کلید کم‌آبی و خاموشی در دست مصرف‌کننده

احمد میرخدائی/روزنامه‌نگار


بارش‌های بهاری امسال فعلا توانسته سایه خشکسالی و خاموشی را از سر اغلب مناطق ایران دور کند و به همین واسطه احتمال وقوع تنش آبی و قطع برق در بسیاری از شهرها رفع شده است اما به‌زعم کارشناسان، این پرآبی می‌تواند تکرار نشدنی و موقتی باشد، پس درصورت رعایت نشدن الگوی بهینه مصرف آب و برق، بازهم احتمال وقوع بحران کم‌آبی و بی‌برقی وجود خواهد داشت.
به گزارش همشهری، در تابستان امسال، تا اینجای کار به لطف بارش‌های بهاری، برنامه‌ریزی وزارت نیرو و همراهی مشترکان برق آب، تنش قابل‌توجهی در حوزه آب و برق کشور رخ نداده است؛ اما این روزها باوجود وضعیت نسبتا مساعد منابع آبی، گرمای تابستان به چالش بزرگی برای صنعت برق تبدیل شده و باوجود فعالیت حداکثری نیروگاه‌های برقابی، بازهم مدیریت تأمین برق کشور از مدیریت مصرف بی‌نیاز نشده و تمام تلاش خود را برای بهینه کردن سقف مصرف مشترکان برق با استفاده از تشویق خوش‌مصرف‌ها و توجیه و تنبیه بدمصرف‌ها به‌کار گرفته است.

تهران، سمنان و مشهد؛ پرمصرف‌های برق
وزیر نیرو می‌گوید: شرایط توزیع و مصرف برق تحت کنترل است و با همراهی مشترکان، می‌توان تابستان98را بدون خاموشی نگران‌کننده سپری کرد. آمارهای مربوط به وضعیت تأمین و مصرف برق در کشور نیز نشان می‌دهد در نقشه پهنه‌بندی مصرف روزانه، فعلا برق تمامی مناطق کشور به‌جز استان سمنان و کلانشهرهای تهران و مشهد در محدوده مجاز مصرف قرار دارند. 
طبق اعلام وزارت نیرو، هم‌اکنون مصرف برق در استان سمنان در محدوده زرد قرار گرفته و لازم است مشترکان برق در این استان، الگوی کاهش 5درصدی مصرف را جهت حفظ پایداری و استمرار عرضه برق مطمئن به مرحله اجرا بگذارند. همچنین کلانشهرهای تهران و مشهد برای چندمین روز متوالی در محدوده قرمز مصرف برق قرار دارند و حفظ پایداری شبکه برق آنها، نیازمند کاهش ۱۰ درصدی مصرف برق توسط مشترکان است. بنابراعلام وزارت نیرو، پیک روزانه شبکه برق به‌طورمعمول از ساعت ۱۲ تا ۱۶ است و مشترکان می‌توانند با انتقال مصارف به ساعات پایانی شب یا اوایل صبح به پایداری توزیع برق در شبکه کمک کنند.

پرمصرف‌ها سربه‌راه شدند
در سال‌های اخیر روند افزایشی مصرف برق در کشور از روند افزایش ظرفیت تولید برق سبقت گرفته و همزمان کم‌آبی و کاهش تولید برق نیروگاه‌های برقابی به‌اضافه تغییر رفتار مصرفی مشترکان باعث شده در دوره‌های پیک مصرف، مشکلاتی در حوزه تأمین یکنواخت برق در مناطق پرمصرف بروز کند؛ اما امسال ظرفیت خالی نیروگاه‌های آبی به مدد بارندگی‌های مساعد و پر شدن سدها تکمیل و بخش قابل‌توجهی از کسری برق کشور تأمین شد. در این شرایط وزارت نیرو برای مدیریت مصرف در تابستان، تأیید پیشنهاد‌هایی مانند اصلاح تعرفه‌ها، اجبار به کاهش 30درصدی بار صنایع بالای یک مگاوات، تغییر ساعت کار ادارات و همچنین مجوز قطع برق درصورت عدم‌همکاری این ادارات و صنایع را از دولت و مجلس گرفت و با دست پر، پا به گود مدیریت برق گذاشت. 
حالا وزیر نیرو از نتیجه‌بخش بودن این سیاستگذاری‌ها خبر می‌دهد و اینکه بخش قابل‌توجهی از مشترکان پرمصرف برق، امسال به مشترکان خوش مصرف تبدیل شده‌اند و به پایداری شبکه توزیع برق کمک کرده‌اند. البته در روزهای گذشته برق برخی از ادارات دولتی پرمصرف هم با تصمیم استاندار تهران در زمان اوج مصرف قطع و پس از پایان زمان اوج مصرف دوباره وصل شده و وزیر نیرو می‌گوید: طبق گزارش‌های ارسال شده، توجه و تنبیه کافی در مورد آنها انجام شده است تا در ادامه خوش مصرف باشند.

