تکرار بحران انتخاباتی در افغانستان

محمدامین خرمی ـ خبرنگار

3‌ماه پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در افغانستان، نتیجه نهایی بالاخره اعلام شد و محمد اشرف غنی برای یک دوره پنج‌ساله دیگر رئیس‌جمهور ماند؛ نتیجه‌ای که بلافاصله با واکنش رقیب اصلی غنی یعنی عبدالله عبدالله مواجه شد و او بار دیگر موضوع تقلب را به میان کشید.
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان دیروز در بیانیه‌ای اعلام کرد اشرف غنی با کسب 50.64درصد از آرا پیروز میدان است. بر این اساس، عبدالله عبدالله نیز با کسب 39.5درصد آرا در جایگاه دوم قرار گرفته است. گلبدین حکمتیار و رحمت‌الله نبیل نیز با فاصله در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
عبدالله بلافاصله پس از اعلام نتایج، کمیسیون انتخابات را به جانبداری از اشرف غنی و تقلب متهم کرد و گفت که نتایج را نمی‌پذیرد. عبدالله پیش از این گفته بود: «هیچ نتیجه‌ای را که برآمده از تقلب باشد نمی‌پذیریم؛ چه اولیه، چه نهایی. هیچ‌کسی نباید تصور کند می‌تواند بر مبنای تقلب در انتخابات حکومت کند؛ مثل آنچه در سال 2014اتفاق افتاد.» اشاره او به انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان در دوره قبل است. 5سال پیش نیز عبدالله و غنی در انتخابات، رو در روی هم قرار گرفتند. نتیجه انتخابات سال 2014نیز به نفع غنی بود، اما عبدالله و هوادارانش، غنی را به تقلب گسترده در رأی‌گیری متهم کردند. افغانستان بحران‌زده به سرعت وارد یک بحران بزرگ‌تر شد و بسیاری از گروه‌های سیاسی و طرفداران‌شان رو در روی هم قرار گرفتند. در نهایت این دو با وساطت جان کری، وزیر خارجه وقت آمریکا، به شراکت در قدرت و تشکیل «دولت وحدت ملی» راضی شدند و غنی در پست ریاست‌جمهوری و عبدالله در پست ریاست اجرایی دولت قرار گرفت.
بحران این بار از فردای رأی‌گیری در هفته اول مهرماه آغاز شد. تیم انتخاباتی عبدالله در ائتلاف «ثبات و همگرایی» به چگونگی برگزاری انتخابات معترض شدند. آنها اندکی بعد خواستار ابطال 300هزار رأی شدند که گفته می‌شود در روند اخذ آنها تخلف صورت گرفته است. در میان این آرا، حدود 138هزار رأی به‌دلیل عدم‌وجود اطلاعات دستگاه‌های بیومتریک مربوط به آنها از ابتدا قرنطینه بوده‌اند که گفته می‌شود در مجموع آرا لحاظ شده و مورد شمارش قرار گرفته‌اند. 100هزار رأی نیز پیش از ساعت شروع رأی‌گیری یا پس از پایان مهلت آن به صندوق‌ها ریخته شده‌اند. حدود 50هزار رأی نیز با عکس تکراری رأی‌‌دهنده یا با گرفتن عکس از روی عکس و نه چهره فرد اخذ شده‌اند. معترضان به روند انتخابات معتقدند 700دستگاه بیومتریک هم به کلی گم شده و این موضوع سلامت انتخابات در شعب مربوطه را زیر سؤال می‌برد.
کمیسیون انتخابات برای پایان دادن به اعتراض‌ها، روند بازشماری آرا را آغاز کرد اما هواداران عبدالله با تصرف برخی شعب بازشماری، مانع انجام کار شدند. فرماندهان نیروهای شبه‌نظامی در برخی ولایت‌های شمالی حتی تهدید کردند درصورت عدم‌توقف روند بازشماری، کنترل مناطق را در دست خواهند گرفت. عبدالله هفته گذشته برای پایان دادن به بن‌بست ایجاد شده، از هوادارانش خواست شعب بازشماری را تخلیه کنند. او ابراز امیدواری کرد کمیسیون 300هزار رأی مورد مناقشه را از سبد آرای کلی حذف کند. شمارش آرا انجام شد و 300هزار رأی مذکور نیز مورد بازشماری قرار گفت تا عبدالله عبدالله بار دیگر خود را قربانی تبانی سیاسی معرفی کند.

