درباره فیلم‌هایی که خارج از سالن اکران شدند
سوار شدن «پخش زنده» بر موج کرونا
شرکت‌های فیلمسازی بزرگ برای فرار از خسارت‌های مالی به اکران آنلاین روآورده‌اند
سمیرا رحیمی_روزنامه نگار
سالن‌های سینما در سراسر جهان تعطیل شده‌اند. خانه‌نشینی میلیون‌ها انسان در سراسر جهان به‌دلیل شیوع ویروس کرونا علاوه بر تمامی دیگر صنایع جهان، صنعت فیلمسازی و سرگرمی را نیز تحت‌تأثیر خود قرار داده است. هنوز مشخص نیست صنعت سینما چه زمانی قادر خواهد بود تجارت خود را به وضعیت عادی گذشته برگرداند. تقویم‌های اکران فیلم همگی دستخوش تغییرات شده‌اند. اکران فیلم‌های پرفروش و امکان برگزاری مراسم جوایز سینمایی مانند اسکار در ابهام باقی مانده است. در چین، کانون اصلی شیوع ویروس، بیش از 5000شرکت تولید فیلم و برنامه‌های تلویزیونی فعالیت خود را متوقف کرده‌اند و تعداد زیادی از کارمندان و فعالان این حوزه از کار بیکار شده‌اند. در اوایل‌ماه مارس 2020 خسارت واردشده به گیشه سینماهای جهان درحدود 15میلیارد دلار برآورد شد. اگرچه سینماها در بعضی از کشورها به‌صورت نیم‌بند و با فاصله‌گذاری زیاد همچنان فعال هستند، اما فعال‌بودن سالن‌ها به تنهایی نمی‌تواند صنعت سینما را نجات دهد. شرکت‌های فیلمسازی جهان همواره در اکران‌های جهانی، فیلم‌های خود، به‌ویژه فیلم‌های پرطرفدار را همزمان برای میلیون‌ها نفر پخش می‌کردند تا در یک روز صدها میلیون دلار درآمد داشته باشند؛ از این‌رو در چنین وضعیتی برگ برنده خود را در برابر چندین تماشاگر محدود رو نخواهند کرد. حرف و سخن‌های فراوانی درباره تولید واکسن کرونا در کشورهای مختلف مطرح است، اما اگر در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن، یک سال تا آن زمان فاصله باقی مانده باشد، متصور شدن راهی برای بازگشایی سالن‌های سینما روی عموم مردم و جاری ساختن جریان پول در صنعت سینمای جهان بسیار دشوار است. بسیاری از شرکت‌های بزرگ سینمایی نظیر یونیورسال، وارنر بروز، دیزنی و مارول اکران فیلم‌های پرهزینه خود را به تأخیر انداخته‌اند و در انتظار نشسته‌اند تا تکلیف اپیدمی مشخص شود. اما استودیوهای فیلمسازی دیگری فیلم‌های اکران‌نشده یا فیلم‌هایی که چند هفته پیش از آغاز اپیدمی اکران شده بودند را وارد بازی اکران آنلاین کرده‌اند تا به این شکل خساراتی که شیوع کرونا به صنعت سینما وارد کرده است را کاهش دهند.
فیلم‌هایی که آنلاین شدند
در همین راستا شرکت پارامونت فیلم کمدی «مرغان عشق» خود را به شبکه نتفلیکس فروخت تا مشترکین این شبکه در ازای پرداخت مبلغ بلیت، بتوانند فیلم را تماشا کنند. در واقع فیلم مرغان عشق نخستین فیلمی است که برای اکران آنلاین، از خط اکران سینمایی خارج می‌شود. شرکت یونیورسال نیز انیمیشن پرهزینه «ترول‌ها:تور جهانی» خود را به‌صورت آنلاین اکران کرد، به این صورت که افراد برای هر بار تماشای فیلم باید 19.99دلار پرداخت کنند. یونیورسال مدعی است فروش آنلاین فیلم رکوردی جدید در زمینه اکران آنلاین فیلم ثبت کرده است، اما جزئیاتی از میزان سود فروش آن ارائه نمی‌دهد. شرکت یونیورسال همچنین اکران 2فیلم «مرد نامرئی» و «شکار» خود را که مدت کمی از اکران سینمایی‌شان گذشته بود به‌صورت آنلاین ادامه داد. این درحالی است که در کشورهای مختلف معمولا پس از گذشت 90روز از آغاز اکران فیلم، امکان دسترسی آنلاین روی پلتفرم‌های ویاودی به‌وجود خواهد آمد.
