آغاز شفاف‌سازی شبه‌دولتی‌ها

بهزاد رنجبر _ روزنامه‌نگار

نام سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی موسوم به شستا به‌عنوان بزرگ‌ترین هلدینگ چندرشته‌ای ایران روی تابلوی بورس تهران درج شد. شستا در 2دهه گذشته همواره به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت شبه‌دولتی ایران معرفی شده و قرار است 12درصد از سهام این شرکت به‌زودی در بورس عرضه شود. این می‌تواند گام نخست و البته قدمی بزرگ برای شفاف‌سازی عملکرد شبه‌دولتی‌ها در اقتصاد ایران به‌شمار آید. پیش‌بینی می‌شود نزدیک به 2میلیون نفر در جریان عرضه اولیه سهام شستا شرکت کنند و این شرکت در کنار فولاد مبارکه و پتروشیمی خلیج‌فارس در زمره بزرگ‌ترین شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس قرار بگیرد.

به گزارش همشهری، 4سال پیش حسن روحانی رئیس‌جمهوری وعده داد سهام شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی(شستا) و همینطور شرکت‌های زیرمجموعه آن در بورس عرضه می‌شود. از زمان طرح بحث واگذاری شستا در بورس تاکنون چندین مدیر در این مجموعه تغییرکرده و هربار واگذاری به تعویق افتاده اما بعد از آنکه پارسال این شرکت در بورس پذیرفته شد نام آن روی تابلوی بورس درج شد و قرار است به‌زودی سهام این شرکت در بورس عرضه شود. به‌نظر می‌رسد سهام شستا چهارشنبه هفته جاری در بورس عرضه شود. چهارشنبه هفته قبل هم 12درصد از سهام شرکت سرمایه‌گذاری صباتامین، یکی دیگر از شرکت‌های زیرمجموعه شستا متعلق به تامین اجتماعی در فرابورس عرضه شده بود که با استقبال سرمایه‌گذاران مواجه شد و یک‌میلیون و 944هزار نفر سهام آن شرکت را خریدند.

ارزش شستا چقدر است؟
به گزارش همشهری، هنوز به‌طور دقیق برآوردی از ارزش کل سهام شرکت شستا انجام نشده و مشخص نیست قیمت پایه هر سهم چه میزان ارزشگذاری شده اما اطلاعات عملکرد شستا نشان می‌دهد این شرکت هم‌اکنون مالک اصلی هلدینگ‌های بزرگی مانند هلدینگ صباتامین، صدرتامین، سرمایه‌گذاری سیمان‌تامین، تاپیکو، تاصیکو، مدیریت صنایع نوین تامین، سرمایه‌گذاری توسعه انرژی تامین و بسیاری دیگر از شرکت‌های سرمایه‌گذاری است که ارزش آنها ده‌ها هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.
گفته می‌شود جمع کل ارزش سهام شرکت‌هایی که شستا از طریق هلدینگ‌هایش در آنها سهم دارد 44هزار میلیارد تومان است. این شرکت هم‌اکنون 12درصد سهام فولاد مبارکه، 7درصد از سهام شرکت ملی صنایع مس، 33درصد از سهام شرکت ملی نفتکش، 26درصد از سهام شرکت کشتیرانی و 43درصد از سهام شرکت پالایشگاه نفت ستاره خلیج‌فارس را در اختیار دارد که هریک از این شرکت‌ها در زمره بزرگ‌ترین شرکت‌های ایران هستند. شستا همچنین سهام بسیاری از شرکت‌های بزرگ ایران در حوزه نفت‌وگاز، پتروشیمی، سیمان، داروسازی و معادن و فلزات را در اختیار دارد.
هم‌اکنون هلدینگ خلیج‌فارس، فولاد مبارکه اصفهان و ملی صنایع مس جمعا با ارزشی معادل 280هزار میلیارد تومان بزرگ‌ترین شرکت‌های بورس هستند و شستا نیز بخشی از سهام هریک ازاین شرکت‌ها را در اختیار دارد. پیش‌بینی می‌شود در جریان عرضه اولیه سهام شستا 2میلیون سهامدار مشارکت کنند و این عرضه به بزرگ‌ترین عرضه اولیه تاریخ تبدیل شود. شرکت‌هایی که شستا در آنها به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم سهامدار است سالانه 32هزار میلیارد تومان محصول می‌فروشند و جمع کل سود سالانه این مجموعه در سال97 از 3هزار و 500میلیارد تومان فراتر رفت.
 این هلدینگ با سرمایه اسمی 8هزار میلیارد تومان در گزارش 12‌ماه تلفیقی، 7هزار میلیارد تومان سود خالص شناسایی کرده و سود اصلی شرکت 4هزار و 500میلیارد تومان است. همچنین سود هر سهم شستا در سال مالی قبل و منتهی به 31خرداد سال گذشته 565ریال و در 6‌ماه منتهی به پایان آذر سال گذشته 131ریال است. این شرکت دارای 200زیرمجموعه، هزار عضو هیأت‌مدیره و 44هزار و 289نیروی انسانی است. همچنین 170هزار نفر در شرکت‌های زیرمجموعه شستا به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم مشغول به فعالیتند.
برخی اطلاعات نشان می‌دهد جمع کل اوراق بدهی شامل اسناد خزانه و اوراق مشارکت متعلق به شستا 150میلیارد تومان است و جمع مطالبات شستا از دولت در پایان سال قبل 3هزار میلیارد تومان بوده است.
شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی هم‌اکنون 10درصد از تولید فولاد خام، 34درصد تولید سیمان، 47درصد از تولید مس نورد و اکستروژن و بخشی از تولیدات محصولات ساختمانی، پتروشیمی و پالایشگاهی را در ایران در اختیار دارد. این ارقام نشان می‌دهد احتمالا پس از عرضه سهام این شرکت در بورس احتمالا این شرکت به بزرگ‌ترین شرکت بازار سهام ایران تبدیل خواهد شد.

