ترسیم درختان بر خیابان

زهرا کریمی ـ خبر‌نگار

اوایل دهه90 ارتش جمهوری اسلامی ایران با شهرداری تهران برای تبدیل بخشی از پادگان جی به محدوده شهری توافقی امضا کرد و پس از اقدامات انجام‌شده در مرداد1399 بلوار اجتماعی با 4لاین کندرو و تندرو به بهره‌برداری عموم رسید. افتتاح لاین‌های کندروی این بلوار، در این چند‌ماه اخیر بیش از آنکه به نفع سواره‌ها و خودروها باشد به سود پیاده‌ها و اهالی منطقه9 تهران تمام شده؛ به‌گونه‌ای که میزبان اجرای فعالیتی با عنوان هنر اجتماعی شده و به‌تازگی این خیابان به مناسبت هفته درختکاری شاهد اثری هنری از تصویر سایه تک‌درخت قدیمی به‌جا مانده از نسل درختان قدیم تهران در کف بلوار است. سیدمصطفی موسوی لاری، شهردار منطقه9 تهران درباره رویکرد جدید یک خیابان در پایتخت با عنوان «خیابان اجتماعی» و اجرای متعدد «هنر اجتماعی» به همشهری گفت: «زمانی که بخشی از پادگان قدیمی جی به بدنه شهری برای استفاده عموم مردم الحاق شد، در راستای افزایش امکانات رفاهی شهری و ایجاد فضایی برای فعالیت‌های فرهنگی، ورزشی و هنری ساخت بوستان دوستدار کودک و خیابان اجتماعی در دستور کار قرار گرفت. لاین‌های کندروی این بلوار تبدیل به پاتوق رویدادهای اجتماعی و فرهنگی شد و به‌دنبال آن هنرمندان برای اجرای طرح‌های هنری به این خیابان آمدند. به همین واسطه تاکنون 3رویداد هنری در این خیابان اجرا شده که با استقبال خوب شهروندان و ساکنان منطقه9 مواجه شده‌ است.» اجرای تصویر سایه درخت قدیمی خیابان اجتماعی در کف بلوار با شعار «حفظ درختان تهران» به‌طور حتم می‌تواند نقش مهمی در ترویج فرهنگ محیط‌زیستی داشته باشد. در همین راستا قرار است، طرح‌های سه‌بعدی دیگر در کف پیاده‌روها، میادین بزرگ و خیابان‌های دیگر تهران انجام شود تا ضرورت حفظ محیط‌زیست را بیشتر به شهروندان و مسئولان یادآوری کند.
در خیابان اجتماعی گالری چهارفصل نیز راه‌اندازی شده است. در این راستا، دیوارهای بلوار اجتماعی در مجاورت پادگان جی با حضور «کودکان»، «هنرمندان» و «بانوان» به نخستین گالری بزرگ چهارفصل پایتخت تبدیل شده است. این گالری بزرگ با 180اثر از هنرمندان از امروز اجرایی می‌شود و در اوایل بهار1400 به بهره‌برداری می‌رسد. البته هنرمندان و علاقه‌مندان همچنان فرصت دارند برای شرکت و کسب اطلاعات بیشتر از شرایط مسابقه به ساختمان شهرداری منطقه9 در خیابان آزادی مراجعه کنند.

