درختان تهران چگونه محافظت می‌شوند؟
یک میلیون و 600 هزار درخت شناسنامه الکترونیک دارند
مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز تهران از سبزترشدن پایتخت می‌گوید
عیسی محمدی
جنگل‌ها از رازآلودترین مکان‌های دنیا هستند؛ جایی که درختان بسیاری دور هم جمع آمده‌اند و اصیل‌ترین شکل زندگی، در لایه‌لایه آنها جریان دارد. جایی که گویی انرژی حیات در آن با شدت بیشتری جاری می‌شود. به همین دلیل است که بخشی از فرایند فراغت و استراحت افراد در دل همین جنگل‌ها می‌گذرد. اما همیشه که نمی‌شود شال و کلاه کرد و راهی جنگل شد. پارک‌های شهری ایده‌ای بود برای ایجاد فضایی جنگلی در شهر ؛ ایده‌ای که باعث شد تا درخت و درختکاری درون ابرشهرهایی چون تهران، پا بگیرد و بعدتر، تبدیل به بوستان‌ها و بلوارهای سبز و باغچه‌های کوچک و بوستان‌های جنگلی و کمربندی‌های سبز و شبیه آن شود. همین مناطق سبز است که شهری مثل تهران را زنده نگه‌داشته. یک‌لحظه تهران را بدون درختانش تصور کنید؛ دیوانه خواهید شد. هرچند که درختان تهران، مظلوم‌ترین شهروندان آن باشند؛ اما همین درختان گاه تیره و خسته، امید یک شهر محسوب می‌شوند. فرارسیدن روز درختکاری، فرصت و بهانه‌ای داد تا با علی‌محمد مختاری،مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران و البته درباره درخت‌ها و سبزی‌های یک کلانشهر به گفت‌وگو بنشینیم.
تکلیف سبز
مختاری قبل از هر توضیحی، کمی درباره سازمان تحت مدیریت خود صحبت می‌کند. اشاره می‌کند که در طرح جامع شهر تهران، تکلیف سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران مشخص شده است. اما این تکلیف‌ها چه مواردی را شامل می‌شوند؟؛«ما در این سازمان قرار است که مأموریت‌های حفاظت از محیط‌زیست شهری، ارتقای کیفیت زیست‌محیطی تهران، حفاظت از میراث طبیعی شهر و توسعه فضاهای سبز عمومی و گردشگری با اجرای طرح‌های موضوعی و موضعی را دنبال کنیم». در واقع به روایت او، توسعه فضاهای سبز شهری ابتدا برای مقابله با اثرات سوء گسترش صنعت و کاربری نادرست تکنولوژی از یک سوی و سپس زیباتر ساختن شهر از سوی دیگر اتفاق می‌افتد.
جنگل‌کاری در حاشیه البرز
این مقام مسئول شهری در حوزه فضای سبز، البته به وضعیت پایتخت در حوزه درخت و فضای سبز هم اشاره می‌کند؛ «یکی از کارهای مهم در این زمینه، ایجاد کمربند سبز بوده. این مهم با هدف صیانت از حریم پایتخت پا گرفت. همین حالا نزدیک به 41هزار و 500هکتار کمربند سبز ایجاد شده است. البته مشکلاتی هم در این مسیر وجود دارد که اگر حل شوند، تا یک دهه بعد مساحت کمربند سبز تهران به 50هزار هکتار هم خواهد رسید. در این حوزه، در سال‌جاری مساحتی نزدیک به 1250هکتار را در دامنه جنوبی البرز شناسایی کردیم و بعد از پیگیری‌ها و توافقات و مجوزهای لازم، اقدام به جنگل‌کاری در این زمین‌ها کردیم. هم‌اکنون عملیات کاشت در آنها پایان یافته؛ زمین‌هایی که در اراضی حاشیه‌ای مناطق 22، 5، 4و 2واقع شده‌اند».
گامی برای تنوع زیستی در پایتخت
از دیگر نکته‌هایی که مختاری با ما در میان می‌گذارد، استفاده از انواع درخت و گیاه مقاوم به خشکی است؛« ازجمله انواع پهن برگ مانند اقاقیا، گردو، بادامک، داغداغان، زبان گنجشک، بلوط، زالزاک، زرشک، سماق، تنگرس، توت نرک و... البته می‌توانیم انواعی از سوزنی برگان مانند کاج تهران و کاج سیاه را هم مشاهده کنیم. با این کار هم تنوع زیستی حفظ شده، هم گونه‌های بومی و مقاوم به خشکی انتخاب شده‌اند تا در این وانفسای خشکسالی و بارش‌های کم، نیاز به آب فراوان نداشته باشند».
مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران، همچنین درباره گسترش فضاهای سبز نسبت به سال‌های قبل از انقلاب می‌گوید:«تا سال 58 کلا در شهر تهران 3بوستان جنگلی چیتگر، لویزان و سرخه‌حصار وجود داشتند که در مجموع 2937 هکتار مساحت دارد. یک سال بعدتر، فاز اول طرح کمربند سبز جنوب شهر تهران کلید زده شد؛ با 5هزار هکتار مساحت. این فاز تا سال72 به پایان رسید. در سال83 هم به شهرداری تهران ابلاغ شد که باید کمربند سبز پیرامون تهران به مساحت 50هزار هکتار شکل بگیرد که گامی بزرگ در حوزه درختکاری و فضای سبز پایتخت محسوب می‌شد».
تماس برای دریافت و کاشت نهال
از دیگر کارهای انجام گرفته با موضوع درخت و درختکاری، طرح کاشت درخت در منازل شهروندان است. این طرح به گفته مدیر سازمان بوستان‌ها، از دهم دی‌ماه آغاز شده و تا نیمه اسفندماه ادامه داشته است؛در این طرح، شهروندان از طریق مراجعه حضوری یا تماس با 137، می‌توانستند با توجه به وسعت و نوع باغچه‌ای که در اختیار داشتند، حداکثر 4اصله درخت شامل انواع گونه زینتی شهری یا درختانی چون انجیر، خرمالو، سیب، گلابی، به و... با کمک کارشناسان در منزلشان بکارند..
و باز هم درختان خیابان ولیعصر(عج)
ظاهراً کار مدیریت درختان و تیمار این چهره‌های دوست‌داشتنی پایتخت پایانی نداشته و ندارد. کار بعدی، آماده‌سازی بستر و حفر گودال برای غرس 1100درخت 8تا 12ساله در خیابان ولیعصر(عج) بوده است. درختان بزرگ‌ترین خیابان پایتخت، البته همیشه خبرساز بوده‌اند و شهروندان نیز به‌شدت به این دلبندان خود حساس‌اند. اما به‌هرحال، تا پایان سال، کاشت 1100 اصله درخت پایان خواهد یافت.
سبزتر از دیروز
مختاری البته آمار و ارقام دیگری هم درباره فضای سبز و درختان در اختیارمان می‌گذارد؛ آماری دلگرم‌کننده که تهران، فقط دود و آلودگی نیست. او دراین‌باره می‌گوید:«همین‌الان که با شما صحبت می‌کنم، تهران بیش از 14هزار هکتار فضای سبز داخل محدوده، شامل بوستان‌های درون شهری در ابعاد محله‌ای، ناحیه‌ای، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، بوستان‌های جنگلی داخل محدوده، رفیوژها، میدان‌ها، لچکی‌ها، حواشی بزرگراه‌ها و درختان معابر دارد. جالب است بدانید که سرانه فضای سبز شهری در سال58 یک مترمربع بوده. این میزان در سال65 کمی افزایش یافت و به 1.2مترمربع رسید. هم‌اکنون این سرانه به 16.25 مترمربع رسیده که عدد بسیار خوبی است. تا سال58 تعداد بوستان‌های تهران جمعا 75 مورد بود. تا پایان سال65 این بوستان‌ها به 123 مورد رسید. هم‌اکنون تهران 2242 بوستان دارد. همچنین بدنه و حاشیه بسیاری از بزرگراه‌های تهران درختکاری یا به فضای سبز تبدیل شده؛ به طول 340کیلومتر. همچنین در نقاط مختلف تهران، مراکز آموزش و مشاوره گل و گیاه و آموزش‌های مردمی فضای سبز را هم راه انداخته‌ایم؛ که تعداد آنها به 93مرکز رسیده است. شهروندان در این مراکز به‌صورت حضوری یا مجازی یا شرکت در جشنواره تحت آموزش و مشاوره در این حوزه قرار می‌گیرند. برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی و فصلی گل و گیاه و تهیه شناسنامه الکترونیک برای درختان شهر تهران هم از دیگر فعالیت‌های صورت گرفته سازمان بوستان‌ها و فضای سبز بوده است. تابه‌حال یک میلیون و 600هزار اصله از درختان پایتخت شناسنامه‌دار شده‌اند. قبلا از طریق پلاک‌های فلزی این کار صورت می‌گرفت که مشکلات خاص خودش را داشت. هم‌اکنون یک تراشه الکترومغناطیسی در تنه درخت کار می‌گذارند و همه اطلاعات مربوط به آن با کمترین ضریب خطا در اختیار ما قرار می‌گیرد. این طرح برای نخستین‌بار است که توسط شهرداری تهران سر و سامان یافته».
در همینه زمینه :