فروش زیرمجموعه‌ها
براساس برنامه‌های قبلی قرار است به موازات عرضه سهام شرکت مادر سهام شرکت‌های زیرمجموعه شستا هم در بورس و فرابورس عرضه شود. آنطور که حسن روحانی رئیس‌جمهوری در سال نخست ریاست‌جمهوری‌اش وعده داد، شستا باید تا سال1401 سهام کل 157شرکتی که وعده داده است را از طریق بورس بفروشد. درحال حاضر تامین اجتماعی در مالکیت و مدیریت 128شرکت نقش دارد و سهام برخی شرکت‌ها را هم به‌صورت غیرکنترلی در اختیار دارد. قرار است با فروش 157شرکت زیرمجموعه شستا تعداد هلدینگ‌های زیرمجموعه این مجموعه بزرگ اقتصادی از 9شرکت به 5هلدینگ شامل نفت و گاز، بانک و بیمه، دارو و معادن و فلزات کاهش یابد. فروش سهام سرمایه‌گذاری دارویی تامین که به تاصیکو معروف است در سال‌جاری نیز در ادامه همین سیاست انجام شد. در این برنامه شستا تنها نیست و بقیه صندوق‌های بازنشستگی مانند صندوق بازنشستگی کشوری، صندوق نفت و فولاد هم حضور دارند که باید سهام شرکت‌های زیرمجموعه‌شان را بفروشند اما به غیراز شستا از واگذاری سهام بقیه صندوق‌های بازنشستگی فعلا خبری نیست.

   دستور رئیس‌جمهوری برای عرضه سهام همه شرکت‌های دولتی

همزمان با عرضه سهام شرکت شستا به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت شبه‌دولتی یا خصولتی ایران، حسن روحانی رئیس‌جمهوری هم به وزیر اقتصاد دستورداد هرچه سریع‌تر مقدمات عرضه بقیه سهام شرکت‌های دولتی را فراهم کند. هفته قبل هیأت دولت تصویب کرد بقیه سهام شرکت‌های دولتی هم از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری به عموم مردم واگذار شود. قرار است در گام نخست سهام دولت در بانک‌ها، بیمه‌ها، پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و شرکت‌های فعال در حوزه معادن و فلزات در قالب 3صندوق سرمایه‌گذاری به عموم مردم و به هر نفر 2میلیون تومان فروخته شود. بر همین اساس دیروز رئیس‌جمهوری در گفت‌وگویی با فرهاد دژپسند وزیر امور اقتصادی و دارایی دستور داد سریعا طبق مصوبه اخیر دولت، سازوکار عرضه سهام بنگاه‌هایی را که در اختیار دولت، نهادهای عمومی و نیروهای مسلح هستند، در بورس فراهم کند.