جمعیت درگیر تنش آبی، آب رفت
طبق آمارهایی که وزارت نیرو منتشر کرده، تابستان امسال حدود 28.6میلیون نفر از جمعیت کشور در 233شهر تحت تنش آبی زرد، قرمز و نارنجی قرار می‌گیرند که تحت‌تأثیر بارندگی‌های مناسب امسال و بهبود ذخایر سدها، این رقم نسبت به سال گذشته 6.4میلیون نفر کاهش پیدا کرده است.
منظور از تنش آب شرب، فراتر رفتن حداکثر میزان آب موردنیاز در پیک مصرف یک شهر نسبت به حداکثر ظرفیت تولید آب شرب در آن شهر است که باعث می‌شود توزیع مستمر آب شرب مشترکان با مشکل مواجه شود و پیش‌بینی می‌شود بیشترین احتمال تنش آبی در استان‌های اصفهان، بوشهر، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان و هرمزگان رخ دهد.
 براساس بررسی‌های صورت گرفته امسال 59شهر در کشور از نظر سطح تنش در وضعیت قرمز (یعنی کمبود بیشتر از ۲۰‌درصد) قرار دارند و در پیک مصرف روزانه احتمال کمبود آب برای مشترکان افزایش می‌یابد. همچنین در تابستان امسال 34شهر از نظر سطح تنش در وضعیت نارنجی (یعنی کمبود بین ۱۰ تا ۲۰ درصد) قرار دارند و در پیک مصرف روزانه احتمال کمبود آب برای مشترکان وجود دارد. در این میان 140شهر کشور نیز از نظر سطح تنش در وضعیت زرد قرار دارند و احتمالا در پیک مصرف ساعتی با کمبود آب در شبکه توزیع مواجه خواهد شد. براساس این گزارش، کمبود آب در اوج پیک مصرف تابستان امسال 14مترمکعب در ثانیه خواهد بود که این رقم در سال گذشته حدود 22مترمکعب در ثانیه بوده و امسال بهبود یافته است.

   کاهش ذخیره آب در مخازن سدها

در ابتدای سال آبی جاری (از اول مهر 97تا شامگاه 25تیرماه 98) میانگین ارتفاع ریزش‌های جوی در کشور به 336میلی‌متر رسیده است که نسبت به‌مدت مشابه در سال آبی قبل 102درصد و نسبت به میانگین بارش در دوره‌های مشابه نیم‌قرن اخیر 41درصد افزایش نشان می‌دهد. براساس این آمارها، وضعیت بارش‌های کشور در سال آبی جاری مساعدتر از وضعیت معمول کشور است و کمک شایانی به بهبود تراز آب سدهای کشور داشته است؛ اما گرمای بی‌سابقه تابستان امسال توانسته بخشی از این بهبود را خنثی کند و بر همین اساس تازه‌ترین گزارش دفتر مطالعات پایه منابع آب ایران نشان می‌دهد: میزان پرشدگی سدها که در خردادماه امسال به 82درصد رسیده بود، در تیرماه به 79درصد کاهش یافته است.