زندگی میان زمین و آسمان

مهرداد رسولی

داستان یکی از مهیج‌ترین ورزش‌ها در ایران وارد فصل تازه‌ای شده است. پارکور که تا چند سال قبل در ایران ممنوع و به همین دلیل بین عموم ناشناخته بود، این روزها طرفداران پرتعدادی دارد و خبر خوش آنها این است که تیم ملی پارکور ایران بعد از 2دهه پرفراز و نشیب به‌زودی تشکیل خواهد شد. پارکورکارهای ایرانی حالا می‌توانند مهارت بی‌بدیل‌شان در اجرای حرکات عجیب و تکنیک‌های محیرالعقول را در مسابقات آسیایی و جهانی به رخ رقبا بکشند و استعدادشان را به‌جای محیط‌های شهری در مسابقات بین‌المللی بروز دهند. پارکور در ایران تاریخچه 20ساله دارد اما در این بازه زمانی نسبتا طولانی زیر سایه ورزش‌های پرطرفدار مانده و به همین دلیل جایی بین تیترهای ریز و درشت رسانه‌ها نداشته است. این ورزش که در بسیاری از کشورهای جهان سکه رایجی دارد و به واسطه هیجان بیش از اندازه‌اش آدرنالین خون را به اوج می‌رساند حیات تازه‌اش را در ایران آغاز کرده و باید منتظر درخشش پارکورهای ایران در آسمان ورزش ایران بود. پارکورهای کارکشته ایرانی حالا  با هیجان بیشتری درباره فلسفه و چگونگی پیدایش این رشته و آینده روشن این رشته ورزشی در ایران می‌گویند.

   نسل جدید در عصر جدید
پریدن از موانع کوتاه و بلند و انجام حرکات آکروباتیک تنها تصویری است که از پارکور در ذهن ایرانی‌ها شکل گرفته اما این ورزش برای خودش تاریخچه و فلسفه جالبی دارد. پارکور توسط ریموند بل که یکی از سربازان فرانسوی در جنگ ویتنام بود پایه‌گذاری شد. تلاش‌های ریموند بل بعدها توسط فرزندش به شکل مدون درآمد و نام پارکور را برای آن انتخاب کردند. محمد مرادی یکی از قهرمانان شناخته شده پارکور است که بارها در مسابقات کشوری قهرمان شده و سال2018 در مسابقات بین‌المللی ترکیه مقام ششم را کسب کرده و 12سال سابقه فعالیت در این رشته ورزشی را دارد. او یکی از اعضای گروه «نسل جدید» است که به مرحله نیمه‌نهایی برنامه عصر جدید راه پیدا کرده و برای فینالیست شدن شانس دارد. محمد مرادی از پارکور به‌عنوان یکی از پرهیجان‌ترین ورزش‌ها نام می‌برد و می‌گوید:«پارکور هیجان چندین رشته ورزشی مثل بوکس، اسکیت و دوچرخه‌سواری را یکجا دارد اما هویت مستقل خودش را دارد. پارکور مخفف پاریس کورس است و همانطور که از نامش پیداست اصالت فرانسوی دارد. پارکور یک ورزش خیابانی دسته است که لباس‌های مخصوصی دارد و در مقایسه با لباس مردم عادی گشاد‌تر و آزادتر است». پارکور از حدود سال2003 که 2 پارکور ایرانی در مستند «لندن بپر» حضور پیدا کردند در ایران، رواج پیدا کرد. هدف این مستند معرفی پارکور به دنیا بود و حضور نمادین امیرحسین ایمانی و موشا فتحی‌نژاد در آن، جوانان ایرانی را بیشتر با این رشته ورزشی آشنا کرد. از آن زمان تاکنون گروه‌های پارکور یکی پس از دیگری در ایران شروع به‌کار کردند و حضور تیم نسل جدید در نیمه‌نهایی برنامه پرمخاطب عصر جدید، نمادین‌ترین اتفاق ممکن برای این ورزش است. محمد مرادی معتقد است ورزشی که تا چند سال قبل ممنوع بود حالا از قاب تلویزیون قابل مشاهده است و این اتفاق را باید به فال نیک گرفت؛«ما پارسال به اتفاق یکسری از ورزشکاران خیابانی گروهی تشکیل دادیم به نام «فی‌البداهه» و با این گروه به برنامه عصرجدید رفتیم. درست است که در همان مرحله اول حذف شدیم اما تجربه خوبی بود. برای امسال تصمیم گرفتیم پارکور را با موسیقی تلفیق کنیم. با این کار می‌خواستیم چهره‌ای واقعی از پارکور به مردم نشان بدهیم. برای همین از بهترین پارکورکارهای ایران برای حضور در گروه نسل جدید دعوت کردیم و این بار به مرحله نیمه‌نهایی راه پیدا کردیم. خیلی از مردم پارکور را به‌عنوان ژیمناستیک خیابانی می‌شناسند درحالی‌که همه تکنیک‌های این ورزش اختصاصی است و به هیچ ورزش دیگری شبیه نیست. در همین مدت کوتاه مخاطبان تلویزیونی را با هیجان پارکور آشنا کردیم و این مهم‌ترین دستاورد ما از حضور در برنامه عصر جدید است».

