پای درد دل کارگردان

وصال بناری: کارگردان و بازیگر این اثر نمایشی، در تلاشی فرسایشی برای گفتن از واژه‌ای به نام درد، دست به نگارش و نهایتا اجرای اثری به نام «نفر دوم» زد. آنگونه که در ابتدای نمایش، او مخاطب را پای درددل خود می‌کشاند، سردرگمی بی‌پایان و نسبتا طولانی او در انتخاب موضوعی با محوریت مردان و زنان جامعه ایران در سال‌هایی که گذشت، صدری را به ورطه‌ای به نام «نفر دوم» کشاند و پروسه نگارش این اثر، آنچنان او را تحت‌تأثیر موضوع قرار داد که تصمیم گرفت اعتراف کند نمی‌دانست چه چیز را قرار است بنویسد و اصلا نمی‌دانست می‌تواند بنویسد یا نه. بدون تردید، نمی‌توان منکر نقش پر رنگ دو بازیگر موفق ستاره اسکندری و الهام کردا در نگارش این اثر شد؛ چراکه صدری، نمایشنامه «نفر دوم» را همزمان با آغاز تمرینات، اتود زده و در کنار پروسه تمرینات گروه مختصر نمایشی، به رشته تحریر درآورد.

خانم صدری «نفر دوم» چه ساختاری دارد؟

«نفر دوم» کار جدید و نویی در کارنامه هنری‌ام محسوب می‌شود که در آن از ساختار مونولوگ به دیالوگ رسیدم و رویکرد مستند هم در این نمایش دیده نمی‌شود. نمایش فضای ذهنی دارد و از یک ناخودآگاه، شکل گرفته است. البته در گذشته هم روندی این چنینی را تجربه کرده بودم. از نمایش «هم طناب» که تئا‌تری مستند بود و براساس هفت گزارش مستند گونه نوشته شد، به نمایش «هم هوایی» رسیدم که نیمه مستند بود. نمایش «از زیرزمین تا پشت بام » هم فضای بسیار متفاوتی از ساختار تئاترمستند داشت.

این اثر فضای ذهنی خاصی دارد..

درک و آگاهی تماشاگران این دوره و زمانه ارتقا پیدا کرده و آنها به مدیوم و فضاهای مختلف تئا‌تر اشراف دارند و می‌دانند باید با قواعد هر تئا‌تری که به آن اعتقاد دارند، همراه شوند؛ زیرا تئا‌تر چیزی جز قرارداد نیست. اول نمایش با تماشاگر قراردادی منعقد می‌کنیم. اگر مخاطبی با صحنه اول نمایش نفر دوم ارتباطی برقرار نکند، تا پایان خبری از ارتباط‌گیری نیست. از طرفی این دغدغه را داشتم که خیلی‌ها تصور کنند بخش اول جزو نمایش نیست. برای بروز چنین اتفاقی نور را به سمت تماشاگر نگرفتم. به‌نظرم باید آدم‌ها را عادت بدهیم چیزهایی را که ندیده‌اند، ببینند. درواقع مخاطب را دعوت می‌کنم که از زاویه دیگری ماجرا را نگاه کند.

شما در جشنواره اجرا دارید. به این جشنواره چه نگاهی دارید؟

نظر خاصی ندارم. در واقع حدود 10 سالی است که حتی برای تماشای آثار در جشنوار فجر نیز نرفته‌ام. از آنجایی که نه حضور داشته‌ام و نه درجریان امور بوده‌ام، پس هیچ‌گونه اظهارنظری -چه مثبت و چه منفی- نمی‌توانم داشته باشم. در جشنواره پارسال فقط یک اثر و حتی در جشنواره سی و چهارم فقط اجرای یک اثر را به تماشا نشستم.

برخی مهین صدری را پس از «نفر دوم» مولف لقب دادند. خودتان چه نظری دارید؟

زمانی که مشغول نوشتن هستم، خودم را درون اثر می‌بینم و همیشه تا قبل از نوشتن «نفر دوم» ناراحت بودم که چرا خودم در آثارم بروز و ظهوری نداشته و از خود فاصله می‌گیرم؛ به‌طور مثال مکرر به شهلا جاهد می‌پردازم. دوران طولانی شعر می‌گفتم و خودم را در شعر‌هایم مستتر می‌دیدم. خوشحالم که در «نفر دوم» فرصت چنین کاری را به‌دست آورده‌ام. به‌نظرم هنرمند باید در اثرش صادق باشد؛ برای مثال موقعی که پر از تردید هستم، باید در اثرم آن را نشان بدهم.

مهدی هاشمی و گلاب آدینه، محمد رحمانیان، محمد چرمشیر، پری صابری، هما روستا و حمید سمندریان، محمود استادمحمد و بهرام بیضایی در شما چه تأثیری داشته‌اند؟

واقعیت را بگویم، هیچ ‌یک از این هنرمندان را از نزدیک و بی‌واسطه نمی‌شناسم. حتی اینکه بخواهم بگویم که از هر یک چند اثر دیده‌ام، ممکن است حقیقت نداشته باشد. خب! تا به حال موفق به دیدن آثاری از دو نفر از این اشخاص شده‌ام. جناب بیضایی نیز که نمایشنامه‌هایی از ایشان خوانده‌ام اما می‌توانم بگویم ایشان را بیش از هر چیز با سینما می‌شناسم تا تئا‌تر... جدای از هر چیز این اشخاص، پیشکسوت‌ هستند و همگی می‌دانیم تا چه اندازه برای ارتقای سطح هنر خود و نهایتا تئا‌تر این مملکت تلاش کره‌اند. نکته اینجاست که باید دید تئا‌تر امروز، تا چه میزان به سمت هنر این اشخاص گام برداشته و به قولی؛ باید دید هنر نمایشی امروز ما توانسته که تا چه میزان وامدار این اشخاص باشد و این در جایگاه خود یک پرسش است.