نبض حیات در دریاچه ارومیه تند شد

امسال دریاچه ارومیه روزهای خوبی را پشت سر گذاشته و بارش‌های بهاری جانی تازه به رگ‌های شور این منطقه داده است. به تأکید بسیاری از مسئولان، دریاچه این روزها زنده  شده و بررسی آخرین وضعیت‌ها از افزایش 813 کیلومتر مربعی وسعت آن حکایت دارد. به گزارش همشهری، در حال حاضر افزون بر ۴ میلیارد و ۷۱۰ میلیون متر مکعب آب هم در دریاچه ارومیه وجود دارد تا افزایش بیش از 10 هزار بال فلامینگو و بازگشت و احیای آرتمیا را رقم بزند. هر چند مسئولان ستاد احیای این دریاچه معتقدند نباید فقط بارش‌های بهاری را عامل احیای دریاچه نامید، بلکه اقداماتی که طی 5 سال گذشته برای جلوگیری از روند خشکی این منطقه انجام شده، به بهبود شرایط کمک شایانی کرده است. 


آرتمیا احیا شد

با توجه به شرایط مطلوب دریاچه در حال حاضر حیات و افزایش آرتمیا در حال شکل‌گیری است. در آخرین پایشی که در اول اردیبهشت امسال انجام شد در هر لیتر از آب دریاچه 8/28 عدد سیست آرتمیا، 3/0 عدد جلبک (غذای آرتمیا) و 348 گرم نمک مشاهده شد. سالانه 20 تن آرتمیا از مرکز تحقیقات آرتمیای کشور در آذربایجان غربی و 180 تن نیز در تنها مرکز بخش خصوصی واقع در کرمان برداشت می‌شود؛ این در حالی است که در اوایل دهه 80 از محل مجوزهای صادره برای بهره‌برداری از 5درصد دریاچه ارومیه، سالانه 5هزار تن آرتمیای زنده و یک‌هزار تن سیست مرطوب آرتمیا برداشت می‌شد. 

رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور، وابسته به مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی ایران، با اشاره به این‌که افزایش حجم ورودی آب و کاهش شوری، منجر به بهبود شرایط دریاچه ارومیه و احیای آبزیانی همچون آرتمیا، فیتوپلانگتون‌ها و جلبک دونالیلا شده است، اظهار کرد: در نمونه‌گیری‌های اواخر اسفند 97 برای نخستین بار پس از سال‌ها اولین سیست آرتمیا (تخم) و ناپلی آرتمیا (نوزاد) مشاهده شد که به تازگی نمونه‌های بلوغ‌یافته آن نیز در دریاچه ارومیه دیده شده است. 

 «علی نکویی‌فرد» یکی از علت‌های تولید آرتمیا را کاهش یک‌سومی شوری آب دریاچه ارومیه عنوان کرد و گفت: پیش از این دریاچه ارومیه دارای 420 گرم شوری در یک لیتر آب بود که با بارش‌های اخیر میزان شوری در مناطق مختلف بین 120 تا 150 گرم در لیتر شده و شرایط محیطی حاکم بر دریاچه ارومیه نشان می‌دهد چرخه جدید زندگی در این دریاچه در حال شکل‌گیری است. 

وی افزود: همچنین با افزایش غذا برای آرتمیا، شرایط برای تولید و تکثیر حتی در دمای پایین آب فراهم شده است، به طوری که آرتمیا در دمای بین 17 تا 27 درجه سانتی‌گراد و شوری بین 120 تا 150 گرم در لیتر تکثیر پیدا می‌کند، اما اخیراً آرتمیا در دمای 13 درجه سانتی‌گراد نیز تکثیر می‌شود. 


صدور شناسنامه ژنتیکی برای آرتمیا

رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور، بر این باور است که آرتمیا که غذای پرندگان مهاجر، پلیکان‌ها، ماهیان خاویاری‌، ماهیان سردآبی و گرم‌آبی است در شرایط خوب نسل زنده‌زایی می‌کند اما در شرایط بد تخم‌ریزی انجام می‌د‌هد. 

وی تاکید کرد: دریاچه ارومیه ایران دارای آرتمیای اورمیانا قبل از خشکیدگی دومین دریاچه نمکی پس از دریاچه یوتای آمریکا بود که ما تلاش می‌کنیم بقایای دریاچه و جاندارانش را حفظ کنیم. در بهمن 97 بانک ژن آرتمیا در مرکز تحقیقاتی آرتمیای کشور وابسته به موسسه تحقیقات علوم شیلاتی در کنار دریاچه راه‌اندازی شد که نمونه‌های 17 منطقه دارای آرتمیای کشور و بیش از 42 منطقه جهان را جمع‌آوری و نگهداری می‌کند. 
نکویی‌فرد بیان کرد: امسال بحث تعیین هویت ژنتیکی، صدور شناسنامه ژنتیکی و کدبندی آرتمیای ایران را در اولویت قرار داده‌ایم. 


