توکن غیرقابل معاوضه؛کلید جدید مالکیت معنوی

 ماجرای فروش نخستین توییت جک دورسی، مدیرعامل شبکه اجتماعی توییتر این روزها به یکی از داغ‌ترین و جنجالی‌ترین بحث‌ها در حوزه فناوری جهان تبدیل شده است. شاید خیلی‌ها از خودشان بپرسند که این کار چه سودی برای خریدار خواهد داشت؛ اگرچه به‌طور کاملا واضح، فروشنده سود خوبی را از این کار خواهد برد. به گزارش وب‌سایت شبکه سی‌ان‌بی‌سی، توییت «اکنون حساب کاربری توییترم را تنظیم کردم» (just setting up my twttr) که در تاریخ 21‌ماه مارس سال2006(یکم فروردین 1385) توسط یکی از مؤسسان و مدیرعامل کنونی توییتر منتشر شده بود، حالا پیشنهادی 5/2میلیون دلاری را برای فروش دریافت کرده است. البته این مبلغ قرار است صرف امور خیریه شود. اما در این میان، نکته جالب در این خصوص پیش کشیده شدن توکن غیرقابل معاوضه در خرید این توییت است. در ظاهر، چنین چیزهایی نباید خیلی ارزشی برای خرید و فروش داشته باشند ولی زمانی که پای توکن‌های غیرقابل معاوضه به میان می‌آید همه‌‌چیز ناخودآگاه دستخوش تغییر شده و نوع ارزشگذاری‌های مالی نیز دگرگون می‌شود.

تعریف یک واژه
 توکن غیرقابل معاوضه (Non-Fungible Token) که به اختصار آن را NFT نیز می‌نامند، می‌توان نوع خاصی از رمزارز نامید که نماد چیزی منحصر به‌فرد به‌حساب می‌آید. بنابراین، این رمزها را نمی‌توان با یکدیگر معاوضه کرد. در واقع توکنی در بستر بلاکچین که آن را شبیه چیزی می‌کند که از پول‌های دیجیتال مثل بیت‌کوین سراغ داریم.
این موضوع البته در تضاد با رمزارزهای پایه مانند بیت‌کوین و بسیاری از رمزهای دیگر که در اصل قابلیت معاوضه دارند، است. رمز غیرقابل معاوضه یا همان NFT، مجوزهایی دیجیتال محسوب می‌شود که به یک فرد این اجازه را می‌دهد روی تولیداتی خاص، ادعای مالکیت کند. ضمن اینکه قدرت انتقال یا فروش آنها را نیز داشته باشد. با این حال باید گفت که امنیت این مجوزها به‌شدت به فناوری بلاکچین بستگی داشته و از این نظر‌، کارکردی شبیه به بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال دارد.

تفاوت با رمزارزهای پایه
بلاکچین، بیت‌کوین را ردیابی می‌کند که کدام کیف پول چه بیت‌کوینی را در اختیار دارد و در عین حال بلاکچین، معاملات بین دو کیف پول را ردیابی می‌کند. اما NFT مشخص می‌کند که چه آثار هنری، کد، صوت یا ویدئو به آن پیوند خورده و تاریخچه تجارت آن را مشخص می‌کند. بنابراین، در جایی که یک اثر هنری NFT دارد، یعنی توسط یک هنرمند تولید شده است. داشتن NFT همان مالکیت بر این هنر است. به‌نظر می‌رسد که NFT به‌زودی توسعه فراگیری داشته و در بسیاری از آثار هنری جهان قابل مشاهده خواهد بود. از سوی دیگر پول‌های دیجیتال و رمزارزهای معمول، قابلیت انتقال، معاوضه و خرید و فروش دارند اما NFT در اصل مراقب وضعیت مالکیت یک چیز یا یک اثر خاص مانند آثار هنری است. البته کاربرد NFT تنها مختص به هنر نیست اما در این حوزه کارایی بسیار بالاتری خواهد داشت.

رابطه با هنر دیجیتال
روز پنجشنبه گذشته هنگامی که زنگ حراج مجازی در حراجی معروف کریستی به صدا درآمد، یک هنرمند دیجیتال در آن تاریخ‌ساز شد. او یک NFT را برای قطعه خود با نام «هر روز: نخستین 5000هزار روز» به قیمت 69میلیون و 400هزار دلار فروخت! روزنامه گاردین در گزارشی به این مهم اشاره کرده است که هجوم رمزارزها به بازار هنر در قرن بیست‌ویکم یک جنبه‌ویژه و خاص را برای مدرن کردن این صنعت پدید آورده که آن هم شکل گرفتن «سارقان هنر» برای سرقت این آثار است. در ساده‌ترین تعریف می‌توان از NFT به‌عنوان «بیت‌کوین برای هنر» نام برد. به محض ایجاد NFT، می‌توان آن را برای همیشه ردیابی کرد. به‌عنوان مثال، برخلاف یک فایل تصویری ساده، نمی‌توان یک NFT را کپی کرد و بر آن مهر اصالت اثر هنری زد. 

   نقطه ضعف
تا به اینجا همه‌‌چیز بسیار خوب به‌نظر می‌رسد و احساس بر آن است که با NFT شرایط برای حفظ مالکیت بر آثار هنری فراهم باشد اما درحالی‌که فناوری NFTها مانع از تکرار شدن‌شان بدون اجازه می‌شود، ولی هیچ بخشی در حال حاضر کنترل‌کننده افرادی که می‌توانند NFT را ایجاد کنند، وجود ندارد که این واقعیت باعث نگرانی برخی از هنرمندان شده است؛ چرا که واقعا در کنترل افرادی که هیچ کاری با ایجاد یک اثر هنری نداشته‌اند، راهی وجود ندارد. به‌احتمال زیاد بسیاری از فعالان در حوزه بلاکچین و NFT باید به‌دنبال راه‌حلی برای این معضل باشند.