قلعه‌هایی برای دختران و پسران

قیزقلعه روی صخره‌ای بلند در بخش مرکزی شهرستان ساوه قرار دارد که در ۲۳ کیلومتری جنوب غربی ساوه و نزدیک به روستای قیز به‌عنوان یک دژ دفاعی مهم در گذشته شناخته می‌شود. بنای این قلعه روی صخره‌ای عظیم و بلند ساخته شده که از 3طرف به وسیله صخره‌های متعدد دیگری محصور شده است و نمای آن به دشت وسیع ساوه تسلط دارد. این قلعه به‌عنوان یک دژ نظامی و حتی قصر و عبادتگاه نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
نام این قلعه به‌احتمال زیاد به‌دلیل موقعیت خاص آن و ویژگی‌های دفاعی‌اش انتخاب شده‌است. در زبان ترکی، واژه «قیز» به‌معنای «دختر» است، و در کنار واژه «قلعه»، احتمالا به‌عنوان «قلعه دختر» یا قلعه‌ای که به‌طور استراتژیک در دست دختران یا زنان در دوران‌های خاص قرار داشت نامگذاری شده است. این نامگذاری شاید از ویژگی‌های خاص این قلعه به‌عنوان پناهگاه و دژ دفاعی برای زنان و خانواده‌ها در مقابل تهدیدات خارجی نشأت گرفته باشد.
همچنین در نزدیکی قیزقلعه، قلعه‌ای به نام قلعه پسر (اوغلان‌قلعه) وجود داشته که به‌عنوان دژ یا محل استقرار مردان و جوانان در زمان جنگ‌ها و درگیری‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است. از این رو، این 2قلعه که در کنار یکدیگر قرار دارند، ممکن است به نمادهای دژهای دفاعی مختص زنان و مردان در آن دوران تبدیل شده باشند.

دسترسی
برای رسیدن به این قلعه، می‌توان از جاده قدیم ساوه به همدان استفاده کرد. پس از عبور از روستای آسیابک بند و روستای قیزقلعه، به مسیر دسترسی به قلعه خواهید رسید. برای رسیدن به قلعه می‌توان با وسیله نقلیه سواری تا پای دامنه صخره رفت و سپس مسافتی حدود ۳۰۰متر پیاده‌روی تا دروازه اصلی قلعه داشت.

ساختار و ویژگی‌های منحصربه‌فرد
قیز قلعه از 4برج دیده‌بانی در ضلع‌های شمالی، غربی و شرقی برخوردار است که از این برج‌ها به‌خوبی دشت ساوه را مشاهده می‌کردند. ورود به قلعه از طریق چندین راه‌پله استتار شده صورت می‌گرفته است که با استفاده از سنگ و ساروج ساخته شده‌اند. این راه‌پله‌ها در دل صخره قرار دارند و برخی از آنها به اتاق‌های درون صخره منتهی می‌شوند.

اهمیت تاریخی و فرهنگی
این قلعه در سال ۴۷۳ هجری قمری به دستور حسن صباح مورد بازسازی قرار گرفت و تبدیل به محل استقرار اسماعیلیان ساوجی شد. در این دوره، قلعه از رونق و اهمیت ویژه‌ای برخوردار شد و به‌عنوان یک مرکز استراتژیک در تاریخ ایران شناخته می‌شود.

جاذبه‌های اطراف
محوطه قیز قلعه، با فضای طبیعی و کوهستانی‌اش، علاوه بر ویژگی‌های تاریخی، یک مقصد عالی برای کوهنوردی و گردشگری است. قلعه پسر، چشمه و طبیعت کوهستانی به همراه مناظر چشم‌نواز، فضایی آرام و دلپذیر برای گردشگران فراهم می‌آورد.