افزایش منابع غذایی فلامینگوها 

 علاوه بر احیای آرتمیا در دریاچه ارومیه، امسال شاهد افزایش حضور پرندگان در این منطقه هم هستیم. «امید یوسفی» رئیس اداره حیات وحش حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی با بیان این مطلب و با اشاره به حضور فلامینگوها بر فراز دریاچه ارومیه اظهار کرد: در سال‌های گذشته با بهبود وضعیت دریاچه ارومیه شاهد حضور فلامینگوها در دریاچه ارومیه بودیم که این تعداد سال گذشته به ۳۵ هزار بال می‌رسید. امسال با پیش‌بینی افزایش ۱۰ تا ۱۲ هزار بال فلامینگوها بر فراز دریاچه ارومیه، تعداد فلامینگوها در این زیستگاه آبی به بیش از ۴۵ هزار بال تخمین زده می‌شود. 

مدیر کل حفاظت محیط ‌زیست آذربایجان غربی هم درباره افزایش شمار فلامینگوهای دریاچه ارومیه عنوان کرد: این پرنده در اراضی باتلاقی تخم‌گذاری می‌کند؛ زیرا امنیت جوجه‌ها در این مکان‌ها بیشتر است و در مرحله تخم‌گذاری نیز برای این پرندگان تهدیدی وجود ندارد. 

 «مرتضی نظری» افزود: با توجه به افزایش میزان آب دریاچه ارومیه احتمال زیرآب رفتن مکان‌های تخم‌گذاری آن‌ها وجود دارد و به همین دلیل هم‌اکنون این گونه‌ها به ضلع جنوبی دریاچه ارومیه نقل مکان کرده‌اند و این مکان به دلیل داشتن فاصله زیاد با روستاهای اطراف، امن است. 

وی با اشاره به این‌که طی سال‌های گذشته این پرندگان به تکامل زیستی در این منطقه رسیده‌اند، بیان کرد: این پرندگان در مکان‌هایی کاملاً باتلاقی و در خارج از دسترس شغال و روباه تخم‌گذاری می‌کنند. غذای این جانداران آرتمیا و حشرات ریز موجود در آب دریاچه ارومیه است و این جانداران به علت آبکش بودن شکل منقارشان می‌توانند از حشرات ریز آب تغذیه کنند. 


سیر صعودی حضور جانداران 

نظری با اشاره به تأثیر افزایش تراز دریاچه ارومیه بر بهبود زندگی حیات وحش، بیان کرد: در مدت محدود نمی‌توان انتظار بازگشت همه پرندگان را به این مکان داشت زیرا باید به تدریج وضعیت زیستی در دریاچه و جزایر موجود احیا شود. طبق گزارش‌های رسیده نمودار حضور این جانداران نسبت به سال‌های اخیر سیر صعودی را طی می‌کند و سالانه 15 تا 20 درصد گونه‌های موجود به دریاچه باز می‌گردند و در این مکان ماندگار می‌شوند. 

وی بیان کرد: تعداد آرتمیا، پرندگان، اردک‌سانان و غازسانان به تدریج از امسال نسبت به سال‌های قبل افزایش یافته که گونه آنقوت شاخص‌ترین آن‌هاست. پرندگان در حال زیست در این استان اغلب مهاجر هستند و جمعیت پرنده بومی استان نیز به علت زمستان‌های سخت و سرد به مناطق گرم‌تر مهاجرت می‌کنند ولی از اسفندماه دوباره به استان باز می‌گردند. 


افتتاح سه طرح ستاد احیا در سفر رئیس‌جمهوری

مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی با اشاره به افزایش وسعت دریاچه اظهار کرد: تراز فعلی دریاچه ارومیه 74/۱۲۷۱ است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۹۸ سانتی‌متر افزایش یافته است. وسعت دریاچه ارومیه در مدت مشابه سال گذشته ۲۲۹۹ کیلومتر مربع بود که شاهد ۸۱۹ کیلومتر مربع افزایش وسعت در دریاچه هستیم. 

«فرهاد سرخوش» با بیان این‌که پیش‌بینی رسیدن حجم دریاچه ارومیه از مرز 5 میلیارد متر مکعب هم وجود دارد، ادامه داد: وسعت دریاچه در تراز اکولوژیک باید 4۳۳۳ کیلومتر مربع و حجم آب ۱۳ میلیارد و ۷۳۰ میلیون متر مکعب باشد که حجم آبی موجود نسبت به وسعت دریاچه کم است. از نظر وسعت ۳۰ درصد از دریاچه ارومیه خشک شده است. وی با اشاره به اهمیت پروژه‌های آب‌رسانی به دریاچه ارومیه تاکید کرد: با بهره‌برداری از این پروژه‌ها، آب‌رسانی به دریاچه سرعت گرفته و به تراز اکولوژیک سریع‌تر خواهیم رسید. قرار است در سفر آتی رئیس‌جمهوری به استان 3 طرح ستاد احیای دریاچه ارومیه از جمله آبیاری تحت فشار در مهاباد، انتقال آب از سد سیلوه و تصفیه‌خانه گلمان افتتاح خواهد شد.