پیروزی ضعیف
انتخابات امسال در افغانستان، از اساس انتخابات متفاوتی بود. حدود 20نفر در انتخابات نامزد شدند، اما در نهایت 13نفر در رقابت باقی ماندند. باقی نامزدها در اعتراض به استفاده از امکانات دولتی به نفع اشرف غنی، از ادامه حضور در انتخابات انصراف دادند. حدود 10میلیون نفر از مردم افغانستان برای شرکت در انتخابات ثبت‌نام کردند اما در روز رأی‌گیری تنها حدود 2میلیون نفر پای صندوق‌ها حاضر شدند. طالبان برخلاف سال‌های گذشته، در روز رأی‌گیری حمله جدی نداشت، اما تهدید‌های این گروه کافی بود تا مردم پای صندوق‌ها حاضر نشوند. در روز رأی‌گیری، با وجود تمهیدات اندیشیده شده، شبکه سراسری مربوط به شعب رأی‌گیری بارها قطع شد تا ارتباط میان دستگاه‌های ثبت رأی نیز قطع شود. این وضعیت باعث شد تا در مجموع، چهارمین انتخابات ریاست‌جمهوری در افغانستان به یک رویداد سیاسی نه چندان دلچسب تبدیل شود. اشرف غنی با کسب حدود 924هزار رأی، پیروز انتخابات شده و باید با چنین پشتوانه‌ای دولت تشکیل دهد. او دیروز طی سخنانی نتایج انتخابات را «پیروزی ملت» خواند و آن را به مردم تبریک گفت. غنی از دیگر نامزدهای انتخابات خواست اصول بازی را بپذیرند و قانونمند رفتار کنند. اشرف غنی همچنین تهدیدهای مطرح شده علیه دولت را نیز بی‌پاسخ نگذاشت و گفت: «دیگر کسی نمی‌تواند با زور تفنگ بر افغانستان حکومت کند. باز برای‌تان تکرار می‌کنم، اینکه کسی با زور تفنگ بر افغانستان حکومت کند، خیال و خواب است.» غنی برای معترضان به نتیجه انتخابات خط و ‌نشان کشید، اما نباید از نظر دور داشت که تعداد آرای او حدود 11هزار رأی بیش از میزان رأی 50درصدی مورد نیاز برای پیروزی است. چنین حاشیه کم‌رنگی، او را در موقعیت نامناسبی برای تشکیل دولت آینده قرار می‌دهد. این پیروزی نه‌چندان قاطع، برای ساکت کردن رقبا کافی نیست و بدون شک اشرف غنی را در جریان تشکیل کابینه با موانع بسیار روبه‌رو خواهد کرد. نخستین مانع، احتمالا تجمع‌های خیابانی هواداران عبدالله در حمایت از نامزد مورد نظر خود خواهد بود.



احتمال برقراری آتش‌بس

در شرایطی که مذاکرات صلح میان طالبان و آمریکا موقتا متوقف شده، هیأتی 3نفره از طالبان به پاکستان سفر کرده است تا با رهبران ارشد این گروه در مورد یک آتش‌بس کوتاه‌مدت مذاکره کند. آمریکا امضای توافق صلح را به برقراری آتش‌بس و آغاز گفت‌وگوهای بین‌الافغانی مشروط کرده است. طالبان در مقابل گفت‌وگوها با دولت مرکزی افغانستان را به توافق بر سر خروج کامل نیروهای آمریکایی منوط کرده و اعلام کرده پس از مذاکره با دولت، آتش‌بس را براساس شرایط مورد نظر خود خواهد پذیرفت. دیروز اما تلویزیون طلوع افغانستان گزارش داد که هیأت طالبان طی سفر به پاکستان، به نتایج مثبتی رسیده است.



تنها حدود 2میلیون نفر در انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان شرکت کردند اما نگاهی به وضعیت آرا در ولایت‌های مختلف، از دو پاره شدن این کشور در ادامه خطوط قومیتی حکایت دارد. تاجیک‌ها و ازبک‌ها در شمال و هزاره‌ها در مرکز و شرق به عبدالله عبدالله رأی داده‌اند و پشتون‌ها در جنوب رأی خود را به نفع اشرف غنی به صندوق‌ها انداخته‌اند.








       عبدالله عبدالله 
       اشرف غنی