بازار
نفس‌های آخر مشاغل سنتی در بازار کرمان
مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی: جوانان رغبتی به مشاغل قدیمی ندارند و بخش خصوصی هم وارد این عرصه نمی‌شود
راضیه زنگی‌آبادی| خبرنگار:
قدمت بازار سرپوشیده کرمان به 600 سال می‌رسد. در این بنا از ظروف مسی گرفته تا طلاهای ایرانی و خارجی دیده می‌شود. بازار بزرگ کرمان از میدان ارگ (چهارراه کاظمی) شروع می‌شود و تا میدان مشتاقیه ادامه دارد، اما همه راسته‌های آن مانند گذشته نیست و بسیاری از مشاغل قدیمی دیگر دیده نمی‌شود. به یاد دارم 10 سال پیش، کفش‌هایمان را از راسته کفاش‌ها می‌خریدیم، اما امسال که به بازار رفتم فقط 2 مغازه از کفش‌فروشی‌های این راسته باقی مانده بود و طلافروشی‌ها جایگزین آنها شده بودند.
با این وجود بازار هنوز بوی خوش روزهای گذشته را می‌دهد. راسته‌ای هم که به بازار طلافروشان معروف است، به مجموعه گنجعلی‌خان و بازار وکیل ختم می‌شود، کماجدان‌های بزرگ (دیگ‌های بزرگ) زیر طاق‌های قدیمی گنجعلی‌خان نیز نشان از بازار مسگرها می‌دهند.
سه طرف حیاط حوض‌دار گنجعلی‌خان، مغازه‌هایی است که مس و ظروف مسی به فروش می‌رسند. در این میان پیرمردی در یک مغازه قدیمی (شاید تنها مغازه قدیمی) هنوز چکش می‌کوبد و مشخص است از بازمانده‌های مسگران این بازار است. تمایلی به حرف زدن ندارد و گویی تمام رنج روزگارش را به تکه‌ای از مس فرم گرفته می‌کوبد.
پته‌فروشان هم که چند حجره کمتر از مسگران دارند، بخشی از بازار را به خود اختصاص داده‌اند. در ضلع دیگر، بازار گنجعلی‌خان، بازار ارگ، بازار مسگری و بازار میدان قلعه در یک تقاطع به هم می‌رسند. در بازار قلعه اگرچه در بیشتر مغازه‌ها بسته است، در باقی‌مانده مغازه‌ها افغانستانی‌ها، پارچه‌های دیار خود را می‌فروشند. راسته دیگری که به بازار اختیاری معروف است و انتهای آن به بازار وکیل ختم می‌شود، حجره‌هایش بیشتر مربوط به خواربارفروشی‌ها هستند. بعد از آن هم در همین بازار خوراک و پوشاک فروخته می‌شود. بازار سرپوشیده (وکیل) که تمام می‌شود در قدمگاه (بازار سرباز) جدا از مرغ، ماهی و میوه، حیوان زنده هم فروخته می‌شود.
با وجود گرانی مشتری ثابت داریم
یکی از ملیله‌فروشان مسی و نقره‌ای که می‌خواهد نامش در همشهری ذکر نشود، می‌گوید: قیمت‌ها بالا رفته است و مردم توانایی خرید ندارند؛ اما با این حال، ملیله‌های نقره مشتری‌های ثابت خود را دارند. در خصوص اجناس مسی هم نمونه‌های ترکی فروش بیشتری دارند. قیمت نقره در سال گذشته تک‌رقمی بود، اما امسال دورقمی شده است. شاید عید امسال مانند گذشته نباشد، الآن یک شاخه گل نقره از 35هزار تومان شروع می‌شود و یک جام ملیله بیش از یک میلیون تومان قیمت دارد.
ظروف ماشینی مسی، جایگزین صنایع دستی
مسگر قدیمی گنجعلی‌خان که «حاج‌علی اشرفی» نام دارد، می‌گوید: خیلی وقت است ظروف مسی به صورت ماشینی تولید می‌شوند و از اصفهان به کرمان می‌آیند. وی که از وضعیت اقتصادی بازار راضی نیست، می‌افزاید: فروش امسال خوب نبوده است. مردم پولی برای خرید ندارند. اگر هم قصدی برای خرید مس داشته باشند، صرفاً مربوط به خرید ظروف مسی است و برای وسایل تزئینی هزینه‌ای نمی‌کنند. وی تاکید می‌کند: همه اجناس مسی ایرانی است و تنها چیزی که وارداتی نیست مس است. هنوز مشخص نیست اوضاع عید امسال به چه شکل باشد. شاید گردشگر هم کمتر بیاید.
گرانی مواد اولیه
مرد پته‌فروش هم از اوضاع بازار ناراضی است و می‌گوید: همان مشکلاتی را که همه خانواده‌ها دارند ما هم داریم. اگرچه از این بازار 500 نفر نان می‌خورند، نخ گران و فروش هم کمتر شده است.
