تکلیف طرح جامع همدان روشن نیست

فاطمه کاظمی-خبرنگار

طرح جامع همدان که باید سال1396 ارائه و تصویب می‌شد، سال‌گذشته و بعد از 3سال تأخیر ارائه شد و به‌دلیل مشکلات و نواقص، سیلی از اعتراضات کارشناسان و متخصصان شهرسازی را به همراه داشت. مخالفان معتقدند طرح ارائه ‌شده نه تنها ناقص است و برای چالش‌های همدان مانند ترافیک، بافت تاریخی و روستاهای الحاق‌شده هیچ برنامه مدون و مشخصی ندارد، بلکه با اعمال نفوذ برخی چهره‌ها در مناطقی مانند حیدره که در واقع باقیمانده باغ‌های شهر محسوب می‌شود، مجوز بلندمرتبه‌سازی صادر شده و این، یعنی نابودی باغ‌های همدان است.

اظهارنظر استاندار
اما استاندار همدان که پیگیر تصویب هرچه سریع‌تر طرح جامع است در نشست خبری اعلام کرد که چون اجازه اضافه‌شدن دامنه الوند به شهر و ساخت‌وساز در آن را نداده، جلوی تصویب طرح جامع گرفته شده است. 
«سید سعید شاهرخی» گفت: بیش از هزار نفر- ساعت کار کارشناسی برای طرح جامع انجام شده است و نظرات دلسوزانه‌ اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها را دریافت کردیم و بخش‌های قابل استفاده را مد نظر قرار دادیم. همه دستگاه‌های مربوطه ملزم به ارائه نظر درباره این موضوع هستند و امضای همه آن‌ها پای صورت جلسات است و نمی‌توانند آن را انکار کنند. برخی هم نظرات غیرکارشناسانه ارائه می‌دادند و اصرار داشتند این نظرات در طرح جامع اعمال شود، اما من اجازه ندادم این اتفاق بیفتد. در بعضی مواقع هم افراد ذینفع فشار می‌آوردند که فلان منطقه به شهر اضافه شود یا نشود، اما من توجهی به این حرف‌ها نکردم. هر بار شخصیت‌های ذی‌نفوذ چوب لای چرخ می‌گذارند و تصویب طرح متوقف می‌شود.
شاهرخی ادامه داد: یک نفر 15هزار مترمربع زمین دارد و گوش به گوش رسانده و منافع شهر را به خطر انداخته است، اما من منافع اشخاص را به منافع عمومی ترجیح نمی‌دهم بلکه حفظ باغ‌ها و دامنه شمالی الوند مهم است نه شخصی که در دامنه الوند زمین خریده و الان به من فشار می‌آورد که این منطقه به شهر ملحق شود. 
استاندار همدان تأکید کرد: نمی‌توانم اجازه دهم افرادی که به‌صورت غیرقانونی در پشت بلوار جوان زمین خریده‌اند و ساخت‌وساز کرده‌اند و حالا اصرار دارند این منطقه به محدوده شهر اضافه شود، به اهدافشان برسند چون بلوار جوان مرز دامنه الوند است. از بلوار جوان به بالا هرچه ساخته‌اند، مجوز ندارند و باید تخریب شوند. 

پاسخ نماینده
نماینده همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به اظهارنظر استاندار گفت: درباره طرح جامع شهری مدت‌هاست مناقشه وجود دارد. طرح قبلی از طرف وزارت مسکن و شهرسازی رد شد، زیرا باید طبق‌نظر کارشناسی می‌بود. کارشناسان دلسوز شهر برای اصلاح طرح جامع شهری نظر دادند و وزارت مسکن و شهرسازی هم گفت تنها استانی که جوانان برای طرح جامع آن نظر دادند، همدان بوده است.
«احمدحسین فلاحی» افزود: در تصویب هر طرحی در وزارت، نظر نمایندگان را جویا می‌شوند که من هم می‌گویم غیرکارشناسی است. دومین طرح هم تایید نمی‌شود و ما هم اجازه هدررفت بیت‌المال را نمی‌دهیم. 