   حرکات دلخواه ممنوع
پارکور علاوه بر اینکه یک رشته ورزشی محسوب می‌شود نوعی سبک زندگی است و بیشتر پارکورکارها اصول این ورزش را در زندگی شخصی‌شان به‌کار می‌گیرند. به کسانی که این اصول را در زندگی به‌کار می‌گیرند«تراسور» می‌گویند. پشت سر گذاشتن موانع با تکیه بر آمادگی جسمانی باعث می‌شود یک تراسور، آسان‌تر از مشکلات روزمره عبور کند. علی بدلی، یکی از استعدادهای بالقوه پارکور در ایران و یک رقیب جدی برای ورزشکاران قدیمی و اسم و رسم‌دار این رشته ورزشی است که در کرج شاگردان زیادی دارد. او درباره کاربرد اصول این ورزش و تأثیر آن در زندگی یک پارکورکار می‌گوید:«وقتی مانعی یا به‌عبارتی وضعیت دشواری در زندگی پدیدار شود، یک تراسور همانگونه که در پارکور یاد گرفته سریع و آسان بر آن غلبه می‌کند و بهترین مسیر را برای ادامه راه برمی‌گزیند. در واقع یک تراسور درک صحیحی از حرکتی که می‌خواهد اجرا کند دارد و به‌‌واسطه تمرینات مکرر به‌راحتی آن را انجام می‌دهد. همه ما کم و بیش از چنین فلسفه‌ای در زندگی شخصی‌مان بهره برده‌ایم. می‌توان گفت برای یک پارکورکار یا همان تراسور، کار نشد ندارد». پارکور صرفا با حرکات آکروباتیک، بدلکاری و تکنیک‌های پرخطر تعریف نمی‌شود و برخلاف تصور عموم، مجموعه‌ای از حرکات دلخواه نیست. این ورزش مجموعه حرکات از پیش تعیین شده و هدفمند است و تا چند دهه قبل هم خبری از مسابقه و رقابت در پارکور نبود. بد نیست بدانید که از سال2007  کمپینی بین‌المللی برای مراقبت از فلسفه پارکور در برابر رقابت و مسابقه تشکیل شده است. اعضای این کمپین معتقدند مسابقه و حریف طلبیدن با روح و فلسفه پارکور، مغایرت دارد؛ چون در این ورزش، افراد در کنار یکدیگر اما برای خودشان تمرین می‌کنند. تلاش‌های اعضای این کمپین راه به جایی نبرده چرا که نزدیک به یک دهه است که مسابقات پارکور در بسیاری از کشورهای جهان برگزار می‌شود و این مسابقات در ایران هم طرفداران زیادی دارد. علی بدلی فقدان تشکیلات سازمانی را دلیل اصلی برگزار نشدن رقابت در سال‌های گذشته می‌داند؛«یکی از دلایل برگزار نشدن مسابقات پارکور این بود که فدراسیون جهانی نداشت. البته چند سالی می‌شود که این مسابقات در همه جای دنیا برگزار می‌شود و ما هنوز لیگ پارکور نداریم. هرازگاهی با حمایت اسپانسرها مسابقاتی در ایران برگزار شده که آن هم تلاش‌های شخصی برای معرفی و پیشرفت پارکور در کشورمان بوده است. انجمن پارکور به‌تازگی برای برگزاری لیگ به صرافت افتاده و اگر کارها درست پیش برود استعدادهای این رشته ورزشی خودشان را در این لیگ نشان خواهند داد. البته شرایط مسابقه در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر بسیار سخت‌تر است چون حرکاتی که در مرحله مقدماتی پارکور ایران اجرا می‌شود را فقط در فینال مسابقات جهانی می‌بینیم».

