محیط زیست
ساختمان‌های دوستدار محیط‌زیست در تهران سبز می‌شوند
همشهری اهمیت ابلاغ مصوبه شهرداری را که براساس آن ساختمان‌های جدید باید ملزومات محیط‌زیست و انرژی را رعایت کنند، بررسی کرد
زهرا کریمی ـ خبر‌نگار
ابلاغ مصوبه «توسعه ساختمان سبز و معماری پایدار در شهر تهران»، جهشی نوین در شهرسازی کشور برای گسترش ساختمان‌های دوستدار محیط‌زیست به‌حساب می‌آید. طرحی که اجرای آن در ساختمان‌های شهرهای توسعه‌یافته جهان، از سال‌ها پیش آغاز شده، منجر به تحولاتی شگرف در زندگی شهرنشینی و محیط‌زیست شهری شده است. اکنون با ابلاغ چنین مصوبه‌ای مهندسان شهرسازی تهران با اهداف کاهش آلودگی محیط‌زیست و استفاده بهینه انرژی در شهر قصد هنرنمایی در ساخت‌و‌سازهای شهری را دارند. در این میان، شهرداری‌های مناطق 22گانه نیز ملزم هستند تا تمامی موارد را برای ساخت بناهای جدید، تحت نظارت داشته باشند. مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران، در این‌باره گفت: «شهرداری تهران، به‌منظور هدایت ساخت‌وساز به سمت توسعه ساختمان سبز و معماری پایدار و افزایش کیفیت بناها، پس از انجام مطالعات و بررسی‌های کارشناسی، لایحه‌ای را با هدف کاهش آسیب به محیط‌زیست و منابع انرژی تهیه کرد که با همکاری کمیسیون‌های تخصصی شورای شهر پس از برگزاری جلسات متعدد و انجام بررسی‌های کارشناسی در مرداد‌ماه سال‌جاری به تصویب رسید.» به‌گفته مهدی صالحی، نخستین گام در راستای عملیاتی‌شدن این مصوبه، اجرای مدیریت سبز در ساختمان‌های تحت پوشش شهرداری تهران است که بر این اساس شهرداری باید نسبت به بهینه‌سازی مصرف انرژی و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و تعیین رده انرژی و اخذ گواهی ممیزی اقدام و شناسنامه انرژی ساختمان‌های تحت پوشش را تهیه کند.
مشوق‌هایی برای سازندگان سبز
براساس آمارهای سازمان انرژی جهانی، 75درصد انرژی جهان توسط شهرها مصرف می‌شود. به‌دنبال همین نگرانی‌ها در سال1997 میلادی پیمانی با نام «پیمان کیوتو» بین کشورهای صنعتی امضا شد. در واقع این پیمان برای مقابله با پدیده گرم‌شدن زمین و با هدف کاهش اثرات تغییرات آب و هوا و کاهش گازهای گلخانه‌ای به امضا رسید و بهترین روش برای دستیابی به چنین نتیجه‌ای استفاده از انرژی‌های تجدیدشدنی مانند انرژی خورشید، نیروی باد و ارتقای بازده انرژی است.
حال تهران نیز به‌عنوان پایتخت کشور، باید تا دیر نشده، بیش از پیش به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کند. بخشی از دستیابی به این هدف، متوجه شهرداری است و اکنون بنا بر ابلاغ مصوبه توسعه ساختمان سبز و معماری پایدار می‌توان امیدوار بود که درصدی از مشکلات زیست‌محیطی شهر که از شروع عملیات ساختمانی و در ادامه بهره‌برداری از آنها ناشی می‌شود، کاسته شود. صالحی، مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران نیز اجرای این مصوبه را برای شهر ضروری دانست و گفت: «از جهت‌گیری ساختمان‌سازی در شهر تهران به سمت توسعه ساختمان سبز، باید حمایت شود. در همین راستا مشوق‌های لازم برای سازندگان و مالکان ساختمان‌هایی که ضوابط و الزامات محیط‌زیستی را رعایت می‌کنند، در این مصوبه پیش‌بینی و تصویب شده است.»
