سفیدبالک‌ها در انتظار خیزش دوباره

شبنم سیدمجیدی

سفید بالک‌ها را یادتان می‌آید؛ همان ذرات سفید پخش‌شده در هوای تهران که به‌خصوص وقتی در مناطق مرکزی شهر قدم می‌زدی امکان نداشت آنها را نبینی. کافی بود در خیابان‌های وسط تهران فقط نفس بکشی، سفید بالک‌ها یا همان مگس‌های سفید کوچک وارد مجاری تنفسی‌تان می‌شدند. تابستان برای آنها که بعضی‌ها نام عسلک را هم بر آنها گذاشته بودند، زمان مناسب فعالیت و تولید‌نسلشان بود.
از سال1393 این گونه حشرات در تهران تقریبا طغیان کردند. آب و هوای تهران برای آنها مساعد بود و همه‌‌چیز برایشان فراهم شد تا هوای شهر را تسخیر کنند. در زمستان، یخبندان واقعی نداشتیم، اکوسیستم تغییر کرده بود و شکارچیان این مگس‌ها از بین رفته بودند. برگ گیاهان و درختان توت هم خانه خوبی برای تخمگذاری و تغذیه این حشرات از شیره آنها بود.
جمعیت آنها میلیاردی بود و هیچ‌کس نمی‌دانست این عسلک‌ها که می‌گفتند بومی شرق آسیاست، دقیقا از کجا و چطور آمده‌اند. حتی کارشناسان محیط‌زیست دقیقاً نمی‌دانستند اینها از چه گونه‌ای هستند. با این حال خیلی زود طرح‌های مبارزه با آنها آغاز شد. مبارزه بیولوژیک، استفاده از آب‌شویی همراه با محلول‌های خاص، جمع‌آوری سرشاخه‌های آلوده به این حشره و معدوم‌کردن برگ‌ها از اقداماتی بود که شهرداری تهران انجام داد. با پایان فصل گرما موقتاً این حشرات ناپدید شدند. اما دوباره در تابستان سال1394 سفید بالک‌ها یک انفجار جمعیت را پشت‌سر گذاشتند که باعث شد واکنش‌ها برای مقابله با آنها گسترده‌تر و سریع‌تر شود. خیلی از مردم نمی‌توانستند بدون ماسک در خیابان‌ها تردد کنند. شست‌و‌شوی درختان و نصب برچسب‌های زرد‌رنگ به شاخ و برگ درختان آغاز شد تا از ازدیاد آنها جلوگیری شود. این اقدامات تا حدی جواب داد اما سال بعد مگس‌های سفید دوباره به شهر یورش آوردند. کارشناسان می‌گفتند هیچ اقدام جدی پیشگیرانه برای ریشه‌کن‌کردن جمعیت این حشرات نمی‌توان انجام داد و به‌دلیل رویه‌های غلط کشاورزی در گذشته این حشرات تخمک‌گذاری کرده‌اند و راهی برای از بین بردن آنها وجود ندارد. تهران چندین سال با این حشرات درگیر بود تا اینکه در تابستان سال1397 وقتی همه منتظر حضور دوباره این مهمانان ناخوانده کوچک در هوای شهر بودند، این بار خبری از آنها نشد. زمستان سرد و بارش‌های بهاره باعث شده بود این بار سفید‌بالک‌ها شکست بخورند و نوزادان و تخم‌های آنها از بین بروند. امسال نیز دوباره با توجه به بارش‌های خوب و هوای مرطوب بهاره که مهم‌ترین عامل در مرگ سفید‌بالک‌هاست، فعلا خبری از آنها در تهران نیست. البته می‌گویند این به‌معنای انقراض کامل این حشرات نیست و اگر دوباره شرایط آب و هوایی فراهم شود و خشکسالی و هوای گرم، تهران را در برگیرد، ممکن است این حشرات سفید دوباره به شهر بازگردند.