ازدواج‌های سفارشی دختران شاه

احسان بهرام‌غفاری      

ماجرای ازدواج شمس و اشرف، 2 دختر رضاشاه برای خود حکایت جالبی دارد. یک روز به اتاق پدر خوانده شده و علی قوام برای شمس و فریدون جم برای اشرف، به‌عنوان شوهر معرفی شدند! روز قبل از عروسی، شمس از پدرش اجازه خواست که به ‌جای قوام، همسر جم شود و پدر هم مخالفتی نکرد و بدین‌ترتیب هر دو دختر رضاشاه به خانه بخت رفتند. قوام فرصت‌طلبی بود که در کمبریج درس می‌خواند و وقتی داماد شاه شد، به‌دستور او به ایران آمد و در دانشکده افسری مشغول به تحصیل شد که آن‌ را بعدها ناتمام گذاشت و وارد کار تجارت شد. شمس هم از همان روز اول با جم درگیری داشت و زندگی خوبی نداشت. این ازدواج سفارشی، مضحکه درباریان و مردم شده بود؛ به‌طور مثال اختلاف دو دختر و دامادها به حدی رسیده بود که رضاخان دستور داده بود دامادها در صندلی جلو بنشینند و دخترها عقب خودرو. اشرف در خاطراتش می‌نویسد: «من از همان اول از علی قوام بدم آمد. بعد از عروسی یک هفته تمام از اتاقم بیرون نیامدم و گریه کردم.» وقتی حکومت رضاشاه سرنگون شد، شمس و جم با او به موریس رفتند اما اشرف و شوهرش در ایران ماندند و قوام که مانند پدرش دل در گرو انگلستان داشت، زن و پسرش (شهرام) را رها کرده و به سفارت انگلستان پناهنده شد. نهایتا با مرگ رضاخان، اشرف از علی قوام جدا شد و با یک خلبان به‌نام شفیق که مصری بود ازدواج کرد که آن ازدواج هم به‌جایی نرسید.