پاکستان سر میز مذاکره با طالبان

محمدامین خرمی | خبرنگار

سومین دور از مذاکرات نمایندگان آمریکا و طالبان با حضور نمایندگان پاکستان دیروز در ابوظبی برگزار شد.

زلمای خلیل‌زاد، نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، در سومین دور سفر خود به منطقه طی 2‌ماه گذشته، روز یکشنبه وارد امارات شد تا با مقام‌های این کشور در مورد مذاکرات صلح افغانستان گفت‌وگو کند. خلیل‌زاد پس از دیدار با وزیر خارجه امارات، روز گذشته با نمایندگان طالبان که از قطر به امارات سفر کرده‌ بودند، بر سر میز مذاکره نشست.

پیش از این، اعلام شده بود که اسلام‌آباد میزبان این دور از مذاکرات میان آمریکایی‌ها و طالبان خواهد بود. عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان، روز شنبه خبر داد که کشورش زمینه مذاکره دو طرف را فراهم کرده و روز دوشنبه میزبان مذاکرات خواهد بود. سخنان نخست‌وزیر پاکستان در حمایت از مذاکرات صلح افغانستان از سوی بسیاری از تحلیلگران به‌عنوان نقطه آغاز فصل جدید مذاکرات صلح افغانستان تلقی شده است.

هیأت‌های مذاکره‌کننده اما در نهایت سر از امارات درآوردند. محمد فیصل، سخنگوی وزارت خارجه پاکستان صبح دیروز، ساعتی پیش از برگزاری مذاکره میان خلیل‌زاد و نمایندگان طالبان با انتشار بیانیه‌‌ای اعلام کرد که این دور از مذاکرات با میانجیگری پاکستان انجام شده و اسلام‌آباد به‌زودی میزبان دور جدید مذاکرات صلح افغانستان خواهد بود. بر این اساس، در مذاکرات امارات، گروهی از سران طالبان مستقر در دفتر این گروه در دوحه حاضر بوده‌اند. پیش از این اعلام شده بود رهبران طالبان از شورای کویته قرار است با خلیل‌زاد مذاکره کنند.

این نخستین‌بار است که نمایندگان پاکستان نیز در مذاکرات آمریکا با طالبان حاضر می‌شوند. نمایندگان عربستان و قطر نیز در مذاکرات امارات حضور داشتند. عمران‌خان در سخنان روز شنبه‌خود در شهر پیشاور در شمال پاکستان تأکید کرد که کشورش پس از تغییر لحن آمریکا، میانجیگری را پذیرفته است. پیش از این، مقام‌های سیاسی و امنیتی آمریکا ازجمله دونالد ترامپ در سخنانی انتقادی و گاه تهدیدآمیز خواستار اقدام فوری اسلام‌آباد برای کشاندن طالبان به پای میز مذاکره شده بودند. به گفته عمران‌خان، اکنون واشنگتن رسما از اسلام‌آباد «درخواست» میانجیگری کرده است. خبرگزاری فرانسه به نقل از یکی از مقام‌های وزارت خارجه پاکستان خبر داد که ترامپ در نامه‌ای به نخست‌وزیر پاکستان این درخواست را مطرح کرده است.

زلمای خلیل‌زاد که بین سال‌های 2001 تا 2005 به‌عنوان فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا و سفیر این کشور در کابل، نقش مهمی در فضای سیاسی افغانستان بازی کرده، از نیمه مهرماه سال‌جاری از سوی ترامپ به‌عنوان نماینده ویژه او تعیین و بار دیگر وارد بازی سیاست و قدرت در افغانستان شد. خلیل‌زاد تاکنون غیر از گفت‌وگو با مقام‌های افغانستان، پاکستان، قطر، عربستان و امارات، در دوحه 2دور مذاکره با نمایندگان طالبان داشته است.