   لطفا جوگیر نشوید
یک تراسور برای پشت‌سر گذاشتن موانع، آمادگی جسمانی‌اش را به چالش می‌کشد و تکرار این وضعیت باعث می‌شود آسان‌تر با مشکلات و موانع زندگی کنار بیاید. آموزش و تمرین در کنار انجام صحیح حرکات، سه رکن اصلی در پارکور است و رعایت کامل این اصول کمک می‌کند تا یک پارکورکار به‌راحتی بر ترس‌هایش غلبه کند. باورش سخت است که ورزشی با این مختصات منحصر به فرد تا یک دهه قبل در ایران ممنوع بوده اما بعد از گذشتن این دوره تاریک و طولانی، افق‌های روشنی را می‌توان برای پارکور ترسیم کرد. کیان طلایی، یکی از پارکورکارهای باسابقه‌ای که 2 دهه در این رشته ورزشی فعالیت کرده می‌گوید: «پارکور تلفیقی از خلاقیت و آمادگی جسمانی است و برخلاف تصورعموم اگر ورزشکار روی اصول و به‌طور حرفه‌ای تمرین کند کمتر آسیب خواهد دید. نسل ما وقتی با پارکور آشنا شد که این ورزش بنا به دلایلی اجازه فعالیت در ایران نداشت و به همین دلیل اصلا مربی نداشتیم. گاهی به اتفاق دوستان می‌نشتیم و اطلاعاتی که از پارکور داشتیم را به اشتراک می‌گذاشتیم تا حرکات را صحیح انجام بدهیم. به‌رغم همه محدودیت‌هایی که وجود داشت تا حد امکان حرکات را صحیح انجام می‌دادیم و به قول معروف جوگیر نمی‌شدیم. در این ورزش اگر یک ثانیه تمرکز نداشته باشید و جوگیر شوید ممکن است منجر به یک آسیب‌دیدگی جبران‌ناپذیری شود». اساس پارکور، حرکت از نقطه A به نقطه B از کوتاه‌ترین مسیر و در کمترین زمان ممکن است و پارکورکار از نظر آمادگی جسمانی باید به حدی برسد که با حرکات از پیش تعیین شده به هدف برسد. به همین دلیل خیلی‌ها از پارکور به‌عنوان ورزشی که نوعی تمرین برای رسیدن به هدف است یاد می‌کنند و دلیل استقبال روزافزون از این رشته ورزشی را باید در ماهیت و فلسفه جذاب این رشته جست‌وجو کرد. کیان طلایی معتقد است، پارکور در ایران هم جایگاه خودش را پیدا کرده و طرفدارانش روز به روز بیشتر می‌شود؛«پارکور در سال1390 و با این بهانه که ورزش پرخطری است غیرقانونی اعلام شد. عده‌ای معتقد بودند سارق‌ها از شگردها و تکنیک‌های پارکور استفاده می‌کنند و چنین دیدگاهی از آنجا نشأت می‌گرفت که پارکور در ایران ناشناخته بود. حالا وضعیت به کلی فرق کرده و نگاه‌ها به این ورزش تغییر کرده است. ما مثل بسیاری از ورزش‌های دیگر انجمن مستقل داریم و پارکورکارهای ایرانی اعتبار خوبی در آسیا و جهان دارند. از نسل ما گذشته که برای ورود به تیم ملی تلاش کنیم اما نسل جدید پارکورکارهای ایرانی این شانس را دارند که زیرنظر مربیان مجرب تمرین کنند، کمتر آسیب ببینند و در مسابقات بین‌المللی بدرخشند. الان شرایط طبیعی است و حداقل وقتی مشغول تمرین پارکور هستیم توسط پلیس دستگیر نمی‌شویم. پارکور به حدی مورد احترام است که به نیروهای مسلح آموزش می‌دهیم و نیروهای امداد و نجات سازمان آتش‌نشانی از تجربیات بچه‌های ما استفاده می‌کنند».

