دروازه‌ای به سوی مشهد امام رضاع

منطقه 15 در منتهی‌الیه جنوب‌شرقی تهران واقع شده و محله‌های مشیریه و شهرک رضویه (کاروان) آخرین محله‌های تهران در این محدوده شناخته می‌شوند. خیابان خاوران از مهم‌ترین خیابان‌های این منطقه به حساب می‌آید که در گذشته بخشی از جاده تاریخی تهران به خراسان بود و زائران تهرانی بعد از گذشتن از دروازه خراسان و این جاده عازم زیارت امام رضا(ع) در مشهد می‌شدند. نخستین سکونت‌های شهری در این منطقه نیز در اطراف میدان خراسان و همچنین این خیابان شکل گرفت. بقعه سیده‌ملک خاتون در این منطقه از گذشته یکی از مراکز گردشگری مردم تهران به حساب می‌آمده است. این بانوی بزرگوار همسر رکن‌الدوله دیلمی و مادر فخرالدوله دیلمی بوده و با تدبیر خود مانع از حمله سلطان محمود غزنوی به شهرری آن زمان شد.
 در دوره قاجار، اراضی این منطقه در همسایگی شرقی دارالخلافه ناصری قرار داشت و دروازه خراسان تهران رو به این اراضی گشوده می‌شد. در آن دوره چندین روستا در این ناحیه وجود داشت که مهم‌ترین آنها روستای نجف‌آباد بود. نجف‌آباد از اراضی خالصه دولتی بود که در زمان مظفرالدین شاه به امین السلطان و سپس برادرش امین‌الملک واگذار شد. دیگر روستای معروف این منطقه نیز هاشم‌آباد بود. بخش‌هایی از اراضی این منطقه نیز به دولابی‌ها تعلق داشت.
 بعد از تخریب حصار ناصری در دوره پهلوی اول، این اراضی به منطقه شهری تهران چسبیدند و بلافاصله، در اوایل دوره پهلوی دوم نخستین سکونت‌ها در اطراف میدان خراسان، که به جای دروازه قدیمی خراسان بنا شده بود، آغاز شد. رفته رفته با گسترش مهاجرت‌ها به تهران، خیل زیادی از این مهاجران نیز به این منطقه آمده، ساخت‌وسازهای این ناحیه افزایش یافت. به سبب وضع مالی نه چندان مناسب مهاجران، بافت شهری این محدوده بسیار متراکم و ریزدانه‌ بود که امروزه به بافت فرسوده تبدیل شده و نیازمند توجه مبرم مدیریت شهری به این بخش است. از محله‌های معروف این محدوده می‌توان به محله شوش و طیب نام برد.
به سبب سکونت مرحوم طیب در برهه‌ای از زمان در اینجا، این محله به یادگار به این نام خوانده می‌شود. علاوه براین، مسجد الصادق (حاج عبدالله) نیز از جمله اماکن معروف این محدوده است که محدث قمی، فرزند بزرگوار شیخ عباس قمی، از همان ابتدای ساخت این مسجد، در این مکان حضور داشت و به اقامه نماز و ارشاد مردم می‌پرداخت. درس‌های نهج‌البلاغه ایشان در این مسجد به‌طور مرتب در طول سالیان مختلف ادامه داشت.  مالکیت اراضی هاشم‌آباد نیز در اختیار امیرسلیمانی بود. این اراضی از دهه 40 به بعد قطعه‌بندی و به مهاجران جدید فروخته شد. در دهه 30 در هاشم‌آباد کوره‌های آجرپزی فراوانی وجود داشت که کارگران زیادی در این منطقه به کار طاقت‌فرسای آجرپزی مشغول بودند.
ولی امروزه هیچ اثری از این کوره‌پزخانه‌ها وجود ندارد. در این سال اعتصاباتی توسط کارگران کوره‌پزخانه‌ها رخ داد که به دستمزد ناچیز خود اعتراض داشتند. مالکیت اراضی محله افسریه نیز در اختیار فرزندان وثوق‌الدوله بود و مانند سایر اراضی متعلق به آنها، قطعه‌بندی و به متقاضیان زمین واگذار شد. الگوی این محله از الگوی شطرنجی تبعیت می‌کند و 20 متری افسریه، به‌عنوان راسته تجاری این محله، به مهم‌ترین محور این منطقه تبدیل شده است.  
در اواخر دوره پهلوی، تصمیم بر این گرفته شد تا در محدوده این منطقه، برای کارمندان و کارکنان دولت، تعداد زیادی واحدهای مسکونی ساخته شود. بنابراین شهرک کیانشهر بر اساس الگوی شهری جدیدی ساخته شد. علاوه بر کارمندان دولت، عده‌ای از گودنشین‌های تهرانی نیز به این شهرک منتقل شدند. سکونت در این شهرک بعد از انقلاب نیز همچنان ادامه داشت.  این منطقه امروز یکی از مناطق تهران است که هویت شهری در آن پررنگ است و با وجود بافت‌های فرسوده و ریزدانه، زندگی همسایگی در آن جریان دارد. فرهنگسرای بزرگ خاوران نیز به‌عنوان یکی از قطب‌های فرهنگی این منطقه، یکی از مراکز مهم فرهنگی شهر تهران است که بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی در این منطقه را پشتیبانی می‌کند. البته آسیب‌های اجتماعی این منطقه، نیز کم نیست که باید مورد توجه مدیریت شهری قرار گیرد.