وی که از بیان نامش امتناع می‌کند، در خصوص وضعیت تخمینی گردشگری عید سال نو می‌گوید: اگرچه همه چیز گران شده، مردم خوشی خود را دارند. برای تکمیل گزارش و اطلاع از دیدگاه‌های فروشندگان بیشتر به بسیاری از آنها مراجعه کردیم، اما بیشتر مغازه‌داران رغبتی به گفت‌وگو نداشتند.
مشکل عمده گردشگری
مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان هم وضعیت گرانی را خطرناک می‌داند و ادامه می‌دهد: گردشگری داخلی در کل کشور به دلیل بالا رفتن قیمت ارز و کم شدن قابلیت سفر به خارج از کشور، بیشتر شده است و سفرهای داخلی در سبد خانوار مردم جا گرفته است. مطمئنا کرمان از این اتفاق بی‌بهره نخواهد بود. اما به هر حال افزایش قیمت‌ها بر روند گردشگری تاثیرگذار است. کرمان به دلیل فاصله‌ای که با مرکز کشور و دیگر استان‌ها دارد و همچنین به دلیل داشتن جاده‌ای کویری نسبت به دیگر شهرها کمتر مسافر دارد. علاوه بر این تعداد قطارها و پرواز‌های محدودی هم دارد؛ بنابراین ممکن است در سال جدید رتبه گردشگری خوبی نسبت به شهرهای دیگر نداشته باشد.
«محمدمهدی افضلی» در خصوص وضعیت بازار هم می‌گوید: در هر صورت امسال قیمت صنایع‌دستی افزایش پیدا کرده است. از طرف دیگر مسگری بازار کرمان نفس‌های آخر خود را می‌کشد، این بازار زمانی کارگاه مس داشت، اما در حال حاضر فقط یک مغازه مشغول به کار است که کارگرهای آن ایرانی نیستند. میراث فرهنگی هم نمی‌تواند کار خاصی انجام دهد، زیرا جوانان رغبتی به انجام کار ندارند؛ علاوه بر این برای بخش خصوصی هم مقرون به صرفه نیست که وارد این حوزه شود. شاید اگر اجناس را از شهرهای دیگر به کرمان بیاورند سود بیشتری هم داشته باشد. در حال حاضر هم مس کرمان را برای تولید به اصفهان می‌برند و دوباره از همان جا برای فروش به کرمان برمی‌گردانند.
وی ادامه می‌دهد: این آسیب به پته هم رسیده است. زنان افغان وارد کار شده‌اند و فروشندگان هم به دلیل سود بهتر از همین دوزندگان کمک می‌گیرند، زیرا دستمزد کمتری نسبت به پته‌دوزهای ایرانی دارند. خریدار هم که از اصالت پته کرمان خبر ندارد و فکر می‌کند نمونه اصلی (دست‌دوز کرمانی) را خریده است. به طور قطع در درازمدت پته کرمان آسیب جدی می‌بیند.
گرانی کاغذ، آسیبی برای تبلیغ نقاط گردشگری کرمان
«محمدمهدی افضلی»، مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی کرمان، در خصوص تبلیغات برای جذب گردشگر به استان می‌گوید: اقدامات ما برای تبلیغات از شبکه‌های فرامرزی و داخلی شروع شده است. تهیه‌کنندگانی از محل‌های مختلف برای تهیه برنامه از جاذبه‌های این شهر به کرمان می‌آیند که هزینه زیادی هم برای میراث فرهنگی استان ندارد، ولی با وجود این برنامه‌ها می‌توان گفت، تبلیغات برای شهر در چالش گرانی کاغذ قرار دارد. مشکلی که در حال حاضر میراث فرهنگی دارد، هزینه بالای تبلیغات مانند چاپ بروشورهای تبلیغاتی است که باید به مسافران داده شود.
وی ادامه می‌دهد: کاغذ هزینه‌ای پنج برابری نسبت به سال گذشته داشته است، اگرچه از طریق فضای مجازی اقداماتی داشته‌ایم، مردم دوست دارند تبلیغات کاغذی را در دست بگیرند. بخش خصوصی هم به دلیل این هزینه‌های بالا تمایلی برای شرکت در تولید این تبلیغات ندارد. اما با وجود این، در حال رایزنی با معین‌های اقتصادی و شرکت‌های معدنی هستیم تا هریک از شهرهای خود را برای تبلیغات گردشگری زیر پوشش قرار دهند، ولی با این حال باید هزینه‌های بالای به وجود آمده را در نظر داشت. مردم همیشه می‌پرسند چرا گردشگری کرمان رشد نمی‌کند؛ دلیلش همین مشکلاتی است که بیان شد.
در همینه زمینه :
