2021 ؛ سال بحران‌های پیاپی
محمدامین خرمی- روزنامه‌نگار
پس از تقلا برای زندگی در میانه بحران کرونا در سال2020، همه تصور می‌کردند که 2021، سال رهایی از چنگ ویروس و سال زندگی باشد. امیدها به تولید واکسن بود. واکسن به تولید انبوه رسید اما کرونا نشان داد که جان‌سخت‌تر از آن است که تصور می‌شد. ویروس کرونا هر چند‌ماه یک‌بار، با جهشی تازه همه را غافلگیر کرد. مردم و دولت‌ها در سال2021 همزیستی با کرونا را پذیرفتند و زندگی جدید آغاز شد. همین، به جهان کرونا‌زده یک رونق اقتصادی بخشید. با این حال، کرونا در سال2021 جان‌های بیشتری را گرفت. طبق آمار رسمی بیش از 2میلیون‌و600هزار نفر جان خود را در این سال بر اثر ابتلای به کرونا از دست دادند. هرچند آمار غیررسمی چیزی حدود دوبرابر این آمار است (در سال2020، آمار رسمی مرگ‌و‌میر کرونا حدود یک‌میلیون‌و800هزار نفر بود). در سال2021، بحران‌های جهان فقط محدود به کرونا نبود. در جایی، آتش جنگی 20ساله خاموش شد اما در جایی دیگر، آتش چندین جنگ خانمان‌سوز شعله‌ور شد تا مردم جهان همچنان بی‌پناه، اسیر دست جنگ‌سالاران و سیاستمداران باشند. آتش به جان جنگل‌ها هم افتاد تا هشداری باشد برای بحران تغییرات اقلیمی که تماما ساخته دست بشر است. اگر امروز جهان‌گیری ویروس کرونا زندگی را به کام همه تلخ کرده، فردا راه گریزی از بحران آب‌و‌هوایی نیست. در سال2021 ابتدا میلیون‌ها هکتار جنگل در آتش سوختند و اندکی بعد، هزاران خانه طعمه سیلاب شدند. جهان2021، بیش از پیش به ساکنان زمین یادآوری کرد که زندگی‌شان در هم تنیده است. چه جنگ و آوارگی باشد، چه کرونا باشد و چه تغییرات آب‌و‌هوایی، بحران‌های امروز گوشه‌ای از جهان می‌تواند در گوشه دیگر، زندگی دیگران را هم تحت‌تأثیر قرار دهد.
حمله به کنگره آمریکا
آمریکایی‌ها سال2021 را با یک واقعه بی‌سابقه آغاز کردند. هواداران دونالد ترامپ که حالا نام بازنده رقابت انتخابات ریاست‌جمهوری بر پیشانی‌اش نقش بسته بود، روز ششم ژانویه به خیابان‌های واشنگتن آمدند و در حمایت از او تجمع کردند. همزمان با برگزاری نشست نمایندگان کنگره برای تأیید انتخابات، هزاران نفر به سمت ساختمان کنگره حرکت کردند و در سایه بی‌تدبیری مقام‌های امنیتی پایتخت، توانستند خود را ابتدا به محوطه داخلی و سپس ساختمان‌های اصلی برسانند. دونالد ترامپ از هفته‌ها پیش، ششم ژانویه را روز تسویه‌حساب اعلام کرده بود. او از طرفدارانش خواسته بود که در این روز به واشنگتن بروند و در اعتراض به نتیجه انتخابات تجمع کنند. در جریان یورش طرفداران ترامپ به ساختمان کنگره، 5نفر ازجمله یک مأمور پلیس کشته شدند. رسیدگی به پرونده ترامپ، اطرافیان و هوادارانش در مورد این حادثه همچنان ادامه دارد.
