خط و نشان ترکیه برای آمریکا

«در مقابل تحریم‌ها منفعل نخواهیم ماند»؛ این جمله بخشی از سخنان تند روز گذشته مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه در واکنش به احتمال تحریم کشورش از سوی آمریکا به‌دلیل خرید سامانه موشکی اس400 روسی بود. او در مصاحبه با تلویزیون دولتی ترکیه گفت: با بررسی گزینه‌های جایگزین برای جنگنده‌های اف35 آمریکا مشکلی نداریم و اگر روند فعلی (تعلیق آموزش خلبانان ترکیه در نیروی هوایی آمریکا) ادامه داشته باشد قطعا با کشورهای تولید‌کننده جنگنده، ازجمله روسیه وارد مذاکره خواهیم شد.
اما آنچه از تمام این سخنان اهمیت بیشتری داشته و در عین حال، بازتاب گسترده‌ای هم در رسانه‌های غربی پیدا کرد، تهدید وزیر خارجه ترکیه به اخراج نیروهای نظامی آمریکا از پایگاه‌های نظامی این کشور در ترکیه بود. او گفت: نمایندگان کنگره باید بدانند تحریم‌های اقتصادی هرگز نتیجه مورد نظر آنها را به ارمغان نمی‌آورد اما اگر دست به چنین خطایی بزنند گزینه اخراج آمریکا از 2پایگاه نظامی اینجرلیک و کورسیک روی میز ما قرار خواهد گرفت. اهمیت سخنان چاووش‌اوغلو از آن روست که پایگاه اینجرلیک، یکی از استراتژیک‌ترین مواضع ارتش آمریکا در سطح خاورمیانه به شمار می‌رود. این پایگاه که در جنوب ترکیه قرار دارد نقش مهمی در جنگ دوم خلیج‌فارس، جنگ عراق، نبرد علیه داعش و همچنین حملات هوایی آمریکا به سوریه داشته است. از سوی دیگر، پایگاه کورسیک در شرق ترکیه نیز یکی از مواضع مهم ناتو در خاورمیانه به‌حساب می‌آید.

موج جدید تحریم‌ها علیه ترکیه
با این حال به‌نظر می‌رسد عزم کنگره برای تحریم ترکیه جدی است؛ اراده‌ای که شاید بخشی از آن با هدف تحت فشار قرار دادن دولت ترامپ به‌وجود آمده باشد. به نوشته روزنامه واشنگتن‌پست، کمیته روابط خارجی مجلس سنا طی 2هفته آینده برای اعمال تحریم‌های گسترده علیه ترکیه به‌دلیل خرید تسلیحاتی از روسیه آماده می‌شود؛ تصمیمی که درصورت وقوع، تمام تلاش‌های ترامپ را برای مهار بحران به‌وجودآمده در روابط واشنگتن و آنکارا به سادگی بر باد خواهد داد. باب منندز، سناتور جمهوریخواه که از مخالفان سرسخت اردوغان در واشنگتن به‌شمار می‌رود در این زمینه به واشنگتن‌پست گفت: براساس طرحی که قرار است در سنا به رأی گذاشته شود علاوه بر محدودیت جدی فروش سلاح به ترکیه، مقامات این کشور و همچنین طرف‌های خارجی که تسلیحات مورد نیاز ترکیه را برای حمله به شمال سوریه تامین کرده‌اند نیز تحریم خواهند شد.
تمام اینها در حالی است که کنگره در آغاز سال‌جاری، برخی مقامات دولت ترکیه را به‌دلیل رفتارهای خارج از هنجارهای بین‌المللی مورد تحریم قرار داده است؛ اگرچه این تحریم‌ها برخلاف طرح جدید مجلس سنا چندان جدی نبوده و تشریفاتی ارزیابی می‌شود.

تشدید تنش‌های ترکیه با اروپا
تنش‌های میان آمریکا و ترکیه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین متحدین این کشور در سطح خاورمیانه در حالی رو به افزایش است که حملات رهبران ناتو علیه آمریکا نیز طی ماه‌های اخیر شدت گرفته است. نقطه اوج این انتقادات را می‌توان در سخنان امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در آخرین نشست ناتو مشاهده کرد. او ضمن انتقاد از عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه گفت: ارتش این کشور، گروه‌های کرد را به‌عنوان یکی از متحدان ما در نبرد با داعش مورد تهاجم قرار داده است. او همچنین خرید تسلیحات از روسیه توسط کشوری عضو پیمان ناتو را غیرمنطقی خوانده و از رهبران غربی خواست مانع از حرکت ترکیه در این مسیر شوند.
سخنان مکرون همان‌طور که انتظار می‌رفت با واکنش بسیار تند رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه روبه‌رو شد. او گفت: مکرون که از مرگ مغزی ناتو سخن می‌گوید ابتدا باید از مرگ مغزی خودش حرف بزند. رئیس‌جمهور جوان و بی‌تجربه فرانسه به جای آنکه تعهدات کشورش را در قبال ناتو انجام دهد به مسائلی ورود می‌کند که ارتباطی با وی ندارد. تنش‌های میان فرانسه و ترکیه تا جایی پیش رفته که حتی برخی کشورها از احتمال اخراج سفرای 2کشور سخن می‌گویند. اگرچه باید توجه داشت تمام اختلافات یادشده به مسائلی از قبیل خرید تسلیحات روسی یا عملیات نظامی در شمال سوریه برنمی‌گردد و بحران انرژی در دریای مدیترانه نیز سهم بالایی در تنش‌ها دارد؛ بحرانی که ترکیه و روسیه را در مقابل اسرائیل، یونان و دیگر اروپایی‌ها، مخصوصا فرانسه قرار داده است.
به نوشته روزنامه القدس العربی مجموعه این تنش‌ها ترکیه را بیش از پیش از غرب دور و به اردوگاه قدرت‌های شرقی نزدیک می‌کند؛ واقعیتی که نمود آن را در تقویت بی سابقه روابط آنکارا-مسکو در تمام سطوح می‌توان مشاهده کرد.

تمام اختلافات میان ترکیه و غرب به مسائلی از قبیل خرید تسلیحات روسی یا عملیات نظامی در شمال سوریه برنمی‌گردد و بحران انرژی در دریای مدیترانه نیز سهم بالایی در تنش‌ها دارد؛ بحرانی که ترکیه و روسیه را در مقابل اسرائیل، یونان و دیگر اروپایی‌ها، مخصوصا فرانسه قرار داده است