تضمین کتبی آمریکا برای معافیت بندر چابهار از تحریم

توسعه بندر شهیدبهشتی چابهار یکی از بزرگ‌ترین قراردادهای مشارکتی ایران و هند است که براساس آن هندی‌ها متعهد شده‌اند 500میلیون دلار برای توسعه این بندر سرمایه‌گذاری کنند و در مقابل ایران نیز امتیازات ویژه‌ای برای استفاده هند از این بندر لحاظ خواهد کرد. بندرچابهار به‌واسطه فراهم‌آوردن دسترسی ویژه به آسیای میانه و افغانستان برای هند اهمیت دارد و آمریکا نیز این بندر را به‌دلیل انتقال کمک‌های بشردوستانه به افغانستان از شمول تحریم‌ها معاف کرده است.به گزارش همشهری، فاز اول بندر شهیدبهشتی چابهار در آذرماه96 به بهره‌برداری رسید و براساس تفاهمنامه مشترک میان دولت ایران و هند، هندی‌ها به‌مدت 10سال اپراتوری آن را بر عهده گرفتند. در ادامه مقررشد هندی‌ها برای توسعه فازهای بعدی این بندر سرمایه‌گذاری کنند اما باوجود معافیت این بندر از شمول تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران، بازهم سرمایه‌گذار هندی در عمل به تعهدات خود ناموفق بود؛ زیرا نظام مالی بین‌المللی حاضر نبود با استناد به معافیت شفاهی آمریکایی‌ها برای خرید تجهیزات موردنیاز توسعه بندرچابهار همکاری کند؛ حالا اما آنگونه که وزیر امور خارجه هند می‌گوید، آمریکا برای معافیت توسعه بندر چابهار از تحریم‌ها، معافیت کتبی به هند ارائه کرده است. به گفته «اس جایشانکار»، وزیر امور خارجه هند، این تضمین کتبی در دیدار با مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در واشنگتن صادر شده و به بانک‌های جهانی برای تأمین مالی خرید ۸۵میلیون دلار تجهیزات موردنیاز این بندر بدون روبه‌رو شدن با خطر تحریم‌ها کمک می‌کنند.

بی‌اعتمادی بانک‌ها به حرف آمریکا
وزیر امور خارجه هند درباره ماجرای معافیت بندر چابهار از شمول تحریم‌ها گفت: پیش از این آمریکا تنها به‌صورت شفاهی به هند برای توسعه بندر چابهار تضمین داده بود؛ اما این امر برای قانع‌کردن بانک‌ها کافی نبود و آنها خواهان مدرک معتبری بودند. اکنون آمریکا یک تضمین کتبی به هند ارائه داده تا دهلی بتواند تأمین مالی لازم برای خرید تجهیزات مورد استفاده در بندر چابهار را به‌دست آورد. جایشانکار، هفته گذشته برای شرکت در نشست موسوم به ۲+۲ به واشنگتن سفر کرده بود و 2روز پس از پایان دیدار خود با مقامات آمریکایی، در سفر به ایران با مقامات ایران ازجمله محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه دیدار و گفت‌وگو کرد. در ادامه وزیر امور خارجه هند در رشته‌توییتی اعلام کرد دیدار با مقامات ایرانی بسیار مثبت بوده و تمام جنبه‌های همکاری دوجانبه بررسی شده است؛ ضمن اینکه توافق شده تا اجرایی کردن پروژه چابهار تسریع شود.

چرا بندر چابهار
بندر اقیانوسی شهیدبهشتی چابهار ایران به دلایل مختلف برای هند اهمیت زیادی دارد که مهم‌ترین این دلایل، موقعیت راهبردی این بندر است. در حقیقت هند همزمان با ادامه اختلافات با کشورهای همسایه خود ازجمله پاکستان و چین و در موازات همکاری چین و پاکستان برای توسعه بندر گوادر، تصمیم گرفت تا یک مسیر جدید برای دسترسی به کشورهای غرب و آسیای مرکزی ایجاد کند و منافع خود را در افغانستان محصور در خشکی، گسترش دهد و در توافق با ایران توانست زمینه این کار را فراهم کند. بر این اساس بندرچابهار به لحاظ توسعه ترافیک ترانزیت دریایی منطقه‌ای به افغانستان و آسیای میانه برای دهلی‌نو دارای اهمیت ویژه‌ای بوده و هند درحال‌توسعه این بندر در ایران است. از سوی دیگر آمریکا در نوامبر2018 به‌واسطه انتقال کمک‌های بشردوستانه از بندرچابهار به افغانستان، این بندر را از تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران معاف کرد، اما این معافیت شفاهی، تضمین قابل اتکایی برای همکاری بانک‌های جهان با مسائل مالی مربوط به این بندر نبود تا اینکه آمریکا حاضر شد معافیت مکتوبی برای مسائل مالی مرتبط با توسعه بندر چابهار به هند ارائه کند تا هند بتواند تجهیزاتی را که 2سال پیش برای توسعه بندر چابهار سفارش داده با گشایش ال‌سی تامین کند. اهمیت این معافیت‌نامه به این دلیل است که به گفته مقامات هندی، در جریان خرید تجهیزات موردنیاز برای توسعه بندر چابهار، پرداخت‌ها به دلار است و طرف هندی به بانک‌هایی نیاز دارد که با دلار یا یورو معامله کنند؛ درحالی‌که در جریان تحریم‌ها اگر در همکاری با بانک‌های جهانی حرفی از ایران زده شود، هیچ‌کدام آماده قبول جریمه‌ها و محدودیت‌های آمریکا نیستند.

   توافق هند و ایران برای ارتقای کارآمدی بندر چابهار

در جریان بهره‌برداری از فاز نخست توسعه بندر شهیدبهشتی چابهار، سازمان بنادر ایران به نمایندگی از دولت اعلام کرد مشوق‌هایی برای جذب بار به این بندر اقیانوسی به مشتریان اعطا خواهد کرد و در ادامه 2شرکت دولتی واردکننده کالاهای اساسی شامل شرکت بازرگانی دولتی و شرکت پشتیبانی امور دام کشور موظف شدند کالاهای وارداتی را با اولویت بندرچابهار تخلیه کنند. ضمن اینکه همزمان برای رفع معضل تردد ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای به‌صورت یکسرخالی به بندر شهیدبهشتی مقرر شد بخشی از محموله‌های صادراتی مواد معدنی نیز از بندر چابهار به مقاصد صادراتی ارسال شود. به گزارش همشهری، ایران و هند معتقدند که بندرچابهار در مقایسه با سایر بنادر در منطقه، از جذابیت اقتصادی کمتری برخوردار است و باید اقداماتی برای جذب کشتی‌ها و صاحبان بار انجام شود. در این زمینه فعلا کشتی‌هایی که از امکانات بندرچابهار استفاده کنند ۴۰درصد تخفیف می‌گیرند و صاحبان بار نیز تا یک‌ماه از پرداخت هزینه‌های انبارداری معاف هستند؛ اما بازهم 2کشور به‌دنبال افزایش یارانه‌ها و تخفیف‌ها هستند تا کشتی‌های بیشتری جذب کنند. همچنین هند متعهد به ساخت هرچه سریع‌تر خط‌آهن چابهار به زاهدان است تا صادرات افغانستان از این مسیر افزایش یابد و با این کار، ضمن اتصال بندر چابهار به شبکه ریلی سراسری، انگیزه استفاده از این بندر نیز افزایش خواهد یافت.