استتار مشکلات با نمود تجملات

شهلا کاظمی‌پور ـ جامعه‌شناس

 این روزها میزان دارایی، مدل خودرو، هزینه سفر تفریحی و مواردی از این دست که مربوط به چهره‌های سینمایی، ورزشی و... است به‌عنوان اخبار پرمخاطب در جامعه دنبال می‌شود. در پی آن رفتار دوگانه‌ای هم از سوی این افراد دیده می‌شود. آنها خود عکس و متن مربوط به این اخبار را در شبکه‌های مجازی نشر می‌دهند و با این حال مدعی‌اند که انتشار چنین اخبار و تصاویری آرامش را از زندگی آنها گرفته و حریم خصوصی‌شان نادیده انگاشته شده است.  شکی نیست که ریشه و منشأ چنین مطالبی خودنمایی است. کسانی که به پول، ثروت، نام و شهرتی رسیده‌اند، حتی اگر لباس جدیدی خریده باشند، آن را فرصتی برای اظهار وجود تلقی می‌کنند. کار به جایی رسیده است که اگر این چهره‌ها در رویدادی مثلاً فرهنگی و هنری حضور داشته باشند، اخبار مربوط به لباس، کفش و کلاه آنها بیشتر از اطلاعات مربوط به رخداد اصلی است.  اما این پایان ماجرا نیست. چنین رفتاری آثار سوء خود را در جامعه می‌گذارد و کم‌کم می‌بینیم که هدف از تلاش و کسب درآمد به جای رفاه و تأمین نیازهای زندگی، تهیه لوازم و وسایلی است که بتوان با آنها خودی نشان داد. به این ترتیب کسب تجملات و خودنمایی هدف اصلی بسیاری از افراد و اولویت نخست آنها می‌شود. برخی نیز تلاش می‌کنند کمبودها و مشکلات خود را به این وسیله پنهان کنند. چنین پدیده‌ای که سلامت اخلاقی و فرهنگی جامعه را به مخاطره می‌اندازد، به خودی خود شکل نمی‌گیرد. علل و عوامل ایجاد آن را باید در ناسالم بودن اقتصاد جست‌وجو کرد. پول‌های بادآورده و موقعیت‌هایی که یک‌شبه کسب می‌شوند، موجب شکل گرفتن تازه به دوران رسیده‌ها و نوکیسه‌ها می‌شود؛ کسانی که رفتار و کردار آنها تأثیر سوئی در جامعه دارد و تجملات را جایگزین ارزش‌ها و باورهای انسانی می‌کند؛ از این رو چنین مشکلی باید چاره و با پدیده مصرف‌زدگی و تجملگرایی در جامعه مقابله شود. دولت‌ها موظف به حفاظت از ساختار اجتماعی و اقتصادی جامعه‌اند و قطعا اهداف آنها در مقابل چنین پدیده‌هایی یعنی تجمل‌گرایی و رفتارهای اجتماعی ناشی از مصرف‌زدگی تعریف می‌شود. مردم نیز برای داشتن جامعه‌ای سالم باید کمک حال دولت در این زمینه باشند. اقدامات فرهنگی نیز می‌تواند با معرفی آثار سوء پدیده‌های مخرب و هشدار دادن نسبت به عواقب آنها در اصلاح فرهنگ و اخلاق جامعه مفید باشد.  فعالیت‌هایی که با هدف سالم‌سازی اقتصاد انجام می‌شود نیز در این زمینه آثاری مثبت و مفید دارد.