افغانستان، سردرگم میان جنگ و مذاکره

افغان‌ها سال‌هاست که هم با جنگ و درگیری خو گرفته‌اند، هم با عبارتی تحت عنوان «مذاکرات صلح». پس از یورش آمریکا و نیروهای ائتلاف به افغانستان در سال 2001، حکومت طالبان سقوط کرد اما حضور این گروه در خاک افغانستان هرگز پایان نیافت. سال‌ها درگیری میان نیروهای طالبان با دولت مرکزی افغانستان و دولت‌های خارجی حاضر در این کشور، در نهایت باعث شد تا رفته‌رفته از سال 2010 بحث مذاکرات صلح هم پیش کشیده شود؛ مذاکراتی که دولت افغانستان همیشه تأکید داشته باشد در چارچوب گفت‌وگوی «افغان-افغان» انجام شود. با این حال، طی 8سال گذشته دو طرف تنها یک‌بار در سال 2014 برای مذاکره رو‌در‌‌روی هم قرار گرفته‌اند. مذاکرات صلح اسلام‌آباد آن زمان اما به‌دلیل اختلاف عمیق میان دو طرف در نهایت به شکست منجر شد.

طی 4سال گذشته اما از اسلام‌آباد به‌عنوان یکی از عاملان اصلی ادامه درگیری‌ها در افغانستان یادشده است. سخنان این هفته نخست‌وزیر پاکستان اما باعث شد تا بسیاری ازجمله دولتمردان افغان به ادامه مذاکرات امیدوار شوند. وزارت خارجه افغانستان روز یکشنبه در بیانیه‌ای ضمن استقبال از سخنان نخست‌وزیر پاکستان، مذاکرات دیروز را نخستین اقدام عملی پاکستان در روند مذاکرات صلح افغانستان دانست و خواهان ادامه همکاری‌های اسلام‌آباد در این رابطه شد.

دولت افغانستان طی ماه‌های اخیر که بار دیگر موضوع مذاکره با طالبان جدی‌تر شده است، تلاش کرده بیش از پیش بر نقش محوری خود تأکید کند. رئیس‌جمهور این کشور در کنفرانس صلح افغانستان که با حضور وزرای خارجه و نمایندگان 62کشور و 35سازمان بین‌المللی حدود 3هفته قبل در ژنو برگزار شد، ضمن ارائه طرح خود برای مذاکرات صلح، بار دیگر بر ضرورت ادامه مذاکرات در چارچوب گفت‌وگوی افغان- افغان تأکید کرد. ‌این موضع غنی در نشست ژنو مورد حمایت محمدجواد ظریف وزیر خارجه نیز قرار گرفت.

گفته می‌شود دولت اشرف‌غنی نگران است در سایه مذاکرات آمریکا و طالبان به حاشیه رانده شود و سرنوشت افغانستان در سازش میان این دو تعیین شود. در سال 2014 نیز عدم‌تمایل دولت مرکزی افغانستان به ادامه مذاکرات، به‌دلیل شائبه تبانی میان آمریکا و طالبان رقم خورد.



 سرنوشت مبهم انتخابات ریاست جمهوری

مذاکرات میان آمریکا و طالبان در حالی ادامه پیدا کرده که افغانستان همچنان شاهد حملات تروریستی و بمبگذاری‌های نیروهای طالبان است. سران طالبان همچنین خواستار به تعویق افتادن انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان شده‌اند اما هم دولت مرکزی این کشور و هم فرستاده رئیس‌جمهور آمریکا بر برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان در موعد مقرر یعنی 4‌ماه دیگر تأکید دارند.در این میان گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی افغانستان، از طالبان خواسته است با پیوستن به تیم انتخاباتی او در انتخابات شرکت کنند. به گفته حکمتیار، این اقدام باعث شریک‌شدن طالبان در قدرت خواهد شد. حکمتیار که از چهره‌های مخالف دولت افغانستان به شمار می‌رود، 2سال پیش با امضای توافق صلح با اشرف‌غنی، سلاح خود را زمین گذاشت تا وارد روند سیاسی افغانستان شود. سرنوشت انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان در سایه بلاتکلیفی مذاکرات صلح، همچنان مبهم است.