کلاه‌آبی‌ها به دنبال تغییر استراتژی

محمدامین خرمی| خبرنگار:

در این گزارش که به درخواست دبیرکل سازمان ملل تهیه شده، کارشناسان این سازمان پس از حضور در برخی کشورهای محل خدمت نیروهای حافظ صلح به این نتیجه رسیده‌اند که «کلاه و پرچم آبی سازمان ملل» دیگر باعث حفاظت این نیروها در منازعات مسلحانه نمی‌شود.

براساس جمع‌بندی ارائه شده در این گزارش، این نیروها لازم است برای خنثی کردن خطراتی که آنها را تهدید می‌کند، تجهیزات دفاعی خود را ارتقا دهند و در عملکرد عملیاتی خود تغییراتی ایجاد کنند.

گزارش سازمان ملل به کاستی‌های موجود در وضعیت دفاعی صلح‌بانان اشاره می‌کند و می‌نویسد: «متأسفانه نیروهای متخاصم در مناطق درگیری زبانی جز زبان زور نمی‌فهمند و لازم است هر جا ضرورتی وجود داشت، نیروهای حافظ صلح در استفاده از زور آزادانه عمل کنند.»

آنتونیو گوترش پس از حملات مرگبار ماه‌های گذشته علیه نیروهای حافظ صلح سازمان ملل، گروهی را مأمور بررسی وضعیت دفاعی این نیروها کرد. حدود 2‌ماه پیش در حمله شبه‌نظامیان مخالف دولت در جمهوری دمکراتیک کنگو، 15نفر از نیروهای کلا‌ه‌آبی سازمان ملل کشته و بیش از 50نفر دیگر زخمی شدند. این حمله، خونین‌ترین حمله طی بیش از 2دهه اخیر علیه نیروهای سازمان ملل بوده است. پیش از این در سال 1993حمله شبه‌نظامیان به مقر نیروهای حافظ صلح پاکستانی در سومالی 24کشته به جا گذاشته بود.

آمار سازمان ملل نشان می‌دهد طی 70سالی که از عمر ماموریت‌های صلح‌بانی این سازمان می‌گذرد، نزدیک به 3هزار و 700نفر از کلاه‌آبی‌ها جان خود را از دست داده‌اند که در این میان حدود هزار نفر از آنها بر اثر حملات مسلحانه کشته شده‌اند. از سال 2013تاکنون، دنیا شاهد افزایش حملات مسلحانه علیه نیروهای حافظ صلح بوده است. از هزار نفری که طی 7دهه گذشته در ماموریت‌های صلح‌بانی سازمان ملل کشته شده‌اند، حدود 200نفر طی 5سال گذشته قربانی شده‌اند تا این دوره 5ساله، مرگبارترین دوره فعالیت نیروهای حافظ صلح سازمان ملل لقب بگیرد. بیشترین تلفات نیروهای حافظ صلح مربوط به عملیات این نیروها در درگیری‌های مسلحانه کشورهای آفریقایی است.

آفریقا؛ سرزمین مرگ

این روزها همه نگاه‌ها به خاورمیانه و جنگ‌های خانمان‌سوز این منطقه است اما آفریقا همچنان صحنه ادامه مناقشات و درگیری‌های خونین داخلی است؛ درگیری‌هایی که سابقه برخی از آنها بسیار طولانی‌تر از درگیری‌های خاورمیانه است. بسیاری از نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در درگیری‌های این قاره جان داده‌اند.

در دوره 5ساله اخیر، 91نفر از صلح‌بانان در مالی کشته شده‌اند، 29نفر در جمهوری آفریقای مرکزی قربانی گروه‌های مسلح شده‌اند و 26نفر نیز در منطقه دارفور سودان جان داده‌اند. اغلب قربانیان هم از کشورهای آفریقایی هستند. چاد و تانزانیا بیشترین تلفات را طی این مدت در میان نیروهای حافظ صلح سازمان ملل داشته‌اند. پس از این دو کشور، بیشترین تلفات مربوط به گینه، نیجر و اتیوپی است.

در گزارش اخیر، آمار مربوط به تلفات نیروهای حافظ صلح «فراتر از روند معمول» و «غیرقابل پذیرش» نامیده شده و بر ضرورت تغییر استراتژی نیروهای حافظ صلح و دوری از حالت «تدافعی» به‌منظور نابودی تهدیدهای امنیتی موجود علیه این نیروها تأکید شده است. این نخستین بار است که بحث تغییر استراتژی در میان نیروهای صلح‌بان سازمان ملل مطرح می‌شود.

طبق پیشنهاد نویسندگان این گزارش، ایجاد اصلاحات گسترده و فوری در نیروهای صلح‌بان ضروری است. تغییر مسئولان رده بالا و فرماندهان در رده‌های مختلف این نیروها، خرید سلاح‌های پیشرفته، خرید تجهیزات دید در شب و همچنین تقویت آموزش نیروها پیش از حضور در ماموریت‌ها جزو راهکارهای عملیاتی این گزارش بوده است.

کلاه‌آبی‌های سازمان ملل در یک نگاه

ماموریت «حفاظت از صلح» سازمان ملل بر عهده اداره عملیات صلح‌بانی این سازمان گذاشته شده است. این اداره در سال 1948و همزمان با حضور نیروهای بین‌المللی زیر پرچم سازمان ملل در مناقشات هند و پاکستان و همچنین مناقشات اعراب و اسرائیل در خاورمیانه شکل گرفت. کلاه‌آبی‌های سازمان ملل در قالب این دو ماموریت همچنان در فلسطین و در منطقه مورد اختلاف هند و پاکستان یعنی کشمیر حضور دارند. ماموریت‌ نیروهای حافظ صلح سازمان ملل همانطور که از نامشان پیداست، با ترک مخاصمه از سوی نیروهای درگیر و آغاز مرحله برقراری صلح شروع می‌شود. وظیفه این نیروها نظارت بر اجرای مفاد توافقنامه‌های صلح و کمک به نیروهای حاضر در صحنه برای جلوگیری از درگیری است. سازمان ملل هم‌اکنون 110هزار نیروی حافظ صلح دارد که در 15ماموریت در نقاط مختلف جهان حضور دارند. نیمی از این نیروها از کشورهای آفریقایی هستند و اغلب ماموریت‌های حفاظت صلح نیز مربوط به مناقشات آفریقاست. اتیوپی با حدود 8هزار و 500نیرو، بنگلادش با 7هزار و 500نیرو، هند با 6هزار و 600نیرو و پاکستان با 6هزار و 200نیرو بیشترین تعداد نیرو را در میان نیروهای حافظ صلح دارند.