این درآمد کجا خرج شد؟

خبر: فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی در نامه‌ای به مقامات عالی کشور اعلام کرده: در ۴۲ حراج متوالی از خرداد‌ماه سال گذشته تا ۳۰ اسفند‌ماه سال۱۳۹۹، مبلغ ۱۲۶ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان از محل فروش نقدی اوراق در مسیر جبران غیرتورمی ناترازی بودجه (در نتیجه کاهش درآمدهای نفتی) تأمین شد. او در این نامه با ارائه گزارشی از ترکیب انتشار اوراق و جبران کسری بودجه دولت از مسیرهای غیرتورمی نتیجه می‌گیرد: این امر به کاهش وابستگی بودجه دولت به منابع حاصل از فروش نفت و جایگزینی بخشی از آن از طریق اتکا به فروش اوراق به‌عنوان یک گزینه تأمین مالی پایدار، متکی بر ظرفیت درونی اقتصاد و مقاوم‌تر در مواجهه با شوک‌های درون‌زا و برون‌زا منجرشد. فرهاد دژپسند می‌گوید: رویکرد اصلی این وزارت در فرایند برنامه‌ریزی انتشار اوراق که براساس استانداردهای جهانی پذیرفته شده و مورد اجرا در اغلب کشورهای برخوردار از بازار بدهی اجرا می‌شود، کمینه کردن نرخ تأمین مالی دولت در طول دوره انتشار اوراق و توجه جدی به سنجه‌های پایداری بدهی با هدف اجتناب از قرار گرفتن دولت در شرایط بازی پانزی و مواجهه با ریسک نکول است.
نقد: گزارش وزیر اقتصاد نشان می‌دهد سرانجام قرار است بخشی از کسری بودجه دولت از مسیری غیراز استقراض مستقیم یا غیرمستقیم با چاپ پول صورت گیرد ؛ البته این تغییر فرایند قابل دفاع و حمایت است. نکته مهم اما؛ ظرفیت، پایداری بازار بدهی و ایجاد تعادل در آن و البته نحوه هزینه کردن این منابع است. خطر بزرگی که همواره اقتصاد ایران را اذیت می‌کند و به چالش می‌کشاند، اعتیاد بودجه دولت و وابسته شدن خزانه به پر شدن از پول‌های ناشی از انتشار اوراق برای انبساط بیشتر در خرج کردن‌هاست. به هر حال هر چه بر هزینه‌های دولت اضافه شود، به این امید که کسری آن را با انتشار اوراق جبران خواهیم کرد، بدون اینکه اندیشه کنیم این پول‌ها خرج چه بخش‌هایی از اقتصاد می‌شود، درنهایت دولتی ورشکسته روی دست مردم می‌گذارد با اقتصادی فرورفته در انبوهی از مشکلات و بحران‌ها. از این منظر انتظار می‌رود که تقویم بدهی‌های دولت و دارایی‌های آن به روز شود و وزارت اقتصاد به‌عنوان متولی و نگهبان خزانه مملکت شفاف گزارش دهد هر ریالی که به خزانه می‌رود، مقصد آن پس از خروج از خزانه کجاست. بیم آن می‌رود که چشم نگهبان خزانه به خواب نیم‌روزی رود و بودجه‌تراش و بودجه‌بردار، سکاندار اقتصاد را خام خویش کنند که پول بده، اوراق بفروش. البته که دژپسند اقتصاد می‌داند و می‌داند که انتشار بدون پشتوانه اوراق و خرج یومیه دولت را دادن، باعث بی‌ارزش شدن این اوراق و کاهش اعتماد به دولت می‌شود و این نکته مهمی است که او خود به صراحت بر آن تأکید دارد و می‌گوید: وزارت تحت مسئولیت او استانداردهای جهانی را در انتشار اوراق درنظر می‌گیرد تا دولت در شرایط بازی پانزی و ریسک نکول قرار نگیرد. نکته آخر اینکه اگر قرار است امسال اوراق فروخته و کسری بودجه دولت جبران شود، زمان را از دست ندهید و منتظر خرداد نمانید که در 28اسفند مجبور به نامه‌زدن و تلفن‌کردن نباشد.