده دارند که برای گرفتن نتیجه بهتر و رسیدن به موفقیت ناچار به تعامل با هم گروهی‌های خود هستند.
فاطمه قاسم‌زاده، روانشناس کودک و نوجوان ، می‌گوید: کودکان از زمانی که مشغول بازی می‌شوند می‌توانند بازی‌های گروهی را انجام دهند. این بازی‌های گروهی گاهی اوقات قاعده‌مند و گاهی اوقات بی‌قاعده است. بازی بی‌قاعده سن خاصی ندارد اما بازی‌های قاعده‌مند از سن 2تا 3سالگی آغاز می‌شود که در این سن بازی‌های گروهی بدون اسباب‌بازی راحت‌تر است و در سنین بالاتر بازی با اسباب‌بازی‌های گروهی برای بچه‌ها ساده‌تر شده و رعایت قوانین بازی نیز آسان‌تر می‌شود.
به گفته این روانشناس، بازی‌های گروهی باعث رشد مهارت‌های اجتماعی در بچه‌ها می‌شود و به ارتباط بیشتر آنها با اطرافیانشان کمک می‌کند. در این صورت کودکان کم‌کم یاد می‌گیرند که بتوانند حق دیگران را رعایت کنند، ‌خودشان دستور‌دهنده صرف نباشند و کار با گروه که مهم‌ترین جنبه رشد اجتماعی‌شان است را فرا می‌گیرند. اما در راه این رشد اجتماعی، بزرگ‌ترها باید مراقب باشند که بین کودکان تبعیض قائل نشوند و آنها را مجبور به انجام یا انجام ندادن کاری نکنند.

ویتامین‌های گروهی    
آنطور که قاسم‌زاده می‌گوید: در بازی‌های گروهی، والدین متوجه می‌شوند که فرزند آنها بیشتر به سمت انزوا و تنها بازی کردن تمایل دارد یا خشونت‌طلب است، ‌چرا که حین بازی با دیگر هم سن و سال‌هاست که این رفتارها بروز پیدا می‌کند و والدین می‌توانند در کاهش خشونت یا انزوای آنها برنامه‌ریزی داشته باشند. همچنین با انجام بازی‌های گروهی خصوصا در فضای باز نه‌تنها بچه‌ها با قرار گرفتن در برابر نورخورشید می‌توانند ویتامین‌های مورد نیاز بدنشان را تأمین کنند بلکه در این بازی‌ها با انواع قوانین اجتماعی که در بزرگسالی باآن روبه‌رو می‌شوند نیز آشنا می‌شوند قوانینی همچون رعایت حقوق دیگران، احترام گذاشتن، رهبری کردن و در نهایت دوستی با بچه‌های دیگر را یاد می‌گیرند؛ موضوعی که در بازی‌های تکی به آن پرداخته نمی‌شود و کودک حاکم بلامنازع بازی خود است.

خواب آسوده‌تر با بازی گروهی
زمانی که کودکان با هم سن و سال‌های خود بازی می‌کنند به‌علت صرف زیاد انرژی و خستگی، خواب راحت‌تری را خواهند داشت؛ چرا که بازی‌های گروهی نیاز به انرژی بالایی دارند. از طرف دیگر اگر این بازی‌ها در فضای باز انجام شود، نور خورشید باعث تنظیم ساعت بدنی و چرخه خواب می‌شود. داشتن یک چرخه خواب منظم هم از عواملی است که باعث سلامت جسم می‌شود.

افزایش اعتماد به نفس
به عقیده قاسم‌زاده، بازی‌های گروهی اعتماد به نفس کودکان را به‌عنوان یکی از جنبه‌های اجتماعی آنها بالا می‌برد، به شرطی که کودکی که در جمع پذیرفته می‌شود با دیگر کودکان مقایسه نشده و رفتار مربیان مانعی برای رشد اجتماعی آنها نشود. چرا که برخی از کودکان زمانی که به گروه جدیدی وارد می‌شوند قوانین درستی از نظر روانشناسی ندارند و کودکان را طبقه‌بندی می‌کنند؛‌ به‌جای رشد مهارت‌های اجتماعی و اعتماد به نفس زورگو می‌شوند.
از سوی دیگر مربیانی که در بازی‌های گروهی کودکان آنها را با دیگران مقایسه نمی‌کنند و به جای دستور دادن برای چگونگی بازی کردن با انواع اسباب‌بازی‌ها کودکان را در بازی فقط همراهی می‌کنند، قوه تخیل کودکان را پرورش داده و باعث می‌شوند تا این کودکان در آینده افرادی خلاق باشند. چرا که یکی از عناصر خلاقیت داشتن آزادی است. همچنین در بازی‌های گروهی به این دلیل که بچه‌ها روی همدیگر به‌صورت غیرمستقیم، تأثیر می‌گذارند با وسایل بازی بچه‌ها می‌توانند خلاقیت خود را بیشتر بروز دهند.