5 پیروزی بزرگ برجام

اسماعیل سلطنت پور_خبرنگار

برجام درحالی‌که در پنجمین‌سال حیاتش به سر می‌برد و امید‌ها برای بقای آن به حداقل رسیده، در 2ماه اخیر 5بار آمریکا را شکست داده است؛ اتفاقی که رئیس‌جمهور ایران آن را شکستی مفتضحانه و محمد‌جواد ظریف، وزیر امورخارجه آن را یک هدیه از طرف دستگاه دیپلماسی به مردم ایران توصیف کرده‌اند. 
وزارت خارجه آمریکا از آبان 2سال قبل روزشماری را به حرکت درآورده که نقطه پایان آن موعد برچیده‌شدن تحریم تسلیحاتی ایران در 27مهرماه سال‌99 بود. آمریکایی‌ها در آن زمان یکی از خطرات پایان تحریم تسلیحاتی ایران را سفرهای آزادانه سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه ایران عنوان کرده بودند اما حالا این روزشمار درحالی‌که آمریکا سردار سلیمانی را 10‌ماه قبل در عراق ترور کرده است، هنوز ادامه دارد و فقط 44روز دیگر ایران قادر خواهد بود براساس قطعنامه‌2231 شورای امنیت تجهیزات متعارف نظامی خرید و فروش کند.
آمریکایی‌ها از 3‌ماه قبل تلاشی را آغاز کردند تا شورای امنیت را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران متقاعد کنند اما پس از رأی منفی شورا به این درخواست، درحالی‌که 2سال قبل از برجام خارج شده‌اند، با ادعای عضویت در برجام به این توافق استناد کردند تا مکانیسم حل اختلاف که ممکن است به مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران منجر شود را فعال کنند؛ البته آمریکا تا امروز در رسیدن به این خواسته ناکام مانده است. 
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا 10روز قبل گفته بود روندی ۳۰‌روزه را برای بازگردانی تمام تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران تحت عنوان اسنپ‌بک(مکانیسم بازگردانی سریع تحریم‌ها) را از طریق شکایت به شورا و متهم‌کردن ایران به نقض توافق هسته‌ای آغاز کرده است. اما سفیر اندونزی به‌عنوان رئیس وقت شورای امنیت و سپس سفیر نیجر به‌عنوان رئیس فعلی شورای امنیت یک‌بار دیگر آب پاکی را روی دست آمریکا ریختند.

11تیر
نشست مجازی شورای امنیت سازمان ملل برای بررسی قطعنامه 2231 به صحنه تقابل دنیا با آمریکا تبدیل شد. نشستی که محمد‌جواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان سخنانش را با عباراتی از دکتر محمد مصدق آغاز کرد که 59سال پیش در شورای امنیت مطرح کرده بود. ظریف در آن جلسه گفت: «شورای امنیت تأسیس شد تا ملل بزرگ و کوچک به‌طور یکسان بتوانند دور یک میز بنشینند و برای حفظ صلح مطابق با اهداف و اصول ملل متحد همکاری کنند. شورا نمی‌تواند وظیفه خطیر خود را انجام دهد … مگر اینکه قدرت‌های بزرگ به اصولی که شورا برای محقق‌کردن آنها ایجاد شده، احترام بگذارند». بعد از این سخنان، نمایندگان چین، روسیه، فرانسه و دیگر طرفین برجام مخالفت علنی خود را با تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران اعلام کردند. به‌ویژه که نماینده روسیه با اشاره به سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران کنایه‌ای به ماجرای خفه‌کردن یک سیاهپوست توسط پلیس آمریکا در همان ایام زد و گفت: «این کار مثل گذاشتن زانو روی گردن کسی است و این بحران را ایالات متحده ایجاد کرده است.» دبیر‌کل سازمان ملل هم در نهمین گزارش خود ‌از روند اجرای قطعنامه‌۲۲۳۱ مربوط به توافق هسته‌ای‌‌، تأکید کرد که برجام بهترین راه برای اطمینان از ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران و تأمین منافع اقتصادی ملموس برای مردم آن است.

25 مرداد
شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید نامحدود تحریم تسلیحاتی ایران را به‌صورت مجازی به رأی گذاشت. این قطعنامه در نهایت با کسب ۱۱ رأی ممتنع انگلیس، فرانسه، آلمان، بلژیک، ویتنام، استونی، آفریقای جنوبی، سنت وینسنت و گرانادینز، نیجر و تونس، 2رأی موافق آمریکا و دومینیکن و 2رأی مخالف چین و روسیه از تصویب در شورای امنیت بازماند. ظریف درباره این رویداد در شورای امنیت گفت: جنازه برجام، آمریکا را شکست داد چون کشورها احساس می‌کنند آمریکا با از بین بردن برجام و قطعنامه‌۲۲۳۱ در برابر جامعه جهانی ایستاده است.

