شیوا نوروزی ـ روزنامه‌نگار
خیابان مخبرالدوله، متروی ملت، خیابان ملت و خیابان چراغ‌برق نام‌هایی آشنا برای کسانی است که یا خودرو دارند و یا تعمیرکار هستند و مجبورند هراز‌گاهی برای تامین لوازم یدکی مورد نیاز به این محل مراجعه کنند؛ مرکزی‌ترین خیابان تهران که 55سال است بورس اصلی لوازم یدکی انواع خودروهای سبک و سنگین ایرانی و خارجی است؛ ملت، خیابانی که در این روزهای کرونایی هم خیلی رنگ خلوتی را به‌خود ندیده است و ازدحام و شلوغی‌اش بیش از سایر خیابان‌هاست و با حجم عظیمی از موتورسیکلت‌ها و خودروها اشغال شده است. این‌همه شلوغی نشان از این موضوع دارد که جمعیت زیادی از مردم با این صنف سر و کار دارند و درگیر آن هستند. تنها در پایان شب است که می‌توان روی آرامش را در این خیابان دید؛ چرا که در تمام روز سرو صدای موتورسوارها و خودروها، هیاهوی دستفروشان و مغازه‌داران جایی برای آرامش در این خیابان باقی نمی‌گذارد حتی در این روزهای کرونا‌زده شهر. با این‌همه هیاهو گرچه فروش هست اما بازار رونق سابق را ندارد و فروشندگان راضی به‌نظر نمی‌رسند و در نظرشان اوضاع روزبه‌روز وخیم‌تر از دیروز می‌شود. بیشترشان پشت دخل نشسته‌اند و ترجیح می‌دهند نظاره‌گر اوضاع باشند تا فروشنده. می‌گویند کرونا هیچ تأثیری بر بازارمان نگذاشته است چون لوازم یدکی جزو لوازم پرمصرف و مورد‌احتیاج مردم در هر شرایطی است اما گرانی چرا.
مشتری‌ها کمتر شده‌اند
وارد یکی از فروشگاه‌های لوازم یدکی هیوندا و کیا می‌شویم تا اوضاع فروش را از زبان اکبر حیدری، یکی از فروشندگان این صنف جویا شویم. وی که در حال فروختن کمک‌فنر جلو کیا سراتو به مشتری است و ذره‌ای حاضر به دادن تخفیف نیست، در گفت‌وگو با ما می‌گوید:« در این شرایط اقتصادی که لوازم یدکی 170درصد از ابتدای سال گران شده است و قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده، ما خود را راضی به گرفتن سود حداقلی از مشتریان کرده‌ایم اما می‌بینید که مردم قادر به پرداخت همین حداقل‌ها هم نیستند. نوسانات نرخ ارز و تورم و افزایش لحظه‌به‌لحظه قیمت کالاها و تحریم‌ها موجب شده بسیاری از صاحبان مغازه‌ها به‌ویژه عمده‌فروشانی که کالای وارداتی عرضه می‌کنند تمایلی به فروش نداشته باشند. کمتر جنس بفروشند و بیشتر نظاره‌گر بازار باشند».
فروش نه بخاطر بحران کرونا بلکه بخاطر گرانی‌ها کاهش پیدا کرده و مشتری‌های ما فعلا فقط مصرف‌کنندگان هستند که ناچارند خرید کنند. اما تقریبا می‌شود گفت تعمیرکاران از فهرست مشتریان حذف شده‌اند؛ چرا که سابق بر این از ما جنس می‌گرفتند و دپو می‌کردند اما کنون قادر به انجام این کار نیستند و همین مسئله میزان فروش ما را به‌شدت پایین آورده است. از طرفی بازار بیشتر در دست عمده‌فروشان است و خرده‌فروشان سهم ناچیزی از این بازار در اختیار دارند. اما آنها نیز در این آشفته‌بازار ارز ترجیح می‌دهند کار عمده‌فروشی انجام ندهند و اگر معامله‌ای در بازار صورت می‌گیرد صرفا برای رساندن قطعه به‌دست مصرف‌کننده به‌صورت نقدی است.
وی می‌افزاید: «همچنین تولید قطعات غیراستاندارد و با کیفیت پایین و گرانی موجب شده که برخی از مصرف‌کنندگان نیز به‌دنبال لوازم یدکی دست دوم و معیوب خارجی باشند؛ قطعاتی که بیشتر عمرشان را کرده‌اند اما قیمت ارزان‌تری دارند. همین موضوع هم درصدی از مشتریان ما را کاهش داده است».