نقش سازنده مدیریت شهری در بهبود وضعیت مصرف انرژی در شهر
جدا از این مصوبه، نظام‌نامه فنی و اجرایی انرژی اقدام دیگری بود که برای شهر توسط معاونت خدمات شهری و محیط‌زیست به مناطق 22گانه شهرداری ابلاغ شد. شینا انصاری، مدیرکل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران، در همین ارتباط به نظام‌نامه فنی و اجرایی «امکان‌سنجی، طراحی، نصب، راه‌اندازی و نظارت بر بهره‌برداری تجهیزات و سامانه‌های انرژی‌های تجدیدپـذیر در شهرداری تهران» اشاره کرد و گفت: «استقرار نظامی یکپارچه برای پدیدآوری طرح‌ها و پروژه‌ها در چارچوب استانداردها، معیارهای فنی، ضوابط و مقررات، روش‌های اجرایی، دستورالعمل‌ها و برنامه‌ها که ضمن افزایش کارآمدی و اثربخشی طرح‌ها و پروژه‌ها با رویکردی نتیجه‌گرا، دارای قابلیت پیگیری و ارزیابی نیز است، تدوین و ابلاغ شد. واحدهای تابعه شهرداری تهران با هماهنگی و همکاری اداره کل محیط‌زیست و توسعه پایدار، مکلف به رعایت همه مفاد این نظام‌نامه هستند.» تاکنون شهرداری تهران در برخی ساختمان‌های وابسته با استقرار پنل‌های خورشیدی برای کاهش انرژی‌های متداول دیگر چنین برنامه‌ای را در دستور کار قرار داده است. جالب اینجاست که برخی مناطق شهرداری تهران در استفاده از انرژی‌هایی مانند انرژی خورشید پیشقدم شده‌اند. مانند بوستان المهدی در منطقه9 که آبگرمکن‌های خورشیدی دارد یا بوستان خلیج‌فارس و پارک ملت که حدود 80درصد به پایه‌های سولار مجهز شده‌اند و در تاریکی شب از برق ذخیره‌شده معابر را روشن می‌کنند و چشم‌انداز برنامه‌ها برای اجرای این طرح در این بوستان‌ها به‌گونه‌ای است که در آینده به پارک‌‌های خورشیدی تبدیل شوند. حال با توجه به تدوین سندی به‌منظور ایجاد وحدت رویه در زمینه تعریف، طراحی، اجرا و بهره‌برداری از پروژه‌های توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر توسط اداره کل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران با مشارکت اداره کل برنامه‌ریزی و توسعه شهری، شهر با رویداد جدیدی روبه‌رو می‌شود که به‌گفته شینا انصاری تدوین چنین سندی در راستای تسهیل در امر کنترل و نظارت بر فعالیت‌های عملیاتی و اجرایی شرکت‌های مشاور و پیمانکار است.
کاهش هزینه‌های شهرنشینی با انرژی‌های نو
تهران از نور خورشیدی در طول سال به میزان کافی برخوردار است. بنابراین برای جلوگیری از هدر‌رفت انرژی می‌توان از آن در ساختمان‌های جدید تهران استفاده کرد و چه‌بسا استفاده از این شیوه ساخت‌وساز به‌زودی باعث ارزشمند‌شدن این نوع ساختمان‌ها در پایتخت هم شود. شاید در آینده‌ای نه‌چندان دور خریداران آپارتمان به‌دنبال خانه در ساختمان‌هایی باشند که زندگی در آن به آنها سهمی در کاهش انرژی و آسیب به انرژی‌ها بدهد. مهدی توحیدپور، معمار اکولوژ و طراح معمار سبز از سال87 فعالیت معماری سبز ساختمان را بر حسب علاقه به محیط‌زیست آغاز کرد. او با تصویب چنین مصوبه‌ای برای توسعه ساختمان‌های دوستدار محیط‌زیست در تهران و همچنین استفاده از انرژی‌ها در شهر موافق است و در این‌باره به همشهری گفت: «با توجه به تجربیاتی که در این سال‌ها از معماری اکولوژ در ساختمان‌های شهری دارم، شهروندان تهرانی را در حوزه محیط‌زیست فعال شناخته‌ام و این می‌تواند خبر خوبی برای آینده تهران باشد. تهران شهر باد‌خیزی نیست اما انرژی خورشیدی در آن می‌تواند بهترین نوع انرژی برای استفاده در زندگی شهری باشد.» او با بیان اینکه می‌توانیم در بدنه ساختمان از انرژی خورشیدی برای هوشمندسازی بهره ببریم، افزود: «با چنین روشی هزینه‌های یک مجتمع چند‌واحدی نصف می‌شود. به همین‌خاطر این طرح‌ها در برخی ساختمان‌های شمال تهران با استقبال شهروندان و سازندگان اجرایی شده است. اما اجرای اینگونه طرح‌ها با توجه به شرایط تحریم و تهیه مواداولیه که وارداتی هستند، با مشکلاتی روبه‌رو‌ست و این دلیلی شده تا همه سازندگان ساختمان از این مدل ساخت‌وساز تبعیت نکنند. در واقع شاید در ساخت برای سازنده هزینه را افزایش بدهد اما نکته اینجاست که در بلندمدت هزینه‌های مصرفی به‌شدت کاهش می‌یابد. در همین راستا شهر مصدر واقع در ابوظبی امارات متحده عربی در حال هزینه‌کردن 15میلیارد دلار برای ساختن شهرکی به‌معنای واقعی دوستدار محیط‌زیست است؛ شهرکی که از انرژی باد، خورشیدی و سوخت‌های زیستی برای تامین انرژی و تصفیه آب استفاده خواهد کرد. اگرچه مصدر، همین الان هم، وابستگی بسیار بالایی به انرژی خورشیدی و دیگر منابع تجدیدپذیر دارد.»