31 مرداد
 انگلیس، فرانسه، آلمان، چین، روسیه، بلژیک و دیگر اعضای شورای امنیت به جز دومینیکن با ارسال نامه‌هایی به رئیس شورای امنیت مخالفت خود را با درخواست آمریکا برای فعال‌کردن مکانیسم ماشه که با نامه وزیر خارجه آمریکا به رئیس شورای امنیت مطرح شده بود، اعلام کردند.

4 شهریور
دیان دیجانی، سفیر اندونزی که کشورش ریاست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل متحد را برعهده داشت، تأکید کرد که شورا به‌ واسطه مخالفت 13عضو خود در موقعیتی قرار ندارد که بتواند اقدام دیگری را بر سر درخواست آمریکا علیه ایران انجام دهد، زیرا هیچ اجماعی در این نهاد 15عضوی در این‌باره وجود ندارد‌. سفیر اندونزی در سازمان ملل این موضع را پس از درخواست مشترک روسیه و چین برای اعلام نتیجه نظرخواهی از 15عضو شورای امنیت درخصوص اقدام ایالات متحده آمریکا بر ضد‌ایران عنوان کرد. یک هفته بعد ابدو اباری، سفیر نیجر در سازمان ملل هم که کشورش بعد از اندونزی ریاست شورای امنیت سازمان ملل را به‌عهده داشت، گفت که از این موضع شورای امنیت که «اقدام بیشتری درباره طرح آمریکا برای بازگردانی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران نمی‌توان انجام داد»، حمایت می‌کند؛ چراکه هیچ اتفاق نظری میان ۱۵‌عضو شورای امنیت وجود ندارد.

11 شهریور
کمیسیون مشترک برجام در شانزدهمین نشست خود در وین بیانیه‌ای صادر کرد و نوشت: درخصوص تلاش برای بازگرداندن تحریم‌های ملل متحد که قبلا لغو شده‌اند، اعضا‌ تأکید دوباره کردند که آمریکا در تاریخ ۸ می‌۲۰۱۸ به‌صورت یکجانبه، توقف مشارکت خود در برجام را اعلام کرد و از آن پس، در هیچ‌یک از فعالیت‌های مرتبط با برجام مشارکت نداشته است. بنابراین آمریکا را نمی‌توان یک دولت عضو برجام محسوب کرد و آمریکا نمی‌تواند فرایند بازگشت تحریم‌های ملل متحد تحت قطعنامه‌۲۲۳۱ شورای امنیت را آغاز کند.

مهرماه از تحریم تسلیحاتی خارج می‌شویم

رئیس‌جمهور در جلسه هیأت دولت با بیان اینکه مهرماه از تحریم تسلیحاتی خارج می‌شویم، گفت: این برای آمریکایی‌ها خیلی سخت بود و برای جلوگیری از پایان این دوره کارها و تلاش‌های فراوانی کردند، اما دیدیم که شکست مفتضحانه‌ای خوردند. حسن روحانی یادآور شد: آنان بعد از این شکست گفتند که می‌خواهیم از سازوکار درون برجام و مکانیسم ماشه استفاده کنیم که این یکی از خنده‌دارترین سخنان تاریخ است که آدم بگوید من از توافقی‌ خارج شده‌ام و از یک امتیاز آن هوس کردم که استفاده کنم. این حرفی است که با منطق و قوانین حقوق بین‌الملل هیچ تناسبی ندارد و حتی کودکان هم این موضوع را می‌دانند. روحانی تصریح کرد: اما دیدیم که اروپا و شورای امنیت هم یک اتفاق‌نظری در این زمینه دارند که آمریکا هیچ حقی برای استفاده از مسائل حقوقی داخل برجام ندارد؛ چرا‌که نه‌تنها از برجام خارج شده که هرکس به آن پایبند بوده را هم تنبیه کرده، پس در این مرحله هم آنان شکست خوردند و مطمئن هستیم که هیچ دستاوردی برای‌شان ندارد.

ظریف: در چشم آمریکا خار نشانده‌ایم

وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به سؤالی درخصوص برخی اخبار منتشره در زمینه غیبت در نشست‌های هیأت دولت، اظهار داشت: در شرایطی که رژیم ترامپ و صهیونیست‌ها تمامی تلاش خود را برای فشار اقتصادی، سیاسی و امنیتی بر جمهوری اسلامی ایران بسیج کرده‌اند، بنده و همکارانم در وزارت امور خارجه و نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران به‌صورت شبانه‌روزی تمام وقت خود را برای ناکام‌کردن این تلاش‌ها اختصاص داده‌ایم و از هیچ اقدامی برای سربلندی کشور و برافراشته‌ماندن پرچم پرافتخار جمهوری اسلامی بر فراز سفارتخانه‌های ایران در سراسر جهان کوتاهی نکرده‌ایم بلکه با دیپلماسی فعال و مبتکرانه حتی در شورای امنیت ملل متحد این پرچم مقدس را همچون خاری در چشمان آمریکا و اذنابش نشانده‌ایم. محمد‌جواد ظریف افزود: 3پیروزی بی‌سابقه دیپلماتیک در شورای امنیت در همین چند هفته هدیه ناقابل دستگاه دیپلماسی به ملت بزرگ ایران در ایام هفته دولت است.