مردم علیه کودتای میانمار
ارتش میانمار در اول فوریه قدرت را در دست گرفت و به‌مدت یک سال اعلام حکومت نظامی کرد. فرماندهان ارشد ارتش علت این حرکت را بروز تخلفات گسترده در انتخابات به نفع حزب لیگ ملی دمکراسی به رهبری آنگ‌سان سوچی عنوان کردند. این حزب 3ماه قبل از آن توانسته بود با کسب 83درصد آرا در انتخابات پارلمانی به پیروزی برسد. در پی کودتا، خانم سوچی نیز بازداشت شد. کودتا به اعتراضهای گسترده خیابانی مردم و سپس درگیری میان آنها با نیروهای پلیس و ارتش منجر شد. درجریان این درگیری‌ها دست‌کم هزارو۱۷۸نفر کشته و 7هزارو۳۵۵نفر دستگیر شدند.
به گل نشستن کشتی اورگیون
کشتی غول‌پیکر کانتینربر «اِوِرگیوِن»، هنگام عبور از کانال سوئز، بر اثر باد شدید از مسیر خارج شد، به گل نشست و به‌صورت اُریب راه کانال را بست. در پی این حادثه که در تاریخ 150ساله کانال سوئز بی‌سابقه بوده، بخش مهمی از تجارت جهانی مختل شد. حدود ۱۲درصد تجارت دریایی دنیا از طریق کانال ۱۹۳کیلومتری سوئز انجام می‌شود. این کانال دریای مدیترانه را به دریای سرخ وصل میکند و به این ترتیب مسیر آسیا به اروپا را کوتاه‌تر میکند. کشتی اورگیون در ورودی کانال از سمت دریای سرخ به گل نشست که باریک‌ترین بخش کانال به شمار می‌رود و رفت‌وآمد کشتی‌ها در آنجا یک‌طرفه است. این کشتی پس از یک عملیات 6روزه با به‌کارگیری ناوگان قایق‌های یدک‌کش و شناورهای لایروبی، بار دیگر شناور شد. در این عملیات یک نفر هم کشته شد.
اعتراضهای ضدنژادی در آمریکا
همزمان با برگزاری دادگاه قتل جورج فلوید، جوان سیاهپوست آمریکایی، قتل یک جوان آفریقایی‌تبار دیگر به‌دست نیروهای پلیس در حومه شهر مینیاپولیس، این شهر را به صحنه درگیری میان معترضان و نیروهای امنیتی تبدیل کرد. جورج فلوید یک سال قبل از آن در جریان دستگیری توسط پلیس مینیاپولیس، کشته شده بود؛ حادثه‌ای که سراسر آمریکا را به میدان اعتراضهای ضدنژادی علیه دولت آمریکا و پلیس این کشور تبدیل کرد. اعتراضهای ماه آوریل2021، به‌دلیل کشته‌شدن دانته رایت ۲۰ساله درپی شلیک یک افسر پلیس رخ داد. دانته رایت به‌دلیل نقض قوانین رانندگی متوقف شده بود. افسر شلیک‌کننده گفته بود به اشتباه، به جای سلاح الکتریکی از اسلحه واقعی استفاده کرده است.
غزه زیر آتش صهیونیست ها
در روز دهم می2021، پس از حملات محدود راکتی نیروهای حماس به سمت سرزمین‌های اشغالی، ارتش رژیم صهیونیستی یک حمله هوایی تمام‌عیار را علیه باریکه غزه آغاز کرد. حمله حماس پس از چند هفته تنش میان فلسطینی‌ها و رژیم صهیونیستی بر سر یک محله در بخش اشغال‌شده بیت‌المقدس شرقی اتفاق افتاد که به زد و خورد میان فلسطینی‌ها و نیروهای امنیتی اسرائیلی منجر شد. حماس به اسرائیل برای عقب‌نشینی از این محله هشدار داده بود.
به‌گفته مقامات وزارت بهداشت دولت حماس در غزه، در ۱۱روز حمله هوایی صهیونیست‌ها حداقل ۲۳۰فلسطینی ازجمله ۶۵کودک و ۳۹زن کشته شدند. هزارو80واحد مسکونی نیز در این حملات نابود شدند. ارتش اسرائیل طی این مدت زیرساخت‌های شهری غزه را نیز به‌طور جدی هدف حملات قرار داد. بسیاری از ساختمان‌های بلندمرتبه این منطقه ازجمله ساختمان محل استقرار رسانه‌های خارجی نیز به‌طور کامل منهدم شدند.
