یمن در مسیر تجزیه

سیاوش فلاح‌پور ـ خبرنگار

سرانجام با گذشت 5سال از آغاز جنگ یمن، زنگ تجزیه این کشور به صدا درآمد؛ رخدادی نگران‌کننده که به‌نظر می‌رسد از همان ابتدای جنگ در دستور کار امارات، به‌عنوان یکی از 2 ستون اصلی ائتلاف عربی قرار داشت. بر این اساس، شورای انتقالی جنوبی، گروه جدایی­‌طلب یمنی که طی سال‌های اخیر با حمایت گسترده امارات به بازیگری مهم در جنگ یمن تبدیل شده در ساعات پایانی روز شنبه برای عدن و سایر مناطق تحت سیطره خود در جنوب یمن اعلام وضعیت اضطراری و «خودمختاری» کرد. در بیانیه شورای جنوبی که بلافاصله بعد از نشست فوری سران آن در عدن منتشر شده، آمده است: استان‌های عدن، لحج، ابین، شبوه، المهره و الضالع از بامداد یکشنبه مستقیما زیرنظر کمیته خودمختار شورای جنوبی با اختیارات تعیین شده اداره خواهند شد.
انتشار این بیانیه به فاصله ساعاتی با استقبال بخشی از شهروندان استان‌های جنوبی یمن، مخصوصا در شهر عدن مواجه شد؛ به‌گونه‌ای که ساکنان این شهرها به خیابان‌ها آمده و با در دست داشتن تصاویر سران شواری جنوبی و همچنین پرچم امارات از اعلام خودمختاری برای مناطق خود حمایت کردند. از سوی دیگر، عیدروس الزبیدی، استاندار پیشین عدن، فرمانده «مقاومت جنوبی» و البته آنطور که مشهور است، مرد شماره یک امارات در بحران یمن با انتشار پیامی تصویری خطاب به مردم و قدرت‌های سیاسی گفت: شورای انتقالی از اکتبر سال 2018به ائتلاف عربی و دولت منصور هادی برای تحقق مطالبات جنوب، ازجمله بهبود وضعیت معیشت مردم مهلت داده بود، اما تا به امروز هیچ‌یک از مطالبات مردم ما برآورده‌ نشده است.
با وجود آنکه شهر عدن در سال 2015با حملات گسترده هوایی، دریایی و زمینی مجموعه ائتلاف عربی از سیطره ارتش یمن و جنبش انصارالله خارج شد تا پایگاهی برای دولت فراری منصور هادی باشد، اما متحدان امارات هرگز اجازه اجرای کامل این توافق را نداده و به فاصله کوتاهی این شهر استراتژیک را به مرکز فرماندهی جدایی‌­طلبان تبدیل کردند. این در حالی است که تمام تلاش‌های عربستان سعودی برای مهار بحران جنوب و بازگرداندن دولت هادی به عدن نیز شکست خورده و نتیجه‌ای عملی به همراه نداشته است؛ از مذاکرات پشت‌پرده و اعطای امتیازهای اساسی به امارات گرفته تا فشار نظامی و حتی جنگ نیابتی با این کشور.
سرانجام عربستان سعودی ناچار شد با دعوت از نمایندگان شورای جنوبی و دولت منصور هادی زمینه را برای توافق ریاض در 14آبان سال گذشته فراهم کند؛ توافقی که براساس نوعی خودمختاری محدود در حوزه‌های اداری، اقتصادی و پلیسی برای جدایی­‌طلبان جنوبی در شهر عدن به رسمیت شناخته می‌شد. این عقب­‌نشینی ریاض و متحدانش برابر نیروهای وابسته به امارات در حالی صورت گرفت که تنش‌های نظامی میان طرفین در شهرهای جنوبی به اوج خود رسیده و از سوی دیگر، جنبش انصارالله نیز با استفاده از این فرصت حملات زمینی خود را به مرزهای سعودی تشدید کرده بود. تحولات اخیر اما نشان داد جدایی‌طلبان جنوبی حتی به این حجم از امتیازات هم کفایت نکرده و تا اخراج کامل دولت هادی از عدن، فشارهای خود را ادامه خواهند داد.
به گزارش شبکه الجزیره، وزاری دولت منصور هادی از روز سه‌شنبه هفته گذشته به‌دلیل وقوع سیل بزرگ در عدن خواستار ورود موقت به این شهر برای رسیدگی به وضعیت بحرانی خیابان‌ها و معابر عمومی در سایه شیوع ویروس کرونا هستند، اما شورای جنوبی حتی با ورود یک وزیر دولت هادی به عدن موافقت نکرد؛ امری که حالا می‌توان گفت از نشانه‌های اعلام کودتا و خودمختاری همه جانبه این گروه جدایی­‌طلب مورد حمایت امارات در روز گذشته بوده است.

دولت هادی: بازیگردان اصلی امارات است!
اولین واکنش از سوی دولت مورد حمایت عربستان سعودی در یمن به اعلام خودمختاری شورای جنوبی توسط وزارت خارجه این دولت بیان شد. خالد الیمانی، در صفحه توییتر خود نوشت: بیانیه شورای جنوبی در حقیقت ادامه سیاست تمرد و عصیان است که از سال 2017زیر سایه حمایت امارات علیه حاکمیت ملی یمن آغاز شده و همچنان ادامه دارد. بدون شک پیامدهای فاجعه بار چنین تصمیمی متوجه شورای جنوبی و حامیان خارجی این گروه خواهد بود.
همچنین در بیانیه دفتر منصور هادی، رئیس‌جمهور مستعفی یمن که طی سال‌های گذشته در ریاض مستقر بوده نیز آمده است: از دولت عربستان سعودی به‌عنوان ضامن اجرای توافق ریاض و حامی دولت قانونی یمن می‌خواهیم به نقض توافق مذکور و تمرد جدایی‌­طلبان جنوب واکنشی شایسته نشان دهد. این در حالی است که عربستان سعودی تا این لحظه هیچ موضع رسمی در قبال تحولات اخیر در جنوب یمن اتخاذ نکرده است. هانی بن‌بریک، از فرماندهان نظامی جدایی‌طلبان جنوب که هم‌اکنون در ابوظبی مستقر است اما در واکنش به بیانیه دفتر منصور هادی در صفحه توییتر خود نوشت: دولت غیرقانونی هادی همچنان بدون توجه به اراده مردم یمن امیدوار است با حمایت‌های خارجی، جایگاهی در آینده کشور برای خود حفظ کند! 
عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رأی‌الیوم با اشاره به این تحولات می‌نویسد: امارات بار دیگر از ضعف عربستان برای تحقق اهداف تاریخی خود در جنوب یمن استفاده کرده است. دور سابق حملات شورای جنوبی به پایگاه‌های دولت منصور هادی بعد از حادثه آرامکو و تضعیف ریاض صورت گرفت و دور جدید این حملات نیز در شرایطی که عربستان درگیر شیوع ویروس خطرناک کرونا شده است. عطوان همچنین در ادامه می‌نویسد: سقوط کامل عدن به‌دست جدایی­‌طلبان، دستاوردی استراتژیک برای تامین منافع اقتصادی و نظامی امارات در تنگه باب‌المندب است و ابوظبی به هیچ قیمتی از این پیروزی عقب‌نشینی نخواهد کرد.