جهان روز/ پناهنده‌های آب

سامان رضایی

 روز جهانی پناهجو‌ را در حالی پشت‌سر می‌گذاریم که از دیدگاه کارشناس‌های پدیده پناهجویی، مردم آسیا و آفریقا تصور درستی از گستردگی و آینده خطرناکی که این پدیده برای آنها رقم خواهد زد، ندارند. رسانه‌های تصویری، شنیداری و حتی کاغذی مدام به گزارش وضعیت پناهجویایی می‌پردازند که به‌دلیل فقر یا فشار‌های سیاسی مجبور به مهاجرت می‌شوند؛ این در حالی است که از منظر این کارشناس‌ها تا 20سال آینده مردم آسیا و آفریقا به‌دلیل خشکسالی‌های وسیع و مشکل بی‌آبی مجبور به مهاجرت و تبدیل به پناهجو می‌شوند. نشنال‌‌جئوگرافیک نقشه‌های مهاجرت مردم زمین به‌دلیل بی‌آبی را تهیه کرده است و سایت دیلی‌میل هم آنها را منتشر کرد. در این نقشه‌ها آسیای میانه و خاورمیانه یکی از خشک‌ترین مناطق زمین هستند که مردم‌شان مجبور به مهاجرت خواهند شد. کافی است به آمار نشنال‌جئوگرافیک مبنی بر مهاجرت 59میلیون‌نفر فقط در سال 2014میلادی اشاره کنیم. به این آمار باید به‌طور متوسط سالانه 8.3میلیون نفر را افزود. به‌گفته اقلیم‌شناس‌ها عوامل سیاسی و جنگ‌ها به قدری ذهن بشر را به‌خود مشغول کرده است که کمتر کسی درباره بحران آب در سال‌های آینده احساس خطر می‌کند. این‌درحالی است که مردمان بخش‌های  خیلی تشنه جهان  به‌طور حتم در 25سال آینده با پدیده افزایش مهاجرت که نه با پدیده کوچی بزرگ به سمت اروپا مواجه می‌شوند. درباره مردمانی حرف می‌زنیم که اگر روزی در آینه ببینند ترک کوچکی روی پوستشان افتاده یا آکنه‌ای روی صورتشان گود انداخته گاهی در کسری از ثانیه وقت دکتر پوست می‌گیرند، اما حالا نه‌تنها پوست این مرز و بوم ترک برداشته و به جای آکنه‌ای کوچک مدام فروچاله در دشت‌هایش پدیدار می‌شود، بلکه بحران بی‌آبی و خشکسالی تمام مردمانش را تهدید می‌کند. به گواه مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور و به استناد پژوهش‌های اقلیمی بین‌المللی فقط چند سال فرصت داریم تا از کوچ اجباری میلیون‌ها ایرانی به مناطق دیگر جلوگیری کنیم. سفره‌های زیرزمینی آب فقط برای نسل حاضر پهن نشده‌ بودند که حالا بی‌تدبیر‌ی‌های ما این سفره را جمع کند. نسل‌های بعدی هم از این خوان گسترده باید بیاشامند. بد نیست بدانیم که زنگ خطر از همین حالا در مناطقی مانند خراسان جنوبی به صدا درآمده است. یکی از مهاجران اجباری که به‌دلیل کم‌آبی به حاشیه مشهد مهاجرت کرده، می‌گوید: «آب نبود، نه خودمان آب داشتیم و نه آبی برای مزرعه بود. دست آخر دست زن و بچه رو گرفتیم و اومدیم اینجا، هر کاری باشه انجام می‌دهم؛ از واکس زدن کفش زوار تا دستفروشی. بالاخره خرج زندگی باید دربیاد.» براساس آخرین سرشماری در سال ۹۰ بیش از ۱۷۰۰روستا از ۳۵۰۰روستای خراسان جنوبی خالی از سکنه شده است.