یونیورسال معتقد است اپیدمی کرونا را برای خود به فرصتی تبدیل کرده است تا زودتر از دیگر شرکت‌های هالیوودی فرایندی را تجربه کند که به اعتقاد بسیاری، وقوع آن در آینده صنعت سینما اجتناب‌ناپذیر است. فیلم «آرتمیس فول» شرکت دیزنی و فیلم «به ندرت هرگز، اغلب همیشه» شرکت فوکوس، برنده جوایزجشنواره‌های ساندنس و برلین، انیمیشن «آنوارد» شرکت پیکسار، فیلم «سونیک» شرکت سونی، فیلم «آوای وحش» شرکت قرن بیستم، جدید‌ترین فیلم گای ریچی به نام «جنتلمن» و فیلم «پرندگان شکاری» شرکت دی‌سی ازجمله محصولات هالیوودی بوده‌اند که اندک زمانی پس از اکران سینمایی، به‌صورت آنلاین عرضه شده‌اند.
چینی‌ها نیز در روز 22ژانویه اکران سینمایی فیلم پرفروش خود، «گمشده در روسیه» را متوقف کردند و برای تشویق مردم به در خانه ماندن، آن را به‌صورت آنلاین و رایگان اکران کردند. پس از آن فیلم «اژدهای چاق وارد می‌شود» نیز به‌صورت آنلاین اکران شد. گمشده در روسیه در 3روز اول اکران آنلاینش توسط 180میلیون نفر و تا به امروز توسط 600میلیون نفر دیده شده است. پس از این دو فیلم و طی ماه فوریه چندین فیلم دیگر چینی نیز به‌صورت رایگان به اکران آنلاین درآمدند. چین و آمریکا بزرگ‌ترین بازارهای فیلم در جهان به شمار می‌روند.
اکران آنلاین و مسئله پهنای باند
دقیقا به‌واسطه آغاز اکران‌های آنلاین در دوران کروناست که تعداد اعضای شبکه‌های اینترنتی افزایشی قابل توجه یافته است. شبکه HBO افزایش بینندگان فیلم‌های خود را 70درصد اعلام کرده‌است، نتفلیکس بدون اشاره به عددی دقیق، تنها به افزایش قابل توجه تماشاگران اشاره کرده و سکوی توئیچ وابسته به شرکت آمازون، رشدی 31درصدی را تجربه کرده است.
افزایش تعداد تماشاگران، در کنار افزایش جمعیت افرادی که در خانه کار یا تحصیل می‌کنند، به این معنی است که شبکه‌های اینترنتی برای پخش با کیفیت و بدون قطعی فیلم‌ها، به پهنای باند و سرعت اینترنت بالاتری نیاز خواهند داشت؛ از این‌رو است که کشورهای اروپایی از نتفلیکس درخواست کرده‌اند تا کیفیت پخش خود را پایین بیاورد تا در مناطقی که پهنای باند محدود است، در پخش فیلم اختلال ایجاد نشود.
نتفلیکس پیش از این نیز از یک ابزار انطباقی استفاده می‌کرد که به‌صورت خودکار کیفیت پخش را با پهنای باند سازگار می‌کرد. یوتیوب و آمازون نیز به‌تازگی در مسیر نتفلیکس قدم گذاشته‌اند تا با تنظیم کیفیت تصویر با پهنای باند، پخش روان و باکیفیتی را در اختیار تماشاگران بگذارند.
اولین اکران آنلاین ایران
فیلم «خروج»، به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا نخستین فیلم ایرانی است که وارد کارزار اکران آنلاین شده است. این فیلم در روز 24فروردین از طریق سرویس ویاودی فیلیمو و نماوا به اکران گذاشته شد؛ به این شکل که کاربران پس از خرید بلیت، 6ساعت فرصت برای تماشای فیلم داشتند. این محدودیت در راستای جلوگیری از انتشار غیرقانونی فیلم ایجاد شد که البته چندان تأثیرگذار نبود. این فیلم توانست در 24ساعت اولیه از اکران خود، فروشی 407میلیون تومانی و بیش از 33هزار بیننده داشته باشد. به گفته روابط عمومی فیلیمو و نماوا، فروش این فیلم پس از 3روز از مرز یک میلیارد نیز گذشته است.
اما 12ساعت پس از اکران اولیه، نسخه‌های غیرقانونی فیلم در سرویس‌های ویاودی غیررسمی، وب‌سایت‌های خارج از کشور و کانال‌های تلگرامی پخش شد. پخش نسخه‌های غیرقانونی فیلم، نگرانی مخالفان اکران آنلاین را تشدید کرد و موافقان این سیاست را به تردید انداخت. با این‌همه، حتی بزرگ‌ترین سرویس‌های ویاودی جهان مانند آمازون و نتفلیکس نیز تا به امروز توانایی مقابله با این پدیده را نداشته‌اند و معمولا تمامی محصولات این شبکه‌ها به محض انتشار به‌صورت غیرقانونی کپی می‌شوند.