سلام نتانیاهو به پایان
رژیم صهیونیستی در سال2021 برای چهارمین‌بار طی 2سال شاهد برگزاری انتخابات پارلمانی بود؛ رخدادی که در تاریخ 7دهه‌ای این رژیم سابقه نداشته است.
انتخابات ماه مارس اسرائیل، باز هم پیروز قطعی نداشت اما نتیجه‌اش ائتلاف مخالفان بنیامین نتانیاهو علیه او، و پایان کارش بعد از 12سال حضور در قدرت بود. پارلمان اسرائیل ۱۲۰کرسی دارد و تشکیل دولت با ثبات که بتواند 4سال دوام بیاورد، به ائتلافی شامل دست‌کم ۶۱کرسی نیاز دارد. نتانیاهو توانست ۵۹کرسی از پارلمان را به‌دست بیاورد. نفتالی بنت، رئیس حزب یمینا در پی توافق با یائیر لاپید، رئیس حزب آبی-سفید، جانشین نتانیاهو شد.
سقوط کابل؛ بازگشت طالبان
در نیمه تابستان2021، نیروهای طالبان پس از 20سال بار دیگر قدم به خیابان‌های کابل گذاشتند. شهر بدون مقاومت تسلیم شد. روند تسلیم شهرها در افغانستان از چند هفته قبل آغاز شده بود اما طی 2هفته مانده به 15آگوست (24مرداد)، روزی که کابل سقوط کرد، سرعت گرفته بود. تصور این است که کابل صبح روز یکشنبه، 24مرداد، زمانی که نیروهای طالبان وارد شهر شدند، سقوط کرد اما واقعیت این است که صدای پای طالبان در خیابان‌های پایتخت افغانستان از سال‌ها قبل شنیده می‌شد؛ از زمانی که طالبان برای هر ولایت، دولت موازی تشکیل داد، نیروهایش را سازماندهی دوباره کرد و روی موج نارضایتی مردم محلی از حملات نیروهای خارجی و خشم آنها از فساد بی‌پایان دولتمردان سوار شد تا بتواند خاک افغانستان را وجب به وجب و قدم به قدم تحت سیطره خود در‌آورد.
رهبران طالبان از سال‌ها قبل منتظر روزی بودند که نیروهای خارجی افغانستان را ترک کنند. 3ماه قبل از سقوط کابل، با آغاز روند خروج این نیروها فرصت برای پیشروی‌های طالبان فراهم شد. نیروهای خارجی حتی پیش از موعد اعلام‌شده (31آگوست) افغانستان را ترک کردند و این کشور را تقدیم طالبان کردند. سقوط کابل، همزمان شد با پایان 20سال جنگ بی‌نتیجه آمریکا در افغانستان.
آتش به جان جنگل‌های کالیفرنیا
بیش از 8هزارو600مورد آتش‌سوزی در تابستان داغ غرب آمریکا، حدود 2میلیون‌و600هزار هتکار جنگل را در ایالت کالیفرنیا نابود کرد. این میزان حدود 1.5میلیون هکتار بیشتر از جنگل‌های تخریب‌شده در سال2020 در آمریکاست؛ موضوعی که از تشدید وضعیت بحران آب‌و‌هوایی حکایت دارد. حداقل 3هزارو600خانه هم در این آتش‌سوزی‌های بی‌سابقه طعمه حریق شدند. تغییر اقلیم، خطر آب و هوای داغ و خشک را که به آتش‌سوزی‌ها دامن می‌زند، افزایش داده است.
میانگین دمای زمین از زمان شروع عصر صنعتی 1.2درجه سانتی‌گراد بالا رفته و اگر دولت‌ها برای مهار جدی گازهای گلخانه‌ای کاری نکنند، روند گرمایش ادامه خواهد یافت. آتش‌سوزی جنگل‌ها در سال2021 فقط محدود به آمریکا نبوده و جنگل‌های زیادی در این سال از استرالیا گرفته تا روسیه، خاورمیانه، اروپا و کانادا نابود شدند.
در همینه زمینه :
اقتصاد‌کلان
