گریز تجارت ایران و اروپا از سایه تحریم

با محدودیت‌های تحریم، سهم ایران از بازارهای صادراتی اروپا کاهش یافته اما مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات از امضای قریب‌الوقوع تفاهمنامه‌های همکاری با برخی از کشورهای اروپایی خبر داده که با توجه به فعال شدن اینستکس در هفته‌های آینده، می‌تواند ظرفیت‌های جدیدی برای مبادلات تجاری ایران و اروپا ایجاد کند.

به گزارش همشهری، آمارهای اتحادیه اروپا نشان می‌دهد تراز تجاری ایران با این اتحادیه در فصل نخست سال2018 میلادی (پارسال) 500میلیون یورو به نفع ایران بود؛ درحالی‌که این رقم در فصل نخست سال‌جاری میلادی به منفی 800میلیون یورو رسیده که به‌نظر می‌رسد دلیل اصلی آن، افت صادرات کالاهای ایرانی به قاره سبز در سایه اعمال تحریم‌های اقتصادی باشد.

در حقیقت، پس از خروج آمریکا از برجام و در سایه تعلل کشورهای اروپایی در راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی به‌منظور عادی‌سازی روابط اقتصادی با ایران، بخشی از صادرات ایران به قاره سبز با مشکلات حمل‌ونقلی، بیمه‌ای و بانکی مواجه شد و بخش عمده این کالاها، با تغییر رویکرد کلان دولت در تجارت با همسایگان، به بازارهای جایگزین ارسال شد. در این وضعیت هرچند به‌واسطه افت ارزش ریال در برابر سایر ارزها، صرفه اقتصادی صادرات از ایران افزایش یافت، اما کم شدن سهم ایران از بازارهای صادراتی اروپا باعث شد این فرصت طلایی به بهبود ارزآوری صادرات منجر نشود و بازارهای جدید صادراتی، فقط خلأ بازارهای اروپایی را پر کند.

حالا اما آنگونه که افروز بهرامی، مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات ایران در حساب کاربری خود در توییتر اعلام کرده، برای تسهیل روابط تجاری و اقتصادی میان ایران و اروپا، به‌زودی تفاهمنامه‌های همکاری میان این صندوق با برخی از کشورهای اروپایی امضا خواهد شد که با توجه به فعال شدن اینستکس در هفته‌های آینده، می‌تواند ظرفیت‌های جدیدی برای مبادلات تجاری ایران و اروپا در چارچوب اینستکس ایجاد کند. طبق اعلام بهرامی، تبادل اطلاعات اعتباری شرکت‌های ایرانی و اروپایی، همکاری در زمینه وصول مطالبات، بیمه‌های اتکایی یا بیمه مشترک و همکاری‌های آموزشی و فنی ازجمله محورهایی خواهد بود که در تفاهمنامه‌های یادشده موردتوافق قرار می‌گیرند.

تجارت اتحادیه اروپا با ایران
براساس آمارهایی که یورواستات Eurostat از وضعیت تجارت اتحادیه اروپا (28کشور) با شرکای خارج از این اتحادیه منتشر کرده، کشورهای عضو اتحادیه اروپا در 3‌ماه2019 کاهش 92.5درصدی واردات کالا از ایران نسبت به‌مدت مشابه در سال قبل را تجربه کرده‌اند و هرچند در حوزه صادرات به ایران نیز با افت 56درصدی مواجه شده‌اند اما تراز تجاری آنها به مثبت 800میلیون دلار رسیده است. در فصل نخست سال2018 میلادی، کشورهای اروپایی در ازای صادرات 2.4میلیارد یورو کالا به ایران، 2.9میلیارد از ایران واردات داشتند که حاصل آن کسری 500میلیون یورویی تراز تجاری آنها بود، اما امسال این رابطه معکوس شده و تراز تجاری آنها به مثبت 800میلیون یورو رسیده است.

در این دوره زمانی، واردات اکثر کشورهای عضو اتحادیه اروپا از ایران نسبت به‌مدت مشابه در سال قبل کاهش چشمگیری داشته و کشورهای ایتالیا، اسپانیا، فرانسه و یونان که پارسال بیشترین واردات را از ایران داشتند، در فصل نخست2019، هرکدام 95درصد از واردات خود را کاهش داده‌اند. همچنین در فصل نخست2019، صادرات بیشتر کشورهای اتحادیه اروپا به ایران نیز عقب‌گرد داشته و کشورهای آلمان، ایتالیا و فرانسه که بزرگ‌ترین صادرکنندگان کالا به ایران محسوب می‌شوند، صادرات خود را به ایران 50درصد کاهش داده‌اند. طبق آمارها، در 3ماه 2019، صادرات محصولات غذایی ایران به اتحادیه اروپا در مقایسه با 3ماهه2018 معادل 53درصد افت کرده که عامل اصلی آن، کاهش واردات آلمان و اسپانیا به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکنندگان مواد غذایی از ایران بوده است.