فرصتی برای ارائه پیام‌های شهری
تهران، بومی به وسعت زمین و دیوار دارد که رنگی خاکستری از آسفالت به‌خود گرفته و جا دارد تا برای تغییر این رنگ خاکستری از ایده هنرمندان استفاده شود. طی ماه‌های اخیر و تاکنون در خیابان اجتماعی در مجاورت پادگان جی توسط هنرمندان سه طرح هنری زیبا اجرا شده که طرح اخیرش نقاشی سایه تک‌درخت قدیمی است. امیر وارسته، طراح و کارگردان این پروژه در گفت‌وگو با همشهری با بیان اینکه این کار بخش سوم از یک سه‌گانه با کانسپت بازپس‌گیری خیابان است، گفت: «هجمه‌ای که خیابان‌ها به شهرها آورده‌اند دغدغه بسیاری از هنرمندان و معماران در جهان است. این خیابان‌ها روزگاری زمین بوده که محل زیست و گردهمایی انسان‌ها بوده یا گیاهان و حیوانات در آن زیست می‌کرده‌اند، اما امروزه به محل تردد خودروها تبدیل شده‌اند و قرار است در اینجا با اجرای «پابلیک آرت» یا «هنر عمومی» به هنرمندان امکان حضور بدهیم تا در فضایی عمومی به مثابه یک هنر اجتماعی و هنر محیطی برای ارتباط و تعامل با مردم و مشارکت با مردم و اکران در فضای کاملا عمومی و اشتراکی با مردم کار را به سرانجام برسانند.» این هنرمند افزود: «در طول چنددهه شهرها با ساختمان‌ها و خیابان‌ها تغییر پیدا کرده‌اند و سهم مردم، گیاهان و حیوانات از شهر بسیار کاسته شده است. اگرچه ما فکر می‌کنیم با افزایش خیابان‌ها و اتوبان‌ها امکان تردد بیشتری داریم و راحت در شهر حرکت می‌کنیم اما در واقع سهم زیست اجتماعی خود را از دست داده‌ایم. درختان نابود شده‌اند و بسیاری از حیوانات بومی تهران مانند طوطی، کلاغ، گنجشک، سار و... دیگر در شهر حضور ندارند؛ زیرا محیط زندگی آنها تسخیر شده و درنهایت فرصت زیست متعالی از ما گرفته شده است. چنین اجراهایی در شهر می‌تواند راه را برای آثار هنری هنرمندان با پیام‌های شهری در این حوزه باز کند.»

   خیابان، هویت اجتماعی دارد
زهرا نژادبهرام، عضو هیأت‌رئیسه شورای شهر تهران:


 یکی از عناصر اصلی شهر، خیابان است و در تعریف شهرسازی خیابان‌ها نقش مهمی در آن دارند. خیابان‌ها از ابتدای ساخت با توجه به ظرفیتی که از لحاظ اجتماعی دارند دارای ویژگی‌های خاصی هستند. خیابان با ظرفیت اجتماعی، با ظرفیت شهری و به‌عنوان یک نماد شهری است. آنچه در خیابان‌های اجتماعی در شهر حرف اول را می‌زند وجود امنیت در آن خیابان برای تردد آسوده شهروندان است. خیابان، تصویر‌شناسی یک شهر ایمن و اجتماعی است. خیابانی که امنیت تردد را برای شهروندان داشته باشد، به‌طور حتم انتخاب هر شهروندی گذر از خیابان ایمن، زیبا و باتعامل است. خیابان شهرهای بزرگ چند هدف را ناخودآگاه دنبال می‌کنند و این می‌تواند محل گفت‌وگو، محل قرار، محل خرید، محل استراحت، محل عبور، محل ایستا، محل بازی، محل گذراندن اوقات فراغت، محل برگزاری راهپیمایی و کارناوال‌ها، محل اجتماعات سیاسی برای انتخابات و غیره باشد؛ مانند خیابان‌های ولیعصر(عج)، بلوار کشاورز، بلوار میرداماد، خیابان فلسطین و سایر خیابان‌هایی که در تهران کم نیستند. زمانی که شهروندان شهر، از یک خیابان تصویر ذهنی برای خاطره‌سازی‌ ایجاد کنند، این پیامی برای مدیران شهری است تا با توجه به سلایق و نیاز شهروندی امکانات خیابان‌های شهر را که هویتی اجتماعی دارند رونق بدهند؛ مانند آنچه این روزها با عنوان خیابان اجتماعی و طرح‌های سه‌بعدی در کف معابر در حال اجراست.