کاهش توانایی خرید عمده‌فروشان
از عمده‌فروشان بازار لوازم یدکی کوچه کاوه در خیابان ملت است و در فروشگاهش انواع لوازم یدکی چینی و کره‌ای مانند سپر، چراغ، جلو آینه و جلو پنجره عرضه می‌شود. مهرداد خالدی، در گفت‌وگو با همشهری در مورد مشکلات این روزهای فروشندگان لوازم یدکی می‌گوید: «تمام لوازم یدکی ما وارداتی است و تحریم‌ها موجب شده تا مشکل انتقال ارز را داشته باشیم. کالاهای ما در گروهی قرار دارد که از طرف دولت هم ارز نیمایی به آن تخصیص داده نمی‌شود. وقتی ما خودمان هم می‌خواهیم ارز از بازار آزاد تهیه کنیم نیاز به ثبت آماری بانک مرکزی است که گواهی ثبت آماری در این سیستم با تأخیرهای بالای 3هفته طول می‌کشد. از طرفی نوسانات شدید ارزی موجب شده تا توانایی خرید عمده‌فروشان نیز کاهش پیدا کند. چرا که کالاها باید از چین به‌صورت کانتینری وارد شوند. به‌عنوان مثال مبلغ خرید یک کانتینر لوازم یدکی مانند لوازم بدنه خودرو که پرحجم است و وزن زیادی می‌گیرد 25تا 30هزار دلار می‌شود که با دلار 32هزار‌تومانی رقم سنگینی است و همین موضوع موجب شده تا توانایی خرید عمده‌فروشان کاهش پیدا کند. در واقع چیزی به نام عمده‌فروشی با این قیمت‌ها معنا و مفهوم خود را از دست داده است. از طرفی وقتی قیمت‌ها بر مبنای ارز در بازار افزایش یابد توانایی خرید مصرف‌کننده هم پایین می‌آید. در نتیجه فروش ما به شکل چشمگیری کاهش یافته است. از طرفی هزینه‌های حمل‌ونقل داخلی برای ارسال یا دریافت کالا هم افزایش یافته است».
وی معتقد است قیمت‌ها هنوز آنقدرها هم گران نشده چون برخی مغازه‌ها هنوز جنس دارند و از ذخیره‌ها در حال فروش هستند. شوک اصلی از این به بعد وارد خواهد شد و قیمت‌ها به شکل سرسام‌آوری بالا خواهد رفت. او می‌افزاید:« وقتی تقاضا در بازار کم می‌شود جایی برای افزایش قیمت نیست. در نتیجه اجناس با همان قیمت‌های قبلی ارائه می‌شود. برخی قطعات هم‌اکنون با دلار 16هزار‌تومان فروخته می‌شود؛ قطعاتی که مصرف‌شان کمتر بوده و به اندازه کافی در بازار ذخیره وجود داشته است. بحران اصلی زمانی خود را نشان می‌دهد که ذخیره قطعات پرمصرف در بازار تمام شود و بخواهند با ارز جدید به بازار تزریق شوند. آنقدر قیمت‌ها بالا می‌رود که در توان خریدار نیست. از طرفی با کاهش تولید، کمیابی برخی قطعات مصرف‌کنندگان را سرگردان خواهد کرد».
کرونا تأثیری بر میزان فروش‌ها نگذاشته
راسته لوازم یدکی خیابان سهروردی جنوبی هم گزینه خوبی برای آن دسته از افرادی است که دسترسی راحتی به خیابان ملت ندارند و در عین حال قصد خرید لوازم یدکی خودرو دارند. سری هم به این خیابان زدیم تا وضعیت فروش فروشندگان را جویا شویم. مهرداد قاسمی، یکی از فروشندگان جلوبندی موتور پراید و پژو206 که در حال مرتب کردن قفسه‌هاست، در گفت‌وگو با همشهری در مورد بازار این روزهای کرونا می‌گوید: «کرونا تأثیری روی بازار لوازم یدکی نگذاشته چون خودرو وسیله‌ای است که اتفاقا در روزهای کرونایی بیشتر مورد استفاده قرار‌گرفته و از طرفی وسیله‌ای است که به‌طور طبیعی همیشه استهلاک و خرابی دارد. مردم با وجود گرانی‌ها برای استفاده از خودروهایشان مجبور به هزینه‌های تعمیر و یا تعویض لوازم یدکی هستند. اما کاهش تولید داخل و مشکلاتی که قطعه‌سازان در تامین مواداولیه دارند قطعا به مرور زمان آسیب‌های زیادی را به بازار فروش وارد خواهد کرد و وضعیت سخت‌تر خواهد شد».
بازار فروش لوازم یدکی در روزهای کرونایی چه حال‌و‌هوایی دارد؟
شوک اصلی قیمت‌ها در راه است
فعالان عمده صنف لوازم یدکی می‌گویند بحران اصلی زمانی خود را نشان می‌دهد که ذخیره قطعات پرمصرف در بازار تمام شود و بخواهند با ارز جدید به بازار تزریق شوند
در همینه زمینه :
