دیدار به قیامت

مرتضی کاردر/روزنامه نگار

مرتضی کلانتریان، مترجم پیشکسوت، صبح دیروز در 87سالگی درگذشت. ظهر دیروز خبری در شبکه‌های اجتماعی مکرراً‌ دست به‌دست می‌گشت که از خودکشی مرتضی کلانتریان حکایت می‌کرد. بنا بر این خبر مترجم پیشکسوت زبان فارسی صبح دیروز خود را از طبقه دوازدهم ساختمان محل سکونتش در برج‌های بهجت‌آباد به پایین انداخت و به زندگی خود پایان داد.


اما مازیار کلانتریان، فرزند مرتضی کلانتریان در گفت‌و‌گو با همشهری شایعه خودکشی پدرش را تکذیب کرد. مازیار کلانتریان گفت: «پدرم صبح دیروز به مرگ طبیعی درگذشته و خبر خودکشی او صحت ندارد. نمی‌دانم رسانه‌ها از کجا چنین خبری را ساخته‌اند. لطفاً تکذیب کنید.»
خانواده کلانتریان معتقدند که آقای مترجم از لب پنجره افتاده و خودکشی در کار نبوده است. پرس‌و‌جوی ما از ساکنان برج‌های بهجت‌آباد حاکی از این است که شماری از ساکنان، صبح دیروز مرتضی کلانتریان را لب پنجره طبقه دوازدهم دیده‌اند و به قصد احتمالی او برای خودکشی شک کرده‌اند. همسایگان می‌خواستند که به آتش‌نشانی زنگ بزنند که آقای مترجم از طبقه دوازدهم به پایین می‌افتد. این اتفاق زمانی می‌افتد که همسر کلانتریان برای پیاده‌روی به بیرون از خانه رفته بود.
مرتضی کلانتریان از مترجمان باسابقه زبان فارسی است که در طول حیات خود آثار بسیاری را به فارسی برگردانده است. او در سال 1311در تنکابن به دنیا آمد. پس از تحصیلات مقدماتی در ایران برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و در رشته حقوق از دانشگاه پاریس دکتری گرفت. وی پس از بازگشت به ایران به‌عنوان قاضی دادگستری مشغول به‌کار شد. پس از بازنشستگی از دستگاه قضا مدتی به‌کار وکالت پرداخت اما پس از آن بیشتر به کار ترجمه مشغول شد.
شماری از آثار او مرتبط با رشته تحصیلی‌اش حقوق و شماری دیگر از ترجمه‌های او در حوزه ادبیات بوده‌اند. «قرارداد اجتماعی»، «فلسفه حقوق»، «حاکمیت و بشریت» و «نقش زور در روابط بین‌الملل» ازجمله ترجمه‌های او در حوزه حقوق و فلسفه حقوق است. «سیمای زنی در میان جمع» اثر هاینریش بل، «نقطه ضعف» نوشته آنتونیس ساماراکیس و «دیدار به قیامت» اثر پی‌یر لومتر ازجمله ترجمه‌های ادبی اوست. «ظرافت جوجه‌‌تیغی» آخرین اثری است که به‌تازگی از او به بازار نشر فرستاده شده است. انتشارات آگاه، ناشر بیشتر کتاب‌های مرتضی کلانتریان است.
از میان ترجمه‌های او «سیمای زنی در میان جمع» و «وجدان زنو» با اقبال بسیار مواجه شده‌اند. چاپ تازه «وجدان زنو» در ماه‌های اخیر در شکل و شمایلی تازه به بازار آمده بود.
در سال 1363بعد از اکران اقتباس محمدرضا اعلامی از رمان نقطه ضعف، نوشته آنتونیو ساماراکیس، جدال قلمی بین اعلامی و مرتضی کلانتریان درباره مرجع این اقتباس درگرفت. کلانتریان معتقد بود که اعلامی فیلم «نقطه ضعف» را با اقتباس از ترجمه او از کتاب آنتونیس ساماراکیس ساخته است. اعلامی هرگونه مشابهت و اقتباسی را تکذیب می‌کرد. مرتضی کلانتریان، فارغ از مشابهت‌های داستانی عنوان فیلم را نیز دلیلی بر اقتباس اعلامی از ترجمه‌اش می‌دانست؛ چراکه به گفته او عنوان اصلی کتاب چیز دیگری بوده و کلانتریان عنوان «نقطه ضعف» را برای ترجمه فارسی انتخاب کرده است.
اگرچه مرتضی کلانتریان بیشتر سال‌های زندگی‌اش را خلوت‌ گزیده و فارغ از هیاهو، به‌کار ترجمه مشغول بود، اما شایعه خودکشی و مرگ او سبب شد که در 24ساعت گذشته بسیاری از مخاطبان ترجمه‌های او در شبکه‌های اجتماعی به سوگ آقای مترجم بنشینند و در متن‌های کوتاه و بلندشان او را ستایش کنند.


