بازگشت شیر ایرانی بعد از 80سال

از شرق دجله و فرات و جنگل‌های دز خوزستان تا بیشه‌زارهای جنوب و شرق شیراز، ‌تا همین 150سال پیش تماما در قلمروی یکی از بزرگ‌ترین گربه‌سانان جهان به نام شیر ایرانی بود.
شیری که از هزاران سال پیش تا به امروز به‌عنوان نماد و سمبل تمدن کهن و طبیعت ایران مطرح بود، آخرین‌بار در سال‌1942 توسط مهندسان آمریکایی در جریان ساخت خط آهن در شمال دزفول دیده شد. حالا اما، بعد از گذشت نزدیک به 80سال از انقراض این گربه‌سان زیبا در کشور و درحالی‌که تنها یک جمعیت 400تایی از آنها در جنگل‌های پارک ملی «گیر» هندوستان باقی‌مانده، شیر ایرانی بار دیگر به ایران بازگشت اما نه به دشت ارژن فارس و یا بیشه‌زارهای شوش! که امروز دیگر چیزی از این زیستگاه‌ها باقی نمانده است! 
این شیر نر 6ساله که «کامران» نام دارد، چهارشنبه‌شب گذشته، از باغ‌وحش بریستول انگلستان وارد ایران شد تا بقیه عمرش را در «باغ‌وحش ارم» تهران به سر برد. قرار است جفت ماده او به نام «کالینی» هم تا آخر همین هفته از باغ‌وحش دوبلین ایرلند به ارم منتقل شود. با اینکه از همین بدو ورود نخستین شیر ایرانی به کشور، انتقادات بی‌شماری روانه مسئولان باغ‌وحش ارم و حتی سازمان محیط‌زیست شده، اما مدیر باغ‌وحش ارم می‌گوید: برخلاف تصور برخی منتقدان، قرار نیست با این یک جفت شیر که اصالت و خلوص ژنتیک‌اش به اثبات رسیده، نسل شیر در ایران احیا شود. در همین حال بسیاری از منتقدان نگرانند که این یک جفت شیر هم به سرنوشت شوم ببرهای سیبری که 9سال پیش وارد ارم شدند، ‌دچار شوند اما ایمان معماریان، ‌دامپزشک که به‌تازگی مدیریت باغ‌وحش ارم را عهده‌دار شده، به همشهری می‌گوید:‌ اصلا اگر این همه انتقاد نمی‌شد، عجیب بود! اما در سال‌های اخیر باغ‌وحش ارم مدیریت‌های مختلفی را به‌خود دیده و خیلی‌چیزها در جهت بهبود شرایط تغییر کرده است، ‌اینقدر که امروز ما موفق شدیم به عضویت اتحادیه باغ‌وحش‌های اروپایی در‌بیاییم و این مهم محقق نمی‌شد مگر اینکه استانداردهای این اتحادیه را رعایت کنیم. او می‌افزاید: بازرسان زیادی از اتحادیه باغ‌وحش‌های اروپا در ماه‌های گذشته به ایران آمدند و از باغ‌وحش ارم بازدید کردند و پس از اطمینان خاطر از شرایط استاندارد باغ‌وحش و طرح و برنامه‌های ما با انتقال این یک جفت شیر آسیایی به ایران موافقت کردند. او افزود:‌ طبق ضوابط این اتحادیه، خرید و فروش گونه‌های جانوری مجاز نیست و نه‌تنها بابت این شیرها هیچ وجهی پرداخت نشده که بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های انتقال آنها به ایران نیز توسط اتحادیه پرداخت شده است که این اقدام در راستای برنامه‌های نگهداری گونه‌های در خطر انقراض در باغ‌وحش‌های عضو این اتحادیه و تأکید بسیاری است که بر حفظ خلوص ژنی گونه‌های در خطر انقراض وجود دارد تا چنانچه در مواردی یکی از کشورها برنامه‌ای برای احیای نسل یک گونه در خطر انقراض در کشورش داشت، بتواند از این حیوانات استفاده کند. او درباره جراحات وارده به‌صورت این شیر حین انتقال، گفت:‌ متأسفانه هیچ پرواز مستقیمی از انگلستان به ایران نیست بنابراین این شیر به‌صورت زمینی به لندن و از آنجا به آلمان منتقل شده و دوباره بعد از طی مسافتی به‌صورت زمینی، ‌نهایتا با هواپیمایی لوفتانزا، به ایران آمده است؛ یعنی کامران 3روز کامل در راه بوده و جراحت صورتش که بسیار سطحی است، به‌خاطر ساییدگی به جدار باکس حمل‌ونقلش بوده که طی 3،2 روز آینده کامل بهبود می‌یابد.

او افزود:‌ هدف ما از آوردن شیر ایرانی به ارم، ‌به هیچ‌وجه احیای نسل شیر در ایران نبوده چرا‌که اصلا زیستگاهی باقی نمانده که بتوان به تکثیر این گونه و معرفی‌اش به طبیعت امیدوار بود، بلکه هدف اصلی ما برنامه‌های آموزشی و فرهنگسازی است؛ اینکه مردم ببینند روزی این جانور نماد ایران بوده و ما با بی‌توجهی و شکار و تخریب زیستگاه، آن را از بین بردیم و اگر باز هم بی‌توجهی کنیم ممکن است این اتفاق برای یوز و پلنگ و دیگر گونه‌های جانوری‌مان بیفتد.


ملاقات هیرمان و ایلدا 

کامران 6ساله، قرار است روز سه‌شنبه با کالینی 4ساله که از ایرلند به ایران می‌رسد، روبه‌رو شود! اما در همان بدو ورود اسامی این شیرها تغییر یافت. ایمان معماریان در این‌باره می‌گوید: سایت باغ‌وحش یک نظرسنجی از مردم انجام داد و در بین اسامی پیشنهادی مردم، ‌نام هیرمان برای کامران انتخاب شد. گفته شده کامران ریشه هندی دارد ولی اسم هیرمان گویا ریشه ایرانی دارد و به معنی «به‌یاد‌ماندنی» است. کالینی نیز از این پس «ایلدا» نامیده می‌شود که در گویش لری به معنی شیرزن است.

او تأکید کرد:‌ امروز وضعیت یوز ایرانی در طبیعت واقعا نگران‌کننده است و نجات نسل آن وظیفه همه ماست که زیستگاه و طعمه‌هایش را حفظ کنیم. بنابراین آقا کامران و جفت‌اش کالینی، این پیام را به مخاطب ایرانی و کودکان ایرانی منتقل می‌کنند تا فردا شاهد سرنوشت شومی که برای شیر و ببر ایرانی رقم خورد، برای دیگر گونه‌های جانوری‌مان نباشیم. او درباره جیره غذایی این شیرها در باغ‌وحش ارم گفت:‌ جیره غذایی کامران در بریستول قبلا اسب بوده که ما این را به گوشت گاو و مرغ تغییر دادیم اما همان گوشتی که با نظارت سازمان دامپزشکی در اختیار مصرف‌کننده انسانی قرار می‌گیرد، در اختیار گوشتخواران بزرگ باغ وحش ارم قرار می‌گیرد که شیرها نیز از این قاعده مستثنا نیستند.