آتش‌سوزی کلینیک سینا نباید تکرار شود

ترانه یلدا _ معمار و شهرساز

پریشب خبرش مثل بمب ترکید که ساختمانی درمانی در نزدیکی تجریش منفجر شده است. انفجار از بالاهای دربند هم دیده شده بود. همه در شمال شهر ترسیده بودند و ساعاتی بعد خبر رسید که 19نفر در حادثه جان باخته‌اند. محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران شخصا تا پشت‌بام ساختمان، رفته بود. گفته شد کپسول‌های اکسیژن و دیگر کالاهای قابل اشتعال در راهروها بوده و از این اشتباهات همیشگی... .
به‌عنوان معمار و ناظر امور شهری باید به همراه دوستانی که از صبح دارند آسیب‌شناسی می‌کنند و نظر می‌دهند، بگویم که به‌هرحال، چه مسئولان و آتش‌نشان‌ها درست عمل کرده باشند، چه نه، آنها نمی‌توانند جوابگوی کارهای کسانی باشند که اساسا کار غلط انجام داده‌اند. یک ساختمان مسکونی بالای 5طبقه ضوابط مشخصی برای پله فرار و آسانسور دارد و همینطور درهای ضد‌حریق و غیرقابل نفوذ دود؛ فضاهایی با همان نوع درها که جلوی نفوذ دود از شفت آسانسور به بقیه فضاهای هر طبقه را بگیرد. ساختمان‌های اداری و بیش از آن ساختمان‌های درمانی ضوابط به‌مراتب سخت‌تری دارند؛ هم در مقابله با آتش‌سوزی و هم در زمینه دفع مواد عفونی و دفع زباله‌ها و .... اگر ساختمان از ابتدا جهت فعالیت درمانی ساخته شده باشد، که می‌بایست در زمینه آتش‌سوزی، لوله‌کشی ‌و ... ضوابط را رعایت می‌کرده؛ همانگونه که مهندسان معمار می‌گویند، اگر یک ساختمان مسکونی به‌تدریج به ساختمان درمانی تبدیل شده، باید در آن تغییرات لازم نیز انجام گرفته باشد. هزینه این کارها ممکن است آنقدر زیاد باشد که صاحبان کلینیک ترجیح دهند آن‌ را انجام ندهند و بازرسان ساختمان هم با زیرمیزی کنار بیایند. پس، حاصل کارشان تلفات اینچینی مردم و کارکنان کلینیک است که بر اثر دود و انفجار جان خود را از دست داده‌اند. به قول مسئولان هم دود از طریق راه‌پله شدیدا بالا رفته؛ مسیری که اصلا باید غیرقابل نفوذ باشد. همه آخر سر به این نتیجه می‌رسیم که این کارهای خلاف و غیرقانونی است که عاقبت جان مردم را می‌گیرد و متفق‌القولیم که قاعدتا بستگان کشته‌شدگان باید بتوانند از متخلفان که احتمالا مالکان کلینیک هستند، خسارت بگیرند.
یک خانم مهندس معمار در این‌باره می‌گوید: «من آن ساختمان را دیده‌ام و تجربه طراحی درمانی و اخذ مجوز از آتش‌نشانی را هم دارم. این ساختمان به هیچ‌وجه به کف استانداردهای لازم هم نمی‌رسید و همانطور که گفتید تبدیل بنای مسکونی به درمانی خطای مشترک بسیاری از مالکان کلینیک و مسئولان مرتبط بوده است. بحث ۵ مقررات ملی ساختمان (حریق) همه در همین ارتباط است، اما نادیده گرفته می‌شود.»
در ابتدای کار، پزشکی قانونی، اورژانس تهران، دادستان تهران و ... هشدار می‌دهند و اظهار تأسف می‌کنند. خبر دستور بازداشت ۴نفر در پی انفجار در کلینیک درمانی سینا را هم از مقام قضایی می‌شنویم. دستور وزیر کشور برای بررسی دقیق ابعاد مختلف سانحه دلخراش آتش‌سوزی یک بیمارستان در تهران هم فورا صادر می‌شود و بعد هم سیل تسلیت‌ها و ... .
اما محمد فاضلی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی و مشاور  قدیمی دولت در امور اجتماعی، ما را به یاد سابقه و خاطره این نوع آتش‌سوزی‌ها می‌اندازد. او که به همراه چند متخصص و محقق برای آتش‌سوزی پلاسکو گزارش مفصل ملی تهیه کرده بود، در ستون دغدغه‌هایش می‌نویسد: «می‌توانم تصور کنم در پس آن یک لحظه که انفجار صورت گرفته، چه تاریخی از بی‌توجهی، قصور، ناکارآمدی و نادیده گرفتن استانداردهای ایمنی خفته است. خوشبختانه همه این نوع قصورها و ناکارآمدی‌ها در جایی مستند و مکتوب شده است.» او می‌گوید: «پلاسکو و سینا اطهر مثل هزاران نمونه دیگر ساختمان‌هایی هستند که مردم این شهر و مردمان این کشور هر روز به آنها رفت‌وآمد می‌کنند و استانداردهای ایمنی در اداره آنها هیچ جایی ندارد و فریادش باید به گوش همه برسد که آقای قوه قضاییه، آقای دولت، آقای شهردار و آقای مسئول هر که هستی، هزاران پلاسکو و سینا در گوشه گوشه این کشور فعال هستند. مجهز نبودن آنها مطابق استانداردها در گزارش کارگروه آتش و کارگروه مدیریت بحران گزارش ملی پلاسکو آمده است.» شهرداری خوب است دوباره یک‌نظارت کامل از تمام ساختمان‌های عمومی شهر را در دستور کار خود قرار دهد و کسانی، یعنی مهندسان و آتش‌نشانانی را مأمور این کار بگذارد که مطمئن باشد کوتاه نمی‌آیند و با رشوه و رفاقت از عیب‌ها نمی‌گذرند.
وقتی خودشان به رئیس شورای شهرمان گفته‌اند که نقص فنی سیستم برق محل نگهداری کپسول اکسیژن عامل ایجاد آتش‌سوزی است و ظرف مدت 3 سال ۳ اخطار ایمنی برای کلینیک سینا اطهر صادر شده بوده است، (در سال‌های۹۴، ۹۶، ۹۷) همه‌‌چیز روشن است. به‌علاوه، اگر افکار عمومی موجب شود که مجرمین تحت پیگرد قانونی قرار گیرند، شهروندان می‌توانند امید داشته باشند که حرکت آنان علیه تخلف‌ها نیز می‌تواند ثمربخش باشد. به‌هرحال، بسیاری معتقدند که شیوع دوباره کرونا و حادثه پلاسکو و سینا اطهر به جز سوء‌مدیریت و خلأ قانونی، بی‌توجهی مردم و سهل‌انگاری ملی نسبت به همین هشدارها و دستورالعمل‌های نیم‌بند موجود است.
آنچه مسلم است اینکه همه مقصریم!!! همه باید دقت‌مان را بالا ببریم و اخطار بدهیم؛ ما‌، معمارها و شهرسازها، ماموران شهرداری، دولت و تک‌تک شهروندان تهرانی!