سرزمین خورشید و جایگاه اهورامزدا

اورامان، هورامان یا اهورامان به نوشته برخی محققان به‌معنای سرزمین اهورایی، جایگاه اهورامزدا و سرزمین خورشید است و البته به گفته برخی زبان‌شناسان براساس آنچه در زبان کنونی اورامی -به‌عنوان تنها زبان به‌جامانده از ایران باستان با واژه‌های پهلوی- همچنان تکلم می‌شود مرکب از 2واژه هور (یعنی ابر) و آمان (به معنای آمدن) است.
در باستانی بودن این منطقه صعب‌العبور و زیبا که ورود به آن با گذشتن از شهرهای سنندج و چند روستای تاریخی پس از آن امکان‌پذیر است تردیدی وجود ندارد.
به گفته برخی مورخان، اورامانات کردستان آخرین نقطه از ایران بود که اعراب پس از حمله به ایران به‌دلیل کوه‌های مرتفع و دره‌های عمیق و پرپیچ‌وخم و خطرناک، پس از مدت‌ها قادر به گشودن آن شدند. بخشی از اورامانات در کردستان عراق واقع است و بخشی دیگر از آن در ایران و این‌دو به فاصله یک کوه از یکدیگر قرار دارند.
منطقه اورامانات از روستا‌هایی به‌ نام‌های ناو، هجیج و اسپریز تشکیل شده است. دیرینگی زندگی مردم در این منطقه حدود 40هزار سال تخمین زده می‌شود، چراکه در غار‌های شاندیر و بیستون وسایل انسان‌های غارنشین، اجاق‌ها و تعدادی استخوان انسان‌های نئاندرتال (در واقع انسان‌های اولیه‌ای بوده‌اند که سر‌های بزرگ، قد و هیکل کوتاه و بینی کوچکی داشته‌اند ولی به‌شدت نیرومند بوده‌اند) کشف شده است. همچنین باستان‌شناسان پوست حیواناتی را که به زبان یونانی روی آنها حکاکی شده، مربوط به دوران اشکانیان و سلوکیان، پیدا کرده‌اند. محققان قدمت این پوست را به حدود 120سال قبل از میلاد مسیح تخمین زده‌اند.