ماریو مونیچلی 


ماریو مونیچلی، کارگردان و فیلمنامه‌نویس ایتالیایی و یکی از استادان سبک کمدی ایتالیایی است. مونیچلی در طول دوران زندگی حرفه‌ای خود 2 بار نامزد اسکار شده بود. او همچنین برنده جایزه بهترین کارگردانی جشنواره برلین و از دوستان زنده‌یاد عباس کیارستمی بود که در سال 1385برای شرکت در بیست و پنجمین حشنواره بین‌المللی فیلم فجر به ایران آمده بود. فیلم بورژوای کوچک از معروف‌ترین فیلم‌های اوست. مونیچلی که متولد 1915بود در سال 2010و در 95سالگی، تنها چند روز پس از آنکه به‌دلیل ابتلا به سرطان پروستات در بیمارستان سن‌جیووانی شهر رم بستری شده بود، از یکی از پنجره‌های این بیمارستان به پایین پرید و خود را کشت. 


بهومیل هرابال



 هرابال، نویسنده اهل جمهوری چک است که بسیاری وی را در ایران با کتاب «تنهایی پرهیاهو» می‌شناسند. میلان کوندرا وی را بهترین نویسنده معاصر چک توصیف کرده است. هرابال که دکتری حقوق داشت، در دانشگاه، فلسفه و ادبیات نیز خوانده بود.« قطارهای تحت نظر» از سوی منتقدان ادبی بهترین اثر رهرابال قلمداد شده است. در سال 1963در واقعه‌ای بی‌سابقه در تاریخ ادبیات جمهوری چک مجموعه مرواریدهای اعماق در فاصله یکی، دوساعت فروش رفت و نایاب شد. این نویسنده مشهور اهل چک که در طول زندگی خود مشاغل زیاد و عجیب و غریب را عهده‌دار شده بود هنگامی که در 1997بیمارستان بستری بود، به اطرافیان و پرستارانش گفت می‌رود به پرندگان غذا بدهد اما او به طرز مرموزی از طبقه پنجم بیمارستان سقوط کرد. البته تا به امروز مشخص نشده که مرگ وی به‌دلیل حادثه بوده یا اینکه هرابال، به قصد خودکشی خود را از طبقه پنجم به پایین انداخته است. هرابال هنگام مرگ 82سال داشت.

ژیل دلوز 



 ژیل دلوز، فیلسوف فرانسوی از دهه 1950تا زمان مرگش در سال 1995کتاب‌های زیادی در زمینه فلسفه، ادبیات، فیلم و هنرهای زیبا نوشته بود. مهم‌ترین و مشهور‌ترین اثر او کاپیتالیسم و شیزوفرنی (1972) است. یل دلوز در سال 1968کتاب تفاوت‌ها و تکرار را نوشت، بسیاری از اساتید فلسفه این کتاب را بهترین کتاب وی می‌دانند. او به همراه تعداد زیادی از فرانسوی - ایتالیایی‌های مارکسیست بر پیروان مکتب فلسفی نئواسپینوزاییسم تأثیر گذاشت. دلوز از سنین جوانی مشکلات تنفسی داشت. او در سال‌های بعد به سل نیز مبتلا شد که بر اثر این بیماری، او در باقیمانده عمرش به‌شدت از عوارض تنفسی رنج می‌برد. به همین دلیل نوشتن که اصلی‌ترین اشتغال او بود برایش کار طاقت‌فرسایی شد. او در 1995خود را از پنجره آپارتمانش به خیابان پرتاب کرد و بر اثر این حادثه درگذشت. او هنگام مرگ 70سال داشت.