زندان، اعدام، تبعید؛ کلماتی هستند که میتوان رابطه دولت مصر و اخوانالمسلمین طی سالهای بعد از کودتای عبدالفتاح سیسی را در آنها خلاصه کرد. اما اکنون و درحالیکه باری دیگر به انتخابات ریاستجمهوری مصر (6فروردین 97) نزدیک میشویم، بهنظر میرسد زمان تغییر این معادله نیز فرا رسیده است.
خبرگزاری بلومبرگ در ساعات پایانی روز دوشنبه گزارشی را با استناد به منابع آگاه درباره آمادگی نظام مصر برای آشتی ملی با رهبران اخوانالمسلمین منتشر کرد؛ گزارشی که به فاصله کمتر از 12ساعت از سوی روزنامه اینترنتی المصریون (وابسته به بدنه رسانهای اخوان) تأیید شد. براساس این گزارشها، طی دستکم یک سال گذشته، نمایندگانی از اطلاعات ارتش مصر باب گفتوگو را با رهبران جنبش اخوانالمسلمین، چه در داخل زندانها و یا حتی خارج از این کشور (بهطور مشخص در استانبول و دوحه) برای دستیابی به آشتی ملی باز کردهاند.
به گفته اسلام الکتاتنی (از نیروهای سیاسی حزب آزادی و عدالت) طرح نظام مصر برای آشتی ملی به نوعی بازسازی روابط دولت و اخوان در عصر حسنی مبارک است، به این ترتیب که حزب مجددا اجازه فعالیت در سطح اتحادیهها و اصناف و همچنین دسترسی به تعداد محدودی از کرسیهای پارلمان مصر را دارد و از همه اینها مهمتر، رهبران اخوان (از جمله محمد مرسی) پس از سالها از زندان آزاد خواهند شد، درحالیکه حزب آزادی و عدالت باید از ورود جدی به کارزار انتخابات خودداری کند.
درحالیکه به ادعای روزنامه المصریون، طرح دولت سیسی برای آشتی ملی از سوی بخش قابل توجهی از رهبران رده بالای اخوان، ازجمله محمد بدیع مورد استقبال قرار گرفته، بخشی دیگر از بدنه سازمانی این جریان، هرگونه توافقی با نظام مصر را به مثابه خط قرمز برای خود به شمار آورده و تا اینجا مانع از حصول آشتی ملی میان طرفین شدهاند. ازجمله این مخالفان، خیرت الشاطر، معاون محمد بدیع بوده که معتقد است نظام مصر بهدلیل بحرانهای اقتصادی جدی و همچنین شکست در پروندههایی همچون تیران و صنافیر، سد النهضه و یا مهار تروریسم در سراشیبی سقوط قرار گرفته و هرگونه توافقی در حقیقت بهمعنای نجات نظام مصر است. از سوی دیگر، رهبران اخوانی حامی طرح آشتی ملی، ادامه وضع موجود را به ضرر جنبش اخوان و همچنین آینده مصر ارزیابی میکنند.
نظام مصر پیش از این نیز در عصر سادات در پی تشدید جنگ قدرت میان نیروهای ارتشی و همچنین افزایش بحرانهای منطقهای و اقتصادی، دست دوستی به سوی اصلیترین مخالفان دولتی دراز کرده بود. اکنون باید دید آیا دولت سیسی و رهبران فعلی اخوان، در تکرار چنین تجربهای برای عبور از بحرانهای متعددی که مصر با آنها روبهرو است موفق خواهند بود یا نه؟