طرح سیاسی است، نه جامع
مدیر گروه شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا درباره ضرورت طرح جامع در زندگی شهروندان توضیح داد: طرح جامع در ایران خلاصه شده در اینکه قیمت زمین‌های کدام منطقه کاهش و زمین‌های کدام منطقه افزایش خواهد یافت. یعنی طرح جامع تنزل پیدا کرده و به اینجا رسیده‌ایم که طرح جامع چه باشد، چه نباشد و درنهایت با آن، اتفاق خاصی در زندگی شهروندان نخواهد افتاد.
حسن سجادزاده با بیان اینکه حتی بدون این طرح روند مدیریت شهری بهتر پیش می‌رود، ادامه می‌دهد: کشیدن یک خط توسعه‌ای یا الحاق قسمتی به شهر در طرح جامع، ضرورتا به معنای ارتقای کیفیت شرایط آن منطقه نیست بلکه بستری برای سوداگران فراهم می‌کند تا ارزش کاربری زمین‌های خود را افزایش دهند. وی با تأکید بر اینکه برخورد با طرح جامع باید علمی باشد، تشریح می‌کند: طرح جامع در همدان به یک طرح سیاسی تبدیل شده و کارشناسان، خبرگان، استادان دانشگاه و افرادی که رشته تحصیلی و شغلشان شهرسازی است، کمترین تأثیر را در تهیه و تصویب این طرح دارند.

طرح جامع قدیمی 
سجادزاده درباره صحبت استاندار همدان مبنی بر برگزاری هزار نفر ساعت جلسه با کارشناسان با موضوع طرح جامع می‌گوید: به‌عنوان مدیرگروه شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا و مهم‌ترین مرکز علمی همدان و همکارانم حتی یک ساعت در این جلسه‌ها حضور نداشته‌ایم. 
مدیرگروه شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا با تأکید بر اینکه طرح جامع در کشورهای توسعه‌یافته دنیا کنار گذاشته شده‌است، توضیح می‌دهد: طرح جامع و خلاصه خدمات آن مربوط به دهه60 است در حالی که شهر یک موجود زنده و درحال رشد است و به تبع آن نیازها و خواسته‌هایش هم تغییر می‌کند. از سوی دیگر با توجه به ورود تکنولوژی‌های جدید و مسائل پیچیده وارد مقوله مدیریت شهری، روش تهیه طرح جامع باید به روز شود که نیست.
سجادزاده می‌افزاید: در دنیا چیزی به نام طرح جامع نداریم و طرح‌ها به صورت موضوعی و موضعی پیش می‌رود، به عبارتی برای هر موضوع و موضع در شهر طرح جامع تعریف می‌شوند؛ مانند طرح جامع ترافیک. کدام مشاور حتی متبحر می‌تواند طرح جامع ترافیک، طرح جامع فضای سبز، طرح جامع سیما و منظر و طرح‌هایی مانند این را با هم طراحی کند؟ 

نبودن بهتر از بودن
این عضو هیات علمی دانشگاه با تاکید بر اینکه نیروهای سیاسی و افراد ذی‌نفوذ و قدرت‌های ذی‌نفع این شهر را نمی‌شناسد، معتقد است نبود طرح جامع به این شکل بهتر از بودن آن است. وی می‌گوید: طرح‌ها باید به سمت راهبردی- ساختاری و موضوعی- موضعی پیش بروند و طراحان چنین طرح‌هایی کارشناسان خبره و استادان شهرسازی باشند.
مدیر گروه شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا تأکید می‌کند: تا زمانی که رویکرد فعلی در تهیه طرح‌های جامع کنار گذاشته نشود و ما به سمت طرح‌های راهبردی، موضوعی و موضعی نرویم، کاری از پیش نخواهد رفت. ضمن این‌که طرح‌های جامع باید از حالت سیاسی‌بازی خارج و به جامعه علمی و دانشگاهی سپرده شود. ما بارها این نکات را گفته‌ایم اما کمترین تأثیر را داشته است.

طرحی برای مدیران
سجادزاده با بیان اینکه طرح‌های جامع فعلی بیشتر برای مدیران و مسئولان کاربرد دارد تا اینکه به نفع ارتقای زندگی شهروندان باشد، توضیح می‌دهد: از نخستین طرح جامعی که قبل از انقلاب تهیه شده تا طرح‌های تهیه‌شده بعد از انقلاب، طرح جامع فعلی بدترین است. در شرایطی که با توجه به شرایط و پیچیدگی‌های روز باید طرح بهتری می‌بود اما چون خیلی از مسائل از جمله مالکیت، موضوعات فرهنگی اجتماعی و مانند این را ندیده، عملا یک طرح شکست خورده است و صرفا جنبه کالبدی دارد و قابلیت اجرایی نخواهد داشت.