   پارکور یعنی زندگی
تا چند سال قبل مسابقه و رقابت در ورزش پارکور معنا نداشت و حتی پویش‌های گاه و بیگاهی برای حفاظت از فلسفه پارکور در برابر مسابقه تشکیل می‌شد. تا چند سال قبل عده‌ای بر این باور بودند که مسابقه، ورزشکار را تحریک می‌کند که برای رضایت تماشاگران یا اثبات برتری خودش مبارزه کند و این با ماهیت پارکور که ورزش برای خود و در کنار یکدیگر است منافات دارد. حالا تئوری‌هایی از این دست آرام آرام رنگ باخته‌اند و مسابقات پارکور در همه کشورهای جهان برگزار می‌شود که دست بر قضا مورد حمایت حامیان مالی هم قرار می‌گیرد. محسن اسماعیل‌زاده، یکی از مربیان و داوران رسمی پارکور معتقد است این رشته ورزشی در مقایسه با 2 دهه قبل به کلی دگرگون شده و باید منتظر درخشش پارکورکاران ایرانی در مسابقات بین‌المللی بود؛«پارکور در ایران پیشرفت کرده و نگاه عموم به این رشته ورزشی تغییر کرده اما هنوز یک نکته مغفول مانده و آن هم ریشه و ماهیت امدادی بودن این ورزش است. وقتی شما توانایی انجام حرکات آکروباتیک و طی‌کردن مسافت‌های طولانی را داشته باشید ناخودآگاه می‌خواهید به دیگران کمک کنید. یک پارکورکار این قابلیت را دارد که با استفاده از تکنیک‌هایی که آموخته از ترافیک عبور کند و مثلا یک بسته‌ای را در کمترین زمان ممکن به مقصد برساند. پارکورکار وقتی صدای کسی را از پشت یک دیوار بلند می‌شنود این توانایی را دارد که از دیوار بالا برود و ببیند کسی به کمکش نیاز دارد یا نه. متأسفانه این وجه پارکور در ایران کمتر دیده شده و نسل جدید هم دنبال انجام حرکات نمایشی است». اسماعیل‌زاده که به نسل اول پارکورکاران ایرانی تعلق دارد و جزو بنیانگذاران ایمن ورزش در ایران است، پارکور را نوعی تمرین برای طی کردن مسیر کوتاه و صحیح در زندگی می‌داند؛ «مهم‌ترین درسی که در پارکور یاد گرفته‌ام این است که برای رسیدن به هدف، مسیر مستقیم را انتخاب کنم و در این مسیر موانع را پشت سر بگذارم. اگر نتوانم از موانع عبور کنم با تکرار حرکات و تمرینات مداوم بر هر مانعی غلبه خواهم کرد». داور بین‌المللی پارکور، تشکیل تیم ملی را خبری امیدوارکننده برای همه پارکورکارهای با استعداد ایرانی می‌داند؛«همدوره‌های من اصلا تصور نمی‌کردند که یک روز تیم ملی پارکور تشکیل شود و خبر تشکیل تیم ملی، شور و هیجان خوبی به این رشته ورزشی داده است. این احتمال وجود دارد که پارکور از دوره بعد به فهرست ورزش‌های المپیکی هم وارد شود و اگر این اتفاق رخ بدهد دنیا، استعداد پارکورکارهای ایرانی را خواهد دید. همین حالا فیلم مسابقات بچه‌های ایرانی در بهترین شبکه‌های ورزشی دنیا تجزیه و تحلیل می‌شود و خیلی از بزرگان پارکور دنیا، صفحه اینستاگرام ملی‌پوشان ایرانی را دنبال می‌کنند».

   2سال تمرین برای یک حرکت
برخلاف بسیاری از رشته‌های ورزشی، پارکور به تمرین در زمین‌های اختصاصی نیاز ندارد و تکنیک‌های این ورزش را در پارک‌ها و حتی خیابان‌ها می‌توان تمرین کرد اما چند سالی می‌شود که در چهار گوشه تهران باشگاه‌های پارکور تاسیس شده تا ورزشکاران این رشته مجبور نباشند در اماکن عمومی تمرین کنند. ایلیا موحد، نفر اول مسابقات جهانی2018 که به‌عنوان یکی از ستاره‌های پارکور ایران و استعداد بالقوه این رشته ورزشی شناخته می‌شود در 16سالگی که سن واجد‌شرایط برای حضور در مسابقات نیست و تنها به واسطه داشتن وایلدکارت به مسابقات جهانی رفت، نخستین پارکورکار ایرانی بود که مدال گرفت. او معتقد است فضای پارکور در مقایسه با سال‌های قبل به کلی تغییر کرده و تمرین در باشگاه‌های اختصاصی یک قاعده جدید است که برای ایمن ماندن و ادامه حیات این ورزش در ایران باید رعایت شود؛ «در سال‌های اخیر تلاش‌هایی صورت گرفته تا تراسورها در محیط‌های شهری مثل پارک‌ها، زمین‌های بازی و سازه‌ها و ساختمان‌های رها شده تمرین نکنند و به همین منظور باشگاه‌هایی در تمام مناطق تهران تاسیس شده که کافی نیست و تعداد آنها باید بیشتر شود. قبل از ما خیلی‌ها تلاش کردند تا پارکور به‌عنوان یک ورزش ایمن و عاری از هرگونه اخلال در محیط شهری معرفی شود و ما باید با رعایت قوانین و ضوابط این ورزش از این میراث گرانبها حفاظت کنیم». برخی حرکات پارکور به حدی پیچیده و سخت است که از عهده ورزشکاران سایر رشته‌های ورزشی برنمی‌آید. یک پارکورکار حرفه‌ای برای تسلط پیدا کردن به حرکاتی مثل وایل فلیپ، وارو جمع، نیم‌وارو، پشتک و... تمرینات طاقت‌فرسایی را پشت سر می‌گذارد. قهرمان مسابقات جهانی پارکور درباره وسایل مورد نیاز برای تمرین می‌گوید:«یک جفت کفش ورزشی سبک و کلاه ایمنی برای انجام تمرینات پارکور کفایت می‌کند. این ورزش تجهیزات چندانی نمی‌خواهد اما تا دلتان بخواهد به تلاش و پشتکار نیاز دارد و جسارت می‌خواهد. من با احتساب تمرینات بدنسازی و هوازی روزی بین 6تا 8ساعت تمرین می‌کنم. ما در پارکور حرکت سخت نداریم. آنقدر تمرین می‌کنیم تا انجام هر حرکتی برایمان آسان شود اما اگر بخواهیم حرکتی را در مسابقات درست انجام بدهیم و جزو نفرات برتر باشیم، آن حرکت را بین یک تا دو سال تمرین می‌کنیم».

آشنایی با فلسفه پارکور
درخشش پارکورکارهای ایرانی در مسابقات جهانی 2018همه را غافلگیر کرد. ملی‌پوش‌های ایرانی که برای نخستین بار مجال خودنمایی در مسابقات جهانی را پیدا کرده بودند چنان درخشیدند که کمتر کسی باور می‌کرد این ورزش تا یک دهه قبل در ایران ممنوع بوده است. علیرضا و محمدرضا شریفی، نخستین داوران بین‌المللی پارکور و عضو کمیته فنی مسابقات آسیایی که مدرک مربیگری پیشرفته این ورزش را دارند به‌عنوان دوقلوهای پارکور شناخته می‌شوند و بهتر از هر کسی می‌توانند در مورد جایگاه پارکور در ایران و آینده‌ای که پیش‌رو دارد صحبت کنند. علیرضا شریفی معتقد است اگر مسابقات جهانی پارکور در ایران برگزار شود، ورزشکاران خارجی شانسی برای دریافت مدال ندارند چرا که ملی‌پوشان پارکور ایران مجال خودنمایی به آنها نمی‌دهند؛ «کیفیت مسابقات استانی ما با مسابقات جهانی برابری می‌کند و اگر یک خارجی تماشاگر مسابقات کشوری ما باشد آن را با مسابقات جهانی اشتباه خواهد گرفت. در مسابقات جهانی2018 که در ترکیه برگزار شد3پارکورکار ایرانی بین 8 نفر برتر قرار گرفتند و بین 60کشوری که در مسابقات حضور داشتند بیشترین ورزشکار منتخب را داشتیم. اتفاق بزرگ این بود که در بخش بهترین مهارت، ایلیا موحد قهرمان شد و اشکان یزدانی‌مهر مقام دوم را کسب کرد و موجب غافلگیری همه شدند». محمدرضا شریفی، انتخاب مربی مجرب را یکی از اصول یادگیری پارکور و ورود به این رشته ورزشی مهیج می‌داند و می‌گوید:«پیدا کردن باشگاه معتبر و مربی مجرب قدم اولی است که باید برای یادگیری اصولی حرکات پارکور انجام داد. خیلی‌ها برای یادگیری حرکات و انجام تکنیک‌های پارکور عجله می‌کنند درحالی‌که یک تلاش 5 تا 10ساله پشت سر پارکورکاران حرفه‌ای است. پارکور به شما یاد می‌دهد که چگونه با تمرین و ممارست به مهارت برسید. این فلسفه پارکور است». قرار بود مسابقات آسیایی پارکور طی ماه‌های آینده و با حضور ایران و 15کشور دیگر برگزار شود اما با شیوع کرونا لغو شد و آنطور که برادران شریفی می‌گویند پارکورکارهای ایرانی برای نخستین بار به‌طور آنلاین به مصاف حریفان آسیایی خواهند رفت. آنها می‌گویند حجم فیلم‌های رسیده به انجمن پارکور ایران به حدی بالاست که همه را غافلگیر کرده و نشانه کثرت پارکورکارهای